Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Μεσαιωνική Ελληνική

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διάλεξη του κ. Δ. Δημητρόπουλου με θέμα: ''Επίσημα κείμενα, επιτηδευμένος λόγος, ακατέργαστη γραφή. Μια λυσιτελής αντίφαση στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης'' Παν/μιο Κύπρου (26/3/2025)

  Το Τµήµα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών σάς προσκαλεί στην τέταρτη επιστηµονική συνάντηση του Colloquium του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος Νεοελληνικών Σπουδών για το εαρινό εξάµηνο 2024/2005.

  Η διάλεξη είναι ανοικτή στο κοινό με ομιλητή τον κ. Δ. Δημητρόπουλο και θέμα: ''Επίσημα κείμενα, επιτηδευμένος λόγος, ακατέργαστη γραφή. Μια λυσιτελής αντίφαση στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης'', και θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 26 Μαρτίου 2025, ώρα 18.30, στην Πανεπιστηµιούπολη, Βιβλιοθήκη Πανεπιστηµίου Κύπρου, Αµφιθέατρο ''Φίλιππος Τσιµπόγλου''.

  21 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Λεξικά και Λεξικογραφία :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Δραστηριότητες του ΚΕΓ :: Ανακοινώσεις

  Λεξιλογείον: μιλώντας για λέξεις...

  

  Διαβάστε τη δημοσίευση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας στη στήλη "Λεξιλογείον" της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής

  Αναδημοσίευση από το φύλλο της 16ης Μαρτίου 2025

  Δημοσκοπήσεις
  Η λέξη «δήμος» είναι από παλιά ινδοευρωπαϊκή ρίζα που σήμαινε «κοπάδι» και η πιο συναρπαστική φράση που την περιέχει είναι το ομηρικό «δήμος ονείρων» (καμιά σχέση με τη «Συνοικία το όνειρο») που ανήκει στην τοπογραφία του Κάτω Κόσμου. Οι αρχαίοι δεν συνδύασαν ποτέ αυτή τη λέξη με το ρήμα «σκοπώ» (= παρατηρώ, εξετάζω, σταθμίζω), αλλά, όπως σε τόσες άλλες περιπτώσεις, μας έβγαλαν ασπροπρόσωπους όταν εμείς χρειαστήκαμε τον συνδυασμό.
  Δημοσκοπήσεις
  Περισσότερες από εκατόν είκοσι λέξεις που έχουν για βάση ή για πρώτο συνθετικό το «δήμος» είναι καταγραμμένες στα λεξικά της ελληνικής γλώσσας, οι πιο πολλές σε κατάσταση βαθιάς ταρίχευσης, αν και κάποιες (όπως το αριστοφανικό «δημοπίθηκος» = απατεώνας ή το «δημόλευστος» = αυτός που λιθοβολείται από τον λαό) θα ήταν ίσως πολύ χρήσιμες και σήμερα. Πάντως, η «δημοσκόπηση» εμφανίζεται κατά τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, όταν πιάνουν επίσημα δουλειά οι «δημοσκόποι», δηλαδή το σινάφι που έχει για πάτρωνά του άγιο τον Γεώργιο Γκάλοπ, ο οποίος έκανε την πρώτη επαγγελματική δημοσκόπηση το 1932 σε κάποιες τοπικές αμερικανικές εκλογές όπου ήταν υποψήφια η πεθερά του. Απλώς, στη συνέχεια έκανε εν δήμω αυτό που είχε αρχίσει εν οίκω.
  Φαίνεται ότι η πρώτη δημοσκοπική μέθοδος, προ Γκάλοπ, ήταν πολύ απλή, αν λάβουμε υπόψη ότι η αγγλική λέξη για τη δραστηριότητα που μας απασχολεί εδώ είναι το «poll», που αρχικά σήμαινε «κεφάλι». Ως γνωστόν, από το «μετράμε κεφάλια» τότε μέχρι τις μετρήσεις της σήμερον άλλαξαν πολλά – υπάρχει υψηλή τεχνολογία πίσω από το «δημοσκοπήσατε, πυρ!».
  Υπάρχει όμως και ένα ζήτημα. Οι περισσότερες λέξεις που λήγουν σε -σκόπος (επίθημα λέγεται αυτό στην αργκό των γραμματικών) παραπέμπουν σε διαγνωστικά τερτίπια, σε θεοτικές μαγγανείες ή σε φαυλότητες. Γνωστή, και πάντα επίκαιρη, η αντιπαθής τάξη των «κερδοσκόπων», παντός καιρού οι «καιροσκόποι», αμφιλεγόμενοι οι «ραβδοσκόποι» ενώ οι «οιωνοσκόποι» (να μην τους συγχέουμε με τη σύγχρονη φυλή των birdwatchers) έχουν καταθέσει προ πολλού τα μπλοκάκια τους. Η αλήθεια είναι ότι ένα επίθημα δεν συνιστά επαρκή λόγο για να δυσπιστούμε απέναντι στους δημοσκόπους, πλην το ζήτημα εδώ δεν είναι το -σκόπος αλλά, σε κάποιες περιπτώσεις, ο σκοπός.
  ______________________________________________
  Σε συνεργασία με την εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας δημοσιεύει δύο λέξεις την εβδομάδα στην στήλη «Λεξιλογείον», στο ένθετο των Νέων Εποχών του «Βήματος» (και στην ηλεκτρονική έκδοση). Οι σχετικές καταχωρίσεις θα αναδημοσιεύονται στα διαδικτυακά μέσα του ΚΕΓ και σε ειδική ενότητα της ιστοσελίδας του ΚΕΓ.
  Σχολιάζονται λέξεις που είτε παρουσιάζουν ενδιαφέρον από ιστορική άποψη (ετυμολογία, ταξίδι της λέξης μέσα στον χρόνο) είτε «πριμοδοτούνται» από τη σύγχρονη γλωσσική (και όχι μόνο) επικαιρότητα, μεταξύ άλλων. Ο σχολιασμός ̶ σύντομος, μακριά από κάθε διάθεση γλωσσικής διδασκαλίας ̶ θα κινητοποιεί, πιστεύουμε ευχάριστα, την ανάδυση ρητών και υπόρρητων σημασιών, διασυνδέοντας ακόμη και γνωστές σημασίες με σύγχρονα νοήματα.
  Δείτε όλες τις δημοσιεύσεις

  20 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Νέα Ελληνική :: Μεσαιωνική Ελληνική :: Αρχαία Ελληνική :: Γλωσσολογία :: Νεοελληνική Λογοτεχνία :: Διδασκαλία της Ελληνικής :: Πιστοποίηση Ελληνομάθειας :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή συνάντηση "Χαρτογραφήσεις" της Δ.ΕΛ.ΕΞΩ.: Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού στην Αυστραλία (21/3/25)

  Στο πλαίσιο του προγράμματος "Χαρτογραφήσεις" της διεθνούς ομάδας ειδικού επιστημονικού ενδιαφέροντος Δ.ΕΛ.ΕΞΩ (Διδασκαλία της Ελληνικής στο Εξωτερικό), θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή συνάντηση, την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2025 και ώρα 14:00–16:00 (ώρα Ελλάδας), με θέμα: Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού στην Αυστραλία.
  Εισηγητές: Πατρίτσια Κορομβόκης (Macquarie University, Sydney), Σταυρούλα Νικολούδη (La
  Trobe University, Melbourne) και Γιώργος Φραζής (Charles Darwin University.

  Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί μέσω Zoom

  Η επόμενη συνάντηση των «Χαρτογραφήσεων» θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 30 Μαΐου 2025 και ώρα Ελλάδας 14:00 με 16:00, με δύο τοποθετήσεις από τον κ. Βόικαν Στόιτσιτς για την Ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη Σερβία και την κ. Βάλλη Λύτρα (Goldsmiths Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) για την Ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην Ελβετία.

  Στόχος των Χαρτογραφήσεων είναι η αποτύπωση της διδασκαλίας της Ελληνικής σε διαφορετικά συγκείμενα στο εξωτερικό.

  20 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή διάλεξη του κ. Π. Μπούρα-Βαλλιανάτου με τίτλο: ''Βυζαντινά ιατρικά χειρόγραφα: Κείμενα, παρακείμενα και αναγνώστες'', Παν/μιο Κρήτης (19/3/2025)

  Στο πλαίσιο του Κύκλου Διαλέξεων: ''Κρήτες κωδικογράφοι του 15ου και 16ου αιώνα'', του Εργαστηρίου Παλαιογραφίας, Τμ. Φιλολογίας, Παν/μίου Κρήτης, θα πραγματοποιηθεί η 2η διάλεξη με ομιλητή τον κ. Π. Μπούρα-Βαλλιανάτο (Αν. Καθ. στο Τμ. Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ), με τίτλο:
  ''Βυζαντινά ιατρικά χειρόγραφα: Κείμενα, παρακείμενα και αναγνώστες''.

  Η διάλεξη θα γίνει διαδικτυακά, την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2025, στις 19:00.

  19 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Παρουσίαση του βιβλίου: ''The Byzantines and the Sea (Οι Βυζαντινοί και η θάλασσα)'', Αμφιθέατρο Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου (27/3/2025)

  Το Τμήμα Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο έχουν την τιμή να σας προσκαλέσουν στην παρουσίαση του βιβλίου: ''The Byzantines and the Sea (Οι Βυζαντινοί και η θάλασσα)''. Επιστημονική Επιμέλεια Θεοδώρα Αντωνοπούλου και Bernard Flusin. Έκδοση Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, Βενετία 2024 .

  Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 27 Μαρτίου 2025 , ώρα 18.00, στο Αμφιθέατρο Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

  Θα ακολουθήσει συζήτηση. Γλώσσα της εκδήλωσης: Ελληνική.

  19 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Συνέδρια & Ημερίδες

  Ημερίδα παπυρολογίας από το Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ (20/3/2025)

  Ημερίδα παπυρολογίας, διοργανώνει το Τμήμα Φιλολογίας, της Φιλοσοφικής Σχολής, του ΕΚΠΑ, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2025 , στην αίθουσα 209, Φιλ. Σχολής, 2ος όροφος.

  Η Ημερίδα θα μεταδοθεί και διαδικτυακά.

  18 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Παρουσίαση βιβλίου του Ομ. Καθ. Βυζαντινής Φιλολογίας Α. Καρπόζηλου με τίτλο: ''Ανάμεσα στην Επανάσταση και τον Μεγάλο Τρόμο: Πόντιοι και Μαριουπολίτες στην Σοβιετική Ένωση 1917-1938'', Ιωάννινα (19/3/2025)

  Ο Τομέας Ιστορίας Νεωτέρων Χρόνων του Τμ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Παν/μίου Ιωαννίνων
  διοργανώνει παρουσίαση βιβλίου του Ομ. Καθ. Βυζαντινής Φιλολογίας Α. Καρπόζηλου με τίτλο: ''Ανάμεσα στην Επανάσταση και τον Μεγάλο Τρόμο: Πόντιοι και Μαριουπολίτες στην Σοβιετική Ένωση 1917-1938''.

  Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2025 και ώρα 19.00, στον Πολιτιστικό Πολυχώρο ''Δημήτρης Χατζής'' του Δήμου Ιωαννιτών.

  Για το βιβλίο θα μιλήσουν:

  - Αντώνης Λιάκος, Ομ. Καθ. Ιστορίας του ΕΚΠΑ
  - Λήδα Παπαστεφανάκη, Καθ. Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας, Τμ. Ιστορίας και
  Αρχαιολογίας, Παν/μίου Ιωαννίνων
  και ο συγγραφέας του βιβλίου Απόστολος Καρπόζηλος,

  Τη συζήτηση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Φιλήμων Καραμήτσος.

  13 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Πανηγυρική Συνεδρία για τον Εορτασμό της Επετείου της 25ης Μαρτίου 1821, στην Ακαδημία Αθηνών (20/3/2025)

  Την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2025 και ώρα 19.00 θα πραγματοποιηθεί η Πανηγυρική Συνεδρία της Ακαδημίας Αθηνών για τον Εορτασμό της Επετείου της 25ης Μαρτίου 1821.
  Τον πανηγυρικό λόγο με θέμα : ''Αναφορά στον Μακρυγιάννη. Οι φλέβες των αγαλμάτων, η πνευματική αιμοδοσία των αγώνων και οι αιμορραγίες του Ελληνισμού'' θα εκφωνήσει ο Ακαδημαϊκός, κ. Κωνσταντίνος Μπουραζέλης.

  Θα ακολουθήσει η απονομή του Αριστείου Κοινωνικών-Ιστορικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών έτους 2025 στον κ. Βασίλειο Παναγιωτόπουλο.

  Η συνεδρία θα μεταδοθεί ζωντανά από την παρούσα ιστοσελίδα.

  12 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα: ''Η γυναικεία ματιά στον αγώνα του 1821'', ΔΠΘ (13/3/2025)

  Την προσεχή Πέμπτη 13 Μαρτίου 2025 στις 19.00 θα πραγματοποιηθεί η διαδικτυακή εκδήλωση που διοργανώνει το Εργαστήριο Έρευνας για τη Νεοελληνική και Συγκριτική Φιλολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ με θέμα: ''Η γυναικεία ματιά στον αγώνα του 1821'', με αφορμή την έκδοση του βιβλίου ''Με την πένα σπαθί: Κείμενα Ελληνίδων του 19ου αιώνα για τον αγώνα του 1821'' (εκδόσεις Πατάκη), σε επιμέλεια Σοφίας Ντενίση.

  Προσκεκλημένες του Εργαστηρίου θα είναι οι κ. Σοφία Ντενίση, Καθηγήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και η κ. Βαρβάρα Ρούσσου, Μέλος ΕΔΙΠ στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Την εκδήλωση θα συντονίσει η κ. Πέρσα Αποστολή, Επίκουρη Καθηγήτρια ΤΕΦ.

  10 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0

• Μεσαιωνική Ελληνική :: Ανακοινώσεις

  Ομιλία της κ. Mary Whitby με θέμα: ''Tradition and innovation in later Greek verse panegyric'', ΕΚΠΑ (17/3/2025)

  Στο πλαίσιο των ''Επιστημονικών Διαλέξεων'' που οργανώνει το Π.Μ.Σ. ''Λογοτεχνία, Σκέψη και Πολιτισμός στον Ελληνορωμαϊκό Κόσμο'' του Τμ. Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, θα πραγματοποιηθεί
  η ομιλία της Dr. Mary Whitby (University of Oxford) με θέμα: ''Tradition and innovation in later Greek verse panegyric''. Εισαγωγή και Προεδρία από τον Καθηγητή Ewen Bowie (University of Oxford).

  Η ομιλία θα γίνει Τη Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025, στις 12.30 μμ, στην αίθουσα 209 της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ.

  10 Μάρ 2025 | Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας | Σχόλια 0