Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός
Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση
του Ι. Ν. Καζάζη (με τη συνεργασία της Μαργαρίτας Σωτηρίου)
Α7.2.1. Αρχαιογνωστικές Πηγές
Γενικές ηλεκτρονικές πηγές
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Για το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο ανάπτυξης της λυρικής ποίησης ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει πληροφορίες στον ιστορικό κόμβο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Στην ενότητα «Γράμματα» υπάρχει ένα σύντομο, κατατοπιστικό σημείωμα για τις συνθήκες δημιουργίας της λυρικής ποίησης και πληροφορίες για τα είδη της (ίαμβος, ελεγεία, χορική ποίηση, μονωδία).
ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Το 2ο και 3ο κεφάλαιο του ψηφιοποιημένου βιβλίου του Φάνη Κακριδή από τη σειρά Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση επιγράφονται «Αρχαϊκή εποχή» και «Κλασική εποχή» αντίστοιχα και εξετάζουν τις ιστορικές συνθήκες, την κοινωνία, τα γράμματα και τις τέχνες, την ποίηση (επική, λυρική, δραματική) και τις αρχές της πεζογραφίας. Στην ενότητα για τη λυρική ποίηση προσφέρονται έγκυρες και κατατοπιστικές πληροφορίες για τα είδη της (χορική ποίηση, μονωδίες, ελεγείες. λαϊκά τραγούδια), τους εκπροσώπους της και τα έργα τους.
Πολύτιμη για κάθε αρχαιογνωστική αναζήτηση παραμένει βεβαίως η ψηφιακή βιβλιοθήκη του Περσέα. Περιέχει συλλογές εικόνων σχετικά με την αρχαία ελληνική ιστορία, αρχαιολογία και τέχνη, μια πλουσιότατη συλλογή αρχαίων ελληνικών και λατινικών κειμένων με μεταφράσεις και σχόλια, εργαλεία μορφολογικής ανάλυσης των κειμένων, γραμματικές και λεξικά της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γλώσσας (συμπεριλαμβανομένου του λεξικού Liddell-Scott-Jones), έργα εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου και διαδραστικούς γεωγραφικούς άτλαντες. Διαθέτει, επιπλέον, μια χρονολογική επισκόπηση των σημαντικότερων γεγονότων της αρχαίας Eλλάδας από την αρχαϊκή περίοδο μέχρι τον M. Aλέξανδρο (Thomas R. Martin, An Overview of Classical Greek History from Mycenae to Alexander). Ένα κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη λυρική ποίηση. Ο Περσέας αποτελεί επίσης και πλούσια πηγή εικονογραφικού υλικού και ο σχετικός κατάλογος αρχαιολογίας και τέχνης με δυνατότητα θεματικής αναζήτησης μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο, αξιοποιήσιμο και στη διδασκαλία.
Η αρχαία ελληνική μουσική στο διαδίκτυο
Στον δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Έρευνας Μουσικής και Ακουστικής, μια ενότητα είναι αφιερωμένη στην >αρχαία ελληνική μουσική< (http://www.musicportal.gr/ancient_greek_music/?lang=el). Η ενότητα αυτή αναφέρεται στην ιστορία, τις πηγές και την έρευνα, τα βασικά όργανα της αρχαιότητας, τους ρυθμούς, το μουσικό σύστημα και τη σημειογραφία.
Ψηφιοποιημένες ηχογραφήσεις αποσπασμάτων αρχαίας ελληνικής μουσικής διατίθενται ελεύθερα από την ιστοσελίδα, μια προσωπική δημιουργία του Stefan Hagel. Οι ηχογραφήσεις βασίζονται με μερικές διαφοροποιήσεις στις εκδόσεις χειρογράφων και επιγραφών από τον E. Pohlman στα Denkmaler Altgriechischer Musik: Sammlung, Übertragung und Erläuterung aller Fragmente und Falschungen (Νυρεμβέργη, 1970) και τον M. L. West στο Ancient Greek music (Οξφόρδη, 1992). Ο επισκέπτης έχει επίσης στη διάθεσή του μια εισαγωγή στην προφορά και τον μουσικό τονισμό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, με παραδείγματα και συνοπτική βιβλιογραφία.
Στον δικτυακό τόπο Society for the Oral Reading of Greek and Latin Literature ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να ακούσει μέρη από την ηχογράφηση αρχαίων ελληνικών κειμένων του S.G. Daitz (The Pronunciation and Reading of Ancient Greek, 2nd ed., Audio Forum, Madison, CT 06443), μεταξύ άλλων και το απόσπασμα 58 του Αλκμάνα, το απόσπασμα 67 του Αρχίλοχου, τον πρώτο Ολυμπιόνικο του Πινδάρου και τον Ύμνο στην Αφροδίτη της Σαπφούς. Οι αναγνώσεις ακολουθούν το σύστημα προφοράς που προτείνεται στην παραπάνω μελέτη και συνοδεύονται από τα ποιήματα στο πρωτότυπο και σε αγγλική μετάφραση.
Εκπαιδευτικοί κόμβοι
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΕΓΕΙΑΚΗ ΠΟΙΗΣΗ - ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (υπό την επιστημονική ευθύνη του καθηγητή Θ. Δ. Παπαγγελή) έχει αναπτύξει ένα ψηφιακό ανθολόγιο κειμένων της αρχαίας ελληνικής και λατινικής λογοτεχνίας με μετάφραση και φιλολογικό σχολιασμό στη νέα ελληνική και μια βάση δεδομένων για την βιβλιογραφία της ελεγειακής ποίησης από το 1990 κ.ε..
ANCIENT GREECE - THE BRITISH MUSEUM
Ο εκπαιδευτικός δικτυακός τόπος του Βρετανικού μουσείου παρέχει υλικό για παιγνιώδεις δραστηριότητες, ιδιαίτερα στις ενότητες «Καθημερινή Ζωή», «Εορτές και Αγώνες» και «Θεοί και Θεές», που μπορούν να συνδεθούν θεματικά με τη λυρική ποίηση. Στην ενότητα «The staff room» υπάρχουν πληροφορίες, προτάσεις δραστηριοτήτων και φύλλα εργασίας.
Πληροφορίες για τους ποιητές και τα πρωτότυπα κείμενά τους μπορεί κανείς να βρει και στον δικτυακό τόπο Aoidoi. Στην ενότητα Poets υπάρχει ένας αλφαβητικός κατάλογος λυρικών ποιητών με συνοπτικές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο τους.
Ο αξιόλογος εκπαιδευτικός δικτυακός τόπος του Egon Gottwein στην ενότητα Antike Lyrik Interpretationszugänge περιλαμβάνει πλούσιες πληροφορίες για το γραμματειακό είδος της λυρικής ποίησης, αλλά και πληροφορίες για τους ποιητές και αποσπάσματα των έργων τους, συνοδευόμενα από γερμανική μετάφραση στην ενότητα Übersicht über die Textauswahl zur griechischen Lyrik.
Οπτικο-ακουστικό υλικό στο διαδίκτυο
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΑΡΧΑΪΚΟΣ ΛΥΡΙΣΜΟΣ - ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΑΡΧΑΪΚΟΣ ΛΥΡΙΣΜΟΣ - ΣΑΠΦΩ
Η σειρά της εκπαιδευτικής τηλεόρασης για τον αρχαϊκό λυρισμό επικεντρώνεται σε δύο ποιητές: τον Αρχίλοχο και τη Σαπφώ. Κάθε επεισόδιο περιέχει αναφορές σε αποσπάσματα με επισήμανση των λογοτεχνικών μέσων που χρησιμοποιούνται (εικόνες, μέτρο, κ.ά.) και αναλύει τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο οι δύο ποιητές.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΑΡΧΑΙΩΝ ΗΧΩΝ ΑΡΜΟΣΙΣ, α΄ μέρος και ΑΡΧΑΙΩΝ ΗΧΩΝ ΑΡΜΟΣΙΣ, β΄ μέρος
Μια σειρά δύο επεισοδίων για τη μουσική και τα μουσικά όργανα της αρχαίας Ελλάδας, με τίτλο «Αρχαίων ήχων άρμοσις».
Ένα από τα επεισόδια της σειράς «Εσμέν οίον εσμέν… γυναίκες», με υπότιτλο «Από την Σαπφώ στην Κασσιανή» είναι αφιερωμένο σε γυναίκες-ποιήτριες που έζησαν και δημιούργησαν στην αρχαία Ελλάδα. Γίνεται αναλυτική παρουσίαση των ποιημάτων της Σαπφούς, καθώς και ποιημάτων μεταγενέστερων ποιητριών που θεωρούνταν διάδοχοί της, όπως της Μύρτης, της Κόριννας από την Τανάγρα, της Τελέσιλλας από το Άργος, της Πράξιλλας, της Ήριννας, της Ανύτης από την Τεγέα και της Νόσσης, με την οποία κλείνει ο κύκλος των αρχαίων Ελληνίδων ποιητριών.
Ψηφιακές εκδόσεις και ηλεκτρονικές βιβλιογραφίες
Η συστηματικότερη διεθνής βιβλιογραφική επετηρίδα, που επιχειρεί την εξαντλητική ενημέρωση της συγγραφικής παραγωγής σε ολόκληρο το φάσμα των επιστημονικών πεδίων της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, από τα προϊστορικά χρόνια έως και την ύστερη αρχαιότητα, προσφέρεται στο διαδίκτυο με τη μορφή βάσης δεδομένων για εύκολη και άμεση διερεύνηση, εντοπισμό και ανάκτηση του περιεχομένου της. Πρόκειται για την ηλεκτρονική βάση του περιοδικού L'Année Philologique, η οποία προσφέρει στα εγγεγραμμένα μέλη της πρόσβαση στο δημοσιευμένο υλικό της έντυπης έκδοσης, από τον τόμο 40 (1969) έως και τον τόμο 82 (2011), ενώ ανανεώνεται συνεχώς, ώστε να προστίθενται τα πλέον πρόσφατα τεύχη.
DIOTIMA: MATERIALS FOR THE STUDY OF WOMEN AND GENDER IN THE ANCIENT WORLD
Στον πλούσιο δικτυακό τόπο για τις σπουδές φύλου Διοτίμα βρίσκει κανείς -μεταξύ άλλων- έναν κατάλογο με τους γνωστότερους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους λυρικούς ποιητές με βιβλιογραφία για καθέναν απ' αυτούς. Η βιβλιογραφία αφορά κυρίως έντυπες μελέτες και άρθρα.
Παλαιότερες έγκυρες εκδόσεις των ποιητικών έργων μπορεί κανείς πλέον να αναζητήσει στο Google Books ή στο Internet Archive ή ακόμα και σε μια πληθώρα άλλων τοποθεσιών (για παράδειγμα διατίθεται ελεύθερα για μεταφόρτωση το E. Bergougnan, >
THE CENTER FOR HELLENIC STUDIES
Ξεχωριστά σημειώνουμε τις ψηφιακές εκδόσεις των μελετών του Gregory Nagy, που διατίθενται είτε αυτόνομα, από τον δικτυακό τόπο του εκδοτικού οίκου, όπως η μελέτη Pindar's Homer. The Lyric Possession of an Epic Past, είτε από τον δικτυακό τόπο του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Harvard. Επιπλέον, ο δικτυακός τόπος διαθέτει και μια σειρά ψηφιοποιημένων μελετών, μονογραφιών, πρακτικών συνεδρίων, διδακτορικών διατριβών αλλά και απομαγνητοφωνημένων διαλέξεων, που προσφέρονται ελεύθερα.
