Εργογραφία (πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Η μουσική των νησιών μου. Αθήνα: Γκοβόστης, 1941.

Η λησμονημένη. Αθήνα: Ίκαρος, 1945.

Παραλογαίς. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο Στέφανου Ν. Ταρουσόπουλου, 1948.

Με το πρόσωπο στον τοίχο. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο Στέφανου Ν. Ταρουσόπουλου, 1952.

Όταν σας μιλώ. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο Στέφανου Ν. Ταρουσόπουλου, 1956.

Τα φάσματα ή Η χαρά στον άλλο δρόμο. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο Στέφανου Ν. Ταρουσόπουλου, 1958.

Ο περίπατος. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο αφών Ταρουσόπουλου, 1960.

Τα στίγματα. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο αφών Ταρουσόπουλου, 1962.

Σφραγίδα ή Η όγδοη σελήνη. Αθήνα: (ιδίοις εξόδοις) τυπογραφείο Α.& Π. Κλεισιούνη, 1964.

Το σκεύος. Αθήνα: Κείμενα, 1971.

Χρωμοτραύματα. Αθήνα: Κέδρος, 1980.

Εκτοπλάσματα. Αθήνα: Κέδρος, 1986.

Καταβύθιση. Αθήνα: Κέδρος, 1990.

Έκτοτε. Αθήνα: Κέδρος, 1996.

Ανάποδα γυρίσαν τα ρολόγια. Αθήνα: Κέδρος, 1998.

Εξώφυλλο πρώτης έκδοσης της ποιητικής συλλογής του 1964.

Δείτε τις αυτοτελείς και συγκεντρωτικές εκδόσεις του σαχτουρικού έργου στις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ.

Οι συλλογές όπως έχουν ενταχθεί στις μετέπειτα συγκεντρωτικές εκδόσεις (βλ. εδώ τα σχόλια για τη συγκρότηση των συγκεντρωτικών εκδόσεων, στο εκδοτικό σημείωμα του ψηφιακού corpus) δεν αναπαράγουν την πρώτη αυτοτελή έκδοση, καθώς φαίνεται πως ο Σαχτούρης προχώρησε σε περαιτέρω επιλογή ποιημάτων· για παράδειγμα, στην πρώτη αυτοτελή έκδοση της συλλογής Παραλογαίς περιλαμβάνονται δύο ποιήματα («Το σπαθί», «Ο Σταυρός»), που απουσιάζουν από τη συλλογή όπως δημοσιεύεται στη συγκεντρωτική έκδοση του Κέδρου. Βλ. και Αγγελική Κωσταβάρα, «Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005): Συνοπτική εργογραφία», Αντί, περ. β΄, 858/859 (30 Δεκ. 2005): 14-15. Στον ίδιο τόμο του περ. Αντί βλ. το σημείωμα της Δώρας Μεντή για τρία ανένταχτα ποιήματα του Σαχτούρη [«"Η πολυθρόνα", "Η ηρωίδα", "Η φωτιά", "Οι εχθροί της Άνοιξης". Τρία ανένταχτα ποιήματα και ένα αυτόγραφο του Μίλτου Σαχτούρη», ό.π., σ. 42-49]. Πέρα όμως από τα ανένταχτα ή αποκηρυγμένα, έχουν εντοπιστεί και ανέκδοτα ποιήματα. Ας σημειωθεί ότι 4 ανέκδοτα ποιήματα δημοσιεύονται στο αφιέρωμα του περ. Εντευκτήριο το 2009, βλ. παρακάτω. Στο ίδιο αφιερωματικό τεύχος βλ. για τις δημοσιευμένες πεζογραφικές δοκιμές του Σαχτούρη, Αργύρης Παλούκας, «Ο μηχανισμός του οράματος. Με αφορμή της σκοτεινές πεζογραφικές δοκιμές του Σαχτούρη μέσα από το πρώτο -άγνωστο- διήγημά του». Εντευκτήριο 84 (2009): 35-41.

Συνομιλίες και συνεντεύξεις έχουν δημοσιευτεί στον τόμο Ποιος είναι ο τρελός λαγός. Αθήνα: Καστανιώτης, 2000.

Για μεταφράσεις ποιημάτων του Μ. Σαχτούρη, ο αναγνώστης μπορεί να συμβουλευτεί τη βάση βιβλιογραφίας «Μεταφράσεις της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε άλλες γλώσσες» στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα.

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία (επιλογή)

Δεν καταλογογραφούνται εξαντλητικά τα άρθρα που περιλαμβάνονται στα αφιερώματα περιοδικών που καταγράφονται παρακάτω. Για άρθρα που δημοσιεύονται σε συλλογικούς τόμους και τα αναλυτικά περιεχόμενα των τόμων βλ. τώρα την ψηφιακή βάση "Σύμμεικτα της νεοελληνικής φιλολογίας".

• Ακριτόπουλος, Αλέξανδρος Ν. 2013. «Πέντε Εικόνες και μία Αυτοπροσωπογραφία του Μ. Σαχτούρη». Μικροφιλολογικά 34: 48-51.
• Αμπατζοπούλου, Φραγκίσκη 1981. «Τα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη: κάτι επικίνδυνα κομμάτια». Η λέξη 4: 272-277.
• Αναγνωστάκη, Νόρα 1960. «Οι "Δύσκολοι καιροί" μέσα από την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη». Κριτική 7-8: 159-169, διαθέσιμο στα Ψηφιακά Αρχεία ΑΣΚΙ [τώρα στο Διαδρομή. Δοκίμια κριτικής. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη, 1995, σ. 27-51].
• Αργυρίου, Αλέξανδρος 1982. «Μίλτος Σαχτούρης». Στο Η ελληνική ποίηση. Η πρώτη μεταπολεμική γενιά. Αθήνα: Σοκόλης, σ. 226-228.
• ---. 1983. «Μίλτου Σαχτούρη: Με το πρόσωπο στον τοίχο». Στο Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών. Αθήνα: Γνώση, σ. 215-221.
• ---. 1994. «Ξαναδιαβάζοντας τον (και τα περί) Σαχτούρη». Η λέξη 123/124: 527-537.
• ---. 2003. «Συνοπτικό διάγραμμα της υποδοχής του έργου του Μίλτου Σαχτούρη». Διαβάζω 436: 104-107.
• Βουτουρής, Π. 1996. «Οι ουράνιες ρεκλάμες ή οι μυστικές εικόνες του Μίλτου Σαχτούρη». Ποίηση 7: 173-179.
• Δαββέτας, Νίκος Γ. 1991. «Πρόσωπα και προσωπεία στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη». Η λέξη 103: 391-394.
• Δάλλας, Γιάννης 1979. Εισαγωγή στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη. Αθήνα: Κείμενα.
• ---. 1989. Πλάγιος Λόγος. Αθήνα: Καστανιώτη.
• ---. 1997. Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης. Αθήνα: Κέδρος.
• Δανιήλ, Χρήστος 2005. «Η ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη και το δημοτικό τραγούδι. Μια σχέση καταγωγής». Στο Γιάννης Η. Παππάς (επιμ.), Ελληνικός μεταπολεμικός υπερρεαλισμός. Πάτρα: Περί Τεχνών, σ. 368-381.
• Δεληολάνης, Γιάννης 1997. «Το πνεύμα και το τραύμα. Εντυπώσεις από την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη». Διαβάζω 374: 64-67.
• Ζήρας, Αλέξης 2003. «Ο εχθρικός κόσμος και το άδειο. Σημειώσεις για το προ-λογικό νόημα της ποίησης του Σαχτούρη». Διαβάζω 436: 116-118.
• Θέμελης, Γιώργος 1963. «Μίλτος Σαχτούρης». Στο Η νεώτερη ποίησή μας. Αθήνα: Φέξης, σ. 211-220.
• Καραλής, Βρασίδας 2003. «Το μυστήριο της ένοχης συνείδησης στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη». Διαβάζω 436: 96-103.
• Καραντώνης, Αντρέας 1976. Η ποίησή μας μετά τον Σεφέρη. Αθήνα: Δωδώνη.
• Κούρτοβικ, Δημοσθένης 1995. «Μίλτος Σαχτούρης». Στο Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός. Αθήνα: Πατάκη, σ. 208-209.
• Κωνσταντινίδης, Θάνος 1985. Οι μεταμορφώσεις στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη. Αθήνα: Νεφέλη.
• Λαμπρέλλης, Δημήτρης Ν. 2008. Χριστούγεννα στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη. Η ανακλαστική διαλεκτική και τα ματωμένα της θραύσματα. Αθήνα: Ίκαρος.
• Μαρκόπουλος, Θανάσης Ε. 2010. Ο ποιητής και το ποίημα: Καρυωτάκης, Σαχτούρης, Κέντρου-Αγαθοπούλου, Δημουλά, Χριστιανόπουλος, Μάρκογλου, Γκανάς, Φωστιέρης. Αθήνα: Σοκόλη - Κουλεδάκη.
• Μαρωνίτης, Δ. Ν. 2009. Τάκης Σινόπουλος - Μίλτος Σαχτούρης. Μελετήματα. Αθήνα: Πατάκη.
• ____. 1980. Σαχτούρης: Άνθρωποι-Χρώματα-Ζώα-Μηχανές. Αθήνα: Γνώση.
• Μέντη, Δώρα 1998. Για τον Σαχτούρη. Κριτικά κείμενα (εισαγωγή-ανθολόγηση κειμένων). Λευκωσία: Αιγαίον. Περιλαμβάνονται τα:
  Αλ. Αργυρίου, «Μίλτου Σαχτούρη: "Με το πρόσωπο στον τοίχο"»
  Β. Νησιώτης, «Μίλτου Σαχτούρη: "Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο"»
  Α. Καραντώνης, «Μίλτου Σαχτούρη: "Ο Περίπατος"»
  Ν. Βρεττάκος, «Μίλτου Σαχτούρη: "Ο Περίπατος"»
  Ν. Αναγνωστάκη, «Οι "Δύσκολοι Καιροί" μέσα από την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη»
  Β. Βαρίκας, «Μίλτου Σαχτούρη: "Τα στίγματα"»
  Κ. Στεργιόπουλος, «Μια μυθολογία του άγχους. Μίλτου Σαχτούρη: "Τα στίγματα"»
  Τ. Λειβαδίτης, «Μίλτου Σαχτούρη: "Τα στίγματα"»
  Γ. Θέμελης, «Η μάχη με τον κίνδυνο: Μίλτος Σαχτούρης»
  Τ. Σινόπουλος, «Εξελίξεις και μεταμορφώσεις του υπερρεαλισμού. Μίλτου Σαχτούρη: "Σφραγίδα ή η όγδοη σελήνη"»
  Τ. Πορφύρης, «Ι. Προσπάθειες επαφής με ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη»
  Στ. Ροζάνης, «ΙΙ. Μια ποίηση ποίησης»
  Γ. Λυκιαρδόπουλος, «III. Ο ελληνικός συρεαλισμός και ο Μίλτος Σαχτούρης»
  Α. Καραντώνης, «Μίλτου Σαχτούρη: "Το Σκεύος"»
  Αλ. Αργυρίου, «Ο Μίλτος Σαχτούρης και ο υπερρεαλισμός»
  Κ. Γ. Παπαγεωργίου, «Με αφορμή τα "Ποιήματα (1945-1971)" του Μίλτου Σαχτούρη»
  Στ. Μπεκατώρος, «Σκηνές από την έκπτωση στην ανάσταση. Μίλτου Σαχτούρη "Ποιήματα (1945-1971)"»
  Γ. Δάλλας, «Η καταγωγή του παράλογου. Η βάση των παραλογών και το βάθος του τοτεμισμού»
  Γ. Δάλλας, «Αναφορά στις πρώτες πηγές και στην ποιητική γλώσσα του Μίλτου Σαχτούρη»
  Δ. Ν. Μαρωνίτης, «Άνθρωποι, ζώα και μηχανές: Ο μύθος της Πασιφάης»
  Φρ. Αμπατζοπούλου, «Τα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη: κάτι επικίνδυνα κομμάτια"»
  Δ. Ν. Μαρωνίτης, «Αντιχάρισμα [για την ποιητική συλλογή "Εκτοπλάσματα"]»
  Σπύρος Τσακνιάς, «Μίλτος Σαχτούρης: η ποιητική περιοχή και η κριτική της οριοθέτηση»
  Γ. Δάλλας, «"Έγινα καθώς φαίνεται πουλί ιστορικό". Απολογισμός μιας πορείας»
  Β. Χατζηβασιλείου, «Ο έρωτας είναι ο θάνατος. Μίλτος Σαχτούρης "Καταβύθιση"»
  Β. Χατζηβασιλείου, «II. Πράγμα, ιδέα, σύμβολο: ο ρόλος της εικόνας»
  Δ. Μέντη, «Ο τοτεμισμός του έρωτα στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη»
  Ά. Φραντζή, «Ο Μίλτος Σαχτούρης και η "δεξίωση" των ποιητών»
  Αλ. Ζήρας, «Η μαγεία της μη διεκδίκησης. Μια πλάγια ματιά στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη»
  Στ. Ροζάνης, «Απόπειρα για μια αγωνιώδη ταύτιση»
  Γ. Παπαντωνάκης, «Οι μεταμορφώσεις στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη. Ειρωνική διάσταση και υπονόμευση της απαισιοδοξίας»
  
• ____. 2004. Ο προσωπικός μύθος. Ένα ερμηνευτικό κλειδί την ποίηση του Σαχτούρη. Αθήνα: Καστανιώτης.
• Μπακογιάννης, Μιχ. Γ. 2009. «Ζητήματα υποδοχής και πρόσληψης του Franz Kafka στην Ελλάδα». Στο E. Close, G. Couvalis, G. Frazis, M. Palaktsoglou, and M. Tsianikas (επιμ.), Greek Research in Australia: Proceedings of the Biennial International Conference of Greek Studies, Flinders University June 2007, Αδελαΐδα: Flinders University Department of Languages - Modern Greek, σ. 719-730. Ηλεκτρονική δημοσίευση στο http://dspace.flinders.edu.au/dspace/handle/2328/8034
• Μπεκατώρος, Στέφανος 1995. «Μίλτος Σαχτούρης. Από την ένοχη στην αθώα συνείδηση». Πόρφυρας 74.7-9: 254-266.
• Μπράβος, Χρήστος 1983. «Η αποκριά του Μίλτου Σαχτούρη: Ξόρκι ή όχημα της φρίκης». Γράμματα και τέχνες 16: 24-25.
• Παλούκας, Αργύρης 2009. «Βίος και έργο Μίλτου Σαχτούρη. Συνοπτικό χρονολόγιο», Εντευκτήριο 84: 13-18 [για τα υπόλοιπα άρθρα του αφιερωματικού τεύχους βλ. παρακάτω].
• Παπαντωνάκης, Γ. Δ. 1995. Πίνακας λέξεων των εκδομένων ποιημάτων του Μίλτου Σαχτούρη. Αθήνα: Οδυσσέας.
• ____. 2000. Η μορφολογία της σαχτουρικής μεταμόρφωσης. Αθήνα: Νεφέλη.
• Σπανός Γ.Ι. 1992. « "Χριστούγεννα του 1943" και "Χριστούγεννα 1948" του Μ. Σαχτούρη. Δοκιμή προσέγγισης». Διαβάζω 301: 20-23.
• Φραντζή, Άντεια 1993-1994. «Ο Μίλτος Σαχτούρης και η 'δεξίωση' των ποιητών». Εντευκτήριο 25: 8-14.
• Χατζηβασιλείου, Βαγγέλης 1992. Μίλτος Σαχτούρης· Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού. Αθήνα: Εστία.
• ____. 2009. «Ο Μίλτος Σαχτούρης σε ώριμη ηλικία: η ποιητική μιας διπλής απογύμνωσης». Εντευκτήριο 84 (2009): 42-44.

Εξώφυλλο αφιερωματικού τεύχους (βλ. παρακάτω).

Αφιερώματα περιοδικών

• Μαρτυρίες περ. β' 2-3 (1966): Τρεις απόψεις για τον Μίλτο Σαχτούρη.
• Γράμματα και Τέχνες 16 (1983).
• Διαβάζω 436 (2003: αφιέρωμα σε επιμέλεια Ηλία Μαγκλίνη, ο οποίος επιμελείται και χρονολόγιο του ποιητή. Περιλαμβάνει φωτογραφία αυτόγραφου ποιήματος με τίτλο «Θα φύγουνε» χαρισμένο στον Λευτέρη Ξανθόπουλο).
• Η λέξη 123/124 (1994).
• The Charioteer 37-38 (1997-9).
• Αντί 858-859 (2005).
• Ομπρέλα 73 (2006).
• Οδός Πανός 141 (2008).
• Εντευκτήριο 84 (2009) με 4 ανέκδοτα ποιήματα και δύο συνεντεύξεις και κείμενα των: Β. Δαλακούρα (Να κριθεί κάθε Άνοιξη από τη χαρά της), Θ. Λιβεριάδη (Στο καφενείο με τις λίρες), J. Taylor (Η χρωματική ποιητική των εμμονών), Α. Παγουλάτο (Για τον ποιητή Μίλτο Σαχτούρη), Α. Παλούκα (Ο μηχανισμός του οράματος), Β. Χατζηβασιλείου (Ο Μίλτος Σαχτούρης σε ώριμη ηλικία: η ποιητική μιας διπλής απογύμνωσης), Θ. Τριαρίδη (Ο πυρετός επιμένει), Λ. Ιωαννίδη (Αμετάβλητη γραφή), Γ. Ζεβελάκη (Τρία κάτοπτρα για την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη), Λ. Ξανθόπουλου (Μίλτος Σαχτούρης: πρώιμες κριτικές αναγνώσεις), του Γ. Παλαμιώτη (Ένα μπιλιέτο του Σαχτούρη), Π. Θεοδωρίδη (Μίλτος Σαχτούρης), Ν.Γ. Ξυδάκη (Η ζωή από το παράθυρο), καθώς και ποίηση του Γ. Στενού και του Β. Αμανατίδη, του Θ. Γ. Μίχου, του Δ. Στενού. Στο ίδιο τεύχος, πέρα από το συνοπτικό χρονολόγια Σαχτούρη του Α. Παλουκά (βλ. παραπάνω), κατατίθεται και βασική δισκογραφία του Μίλτου Σαχτούρη (Δημήτρης Μπαγέρης) και φιλμογραφία.
• Πόρφυρας 151-152 (2014).

Εξώφυλλο δίσκου O Mίλτος Σαχτούρης διαβάζει Σαχτούρη (Διόνυσος 1977).

Δικτυακοί τόποι - Ντοκιμαντέρ

• Η σελίδα του Μ. Σαχτούρη στο ΕΚΕΒΙ
• Η σελίδα του Μ. Σαχτούρη στον ΠΟΘΕΓ
• Η σελίδα του Μ. Σαχτούρη στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
• Οπτικό υλικό: Νεοελληνική Εικονιστική Προσωπογραφία, ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ (Ε.Ι.Ε.)
• Παρασκήνιο, Κληρονόμος πουλιών (Μίλτος Σαχτούρης) (2004) [Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ]
• Τα λόγια της πόλης, Ύδρα - Μίλτος Σαχτούρης ή ποιος είναι ο τρελός λαγός (1993)[Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ].

Μια ενδεικτική και όχι εξαντλητική καταγραφή δίσκων με μελοποιήσεις και αναγνώσεις ποιημάτων του Σαχτούρη είναι διαθέσιμη και στη Βιβλιογραφική Βάση της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

Μαρία Ακριτίδου

© 2015 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας