Ανεμόσκαλα
Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές
Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μιαν ανεμόσκαλα. Γιώργος Σεφέρης, «“Νότες” για ένα ποίημα» (ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΩΝ, Β΄)
Ο Βερανζέρος και ο Πόλεμος
Τώρα που, μανιασμένος, ο Άρης επάτησε βαρύ το πόδι του στην Ευρώπη, τώρα που ο κόσμος όλος κυλιέται στο αίμα, τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά μάς γίνεται αιστητή η έλλειψις μιας ησυχίας, μιας ησυχίας αδιάκοπης.
Όταν το κανόνι πάψει πια να διαλαλεί με τη βροντερή του φωνή το μεγαλύτερο, το φριχτότερο έγκλημα που γίνηκε ποτέ, όταν ένα από τα κράτη που πολεμάνε τώρα, σκύψει εξαντλημένο κάτου απ’ το σιδερένιο χέρι της αμείλιχτης ανάγκης, τότε μέσα από τους καπνούς, πάνω στα χαλάσματα θα προβάλει ένας κόσμος καινούριος, ένας κόσμος ιδανικός. Νέες αρχές, νέες κοινωνικές συνθήκες θα μας ασφαλίσουν τη διαρκή ειρήνη. Την ειρήνη αυτή δεν την ονειρευτήκανε μόνο ποιηταί, ιδεολόγοι, τη θελήσανε και βασιλιάδες. Η ιστορία μάς λέει ότι ο Ερρίκος Δ΄ της Γαλλίας, ο Αλέξανδρος της Ρωσίας προσπαθήσανε να την πραγματοποιήσουν. Αδιάφορο αν δεν το κατορθώσανε. Αν ήταν αδύνατη τότε, τώρα είναι αναγκαία. Πόσο μισητός ήταν ο πόλεμος σ’ εκείνη την εποχή, μας δείχνει ένα τραγούδι του Béranger με την επιγραφή: «La sainte alliance des peoples» [1818]. Το ποίημα αυτό φαίνεται σαν να γράφτηκε τώρα. Τόσο ταιριάζει με τη σημερινή κατάσταση. Συνιστά σ’ όλους τους λαούς να ενωθούνε και ν’ αποτελέσουν μιαν «άγια συμμαχία», μια συμμαχία που να ’χει σκοπό την εξασφάλιση της ειρήνης. Το κείμενο, σύμφωνα με δική μου μετάφραση, είναι αυτό: |
Είδα την Ειρήνη να κατεβαίνει στη γη σπέρνοντας χρυσάφι, λουλούδια και στάχυα· ο αγέρας ήταν ήσυχος, και του θεού του πολέμου έπνιγε τους μισόσβηστους κεραυνούς. 5 «Α!» έλεγε «ίδιοι στην παλικαριά, Γάλλε, Άγγλε, Βέλγε, Ρώσε ή Γερμανέ, Λαοί, σχηματίστε μιαν άγια συμμαχία και δώστε το χέρι ο ένας στον άλλο. »Φτωχοί θνητοί, τόσο μίσος σάς κουράζει· 10 κοιμάστε πάντα ταραγμένα. Της μικρής αυτής σφαίρας μοιράστε καλύτερα το διάστημα· καθένας από σας θα έχει θέση κάτου από τον ήλιο. Όλοι ζευγμένοι στης δύναμης το άρμα, αφήνετε το δρόμο της αληθινής ευτυχίας. 15 Λαοί, κτλ. »Στους γειτόνους σας φέρνετε την πυρκαγιά· ο βοριάς φυσάει, και τα σπίτια σας καίγονται· κι όταν πια σβήσει η φωτιά, το υνί χάνει τη δύναμή του κάτου απ’ τα πληγωμένα χέρια. 20 Στην άκρη κοντά, εκεί π’ αρχίζει κάθε κράτος, κάθε στάχυ είναι ποτισμένο μ’ αίμα ανθρώπινο. Λαοί, κτλ. »Μες στις φλογισμένες πόλεις σας, βασιλιάδες τολμάνε, με την άκρη του περήφανου σκήπτρου τους, 25 να δείχνουν, να μετράνε και να ξαναμετράνε τις ψυχές που τους εχάρισε κάποιος θρίαμβος αιματοβαμμένος. Αδύνατες αγέλες, περνάτε, ανυπεράσπιστες, από ένα ζυγό βαρύ σ’ ένα ζυγό απάνθρωπο. Λαοί, κτλ. 30 »Ας σταματήσει πια το δρόμο του ο Άρης· κάμετε νόμους στις χώρες σας που υποφέρουνε τόσο· μη δίνετε πια το αίμα σας στους μεγάλους καταχτητάδες, στους αχάριστους βασιλιάδες· μη δίνετε προσοχή στα ψεύτικα αυτά άστρα 35 τρομάρα μιας ημέρας, θα σβήσουν αύριο. Λαοί, κτλ. »Ναι, ελεύτερος πια, ας αναπνέψει ο κόσμος· στα περασμένα ρίξτε ένα πυκνό πέπλο. Σπέρνετε τα χωράφια σας σύμφωνα με το ρυθμό της λύρας· 40 το λιβάνι της τέχνης πρέπει να κάψει για την ειρήνη. Η γελαστή ελπίδα, στην αγκαλιά του πλούτου, θα μαζώξει τους γλυκούς καρπούς του υμεναίου. Λαοί, κτλ.» Έτσι μιλούσε η χρυσωμένη αυτή παρθένα 45 και πολλοί βασιλιάδες επαναλαμβάνανε τα λόγια της. Όπως στην άνοιξη ήταν στολισμένη η γη, και το ανθισμένο φθινόπωρο θύμιζε τις αγάπες. Για τον ξένο, τρέχετε, γλυκά κρασιά της Γαλλίας· [ξαναπαίρνει των συνόρων του το δρόμο]. 50 Λαοί, σχηματίστε μιαν άγια συμμαχία Και δώστε το χέρι ο ένας στον άλλο! |
| [Pierre-Jean de ] |
