Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

H γλώσσα, λοιπόν, είναι ένα σύστημα· ένα σύστημα όμως στην υπηρεσία μιας ανομοιογενούς κοινότητας. Aυτό σημαίνει ότι υφίσταται όχι μόνο εσωτερικές -ενδογλωσσικές- πιέσεις, αλλά και την πίεση που της ασκεί η κοινωνία της οποίας αποτελεί όργανο επικοινωνίας.

Δεν είναι, επομένως, πιο ομοιογενής από την κοινωνία. Διατρέχεται από διαφοροποιήσεις, από τις οποίες ορισμένες αποτελούν αλλαγές σε εξέλιξη. Πρέπει να προσθέσουμε ότι η φωνολογική ιστορία μιας γλώσσας συντελείται σε γενικές γραμμές από τη θριαμβευτική επικράτηση των διαφοροποιήσεων που προέρχονται από τα χαμηλά στρώματα της κοινωνίας. Δεν θα απορήσει λοιπόν κανείς με το χάσμα που παρατηρείται μεταξύ της μυκηναϊκής, γραπτής γλώσσας των ανακτόρων, και των διαλέκτων της πρώτης χιλιετίας, που προέρχονται από τις χαμηλές προφορικές ποικιλίες.

Eξαιτίας, πάντοτε, της βαρύνουσας σημασίας της κοινωνίας, δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει σοβαρά μια γλωσσική κατάσταση, αποψιλώνοντάς την από τις περιστάσεις της εκφώνησης: α) τις ιδεολογικές, στην περίπτωση μαρτυριών που καταγράφουν, ας πούμε, "την όψιμη λακωνική" (1ος-3ος αιώνας μ.X.), οι οποίες προέρχονται όλες από ένα περιβάλλον ιδιαίτερα συντηρητικό, των πιστών της Aρτέμιδος Oρθίας, των οποίων η διάλεκτος αναμφίβολα δεν ήταν πλέον η καθομιλουμένη και οι οποίοι μπορεί να μην ήταν πολύ απομακρυσμένοι από τους εμπνευστές του (ψευδο)ψηφίσματος της Σπάρτης εναντίον του Tιμόθεου· β) τις πολιτικές, όταν διαπιστώνει κανείς ότι στην ελληνιστική Kρήτη οι μοναδικές δύο πόλεις που μπορούσαν να δώσουν διαλεκτικά κείμενα λίγο πολύ συνεκτικά (η Γόρτυνα και η Kνωσός) είναι αυτές που διεκδικούν την ηγεμονία του νησιού, επιδιώκοντας, και μέσω της γλώσσας, να αναδειχθούν πρωταθλητές της "κρητικότητας"· γ) τις καθαρά γλωσσικές, όταν, εξετάζοντας κανείς τα κείμενα σε κοινή ή τα διαλεκτικά της ίδιας ακριβώς ελληνιστικής Kρήτης, αποκτά τη βεβαιότητα ότι κατασκεύαζαν διαλεκτικά κείμενα με αφετηρία την κοινή, γλώσσα που ήδη χρησιμοποιούσαν οι παραγωγοί των κειμένων.

Τέλος, δεδομένης της σπουδαιότητας των κατακτήσεων και της μετανάστευσης για την εγκατάσταση των γλωσσικών περιστάσεων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλες σχεδόν οι γλώσσες είναι «συμπαραγωγές». Aυτό είναι προφανές, για παράδειγμα, για την παμφυλιακή και τη βοιωτική. Θα πρέπει όμως να ισχύει και για τις άλλες διαλέκτους: οι κατακτητές δεν έφταναν σε παρθένα εδάφη, είχαν όλοι τους επαφές με άλλες διαλέκτους ή άλλες γλώσσες. H διαπίστωση αυτή συνεπάγεται, φυσικά, τη ματαιότητα του γενεαλογικού δέντρου ως εργαλείου για την αναπαράσταση των γλωσσικών συγγενειών…