Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 182 εγγραφές [161 - 170] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- αυτοΰπαρκτος -η -ο [aftoíparktos] Ε5 : αυθύπαρκτος: H ποίηση είναι ένας κόσμος ~ με τη δική του λογική.
[λόγ. < ελνστ. ή μσν. αὐτοΰπαρκτος < ελνστ. αὐθύπαρκτος με αντικατάσταση του αὐθ- από τον τ. αὐτο-]
- αυτουργία η [afturjía] Ο25 : (νομ.) η ιδιότητα του αυτουργού, η σχέση του με αξιόποινη πράξη: Kατηγορείται για φυσική / για ηθική ~.
[λόγ. < αρχ. αὐτουργία `έγκλημα μέσα στην οικογένεια΄]
- αυτουργός ο [afturγós] Ο17 θηλ. αυτουργός [afturγós] Ο34 : (νομ.) αυτός που εκτέλεσε ο ίδιος μια αξιόποινη πράξη: Ο ~ ενός εγκλήματος / μιας κλοπής / μιας απάτης. Φυσικός ~, που αυτοπροσώπως εκτέλεσε ένα αδίκημα. Hθικός ~, που παρακίνησε κπ. στην εκτέλεση αδικήματος.
[λόγ. < αρχ. αὐτουργός `που ενεργεί ο ίδιος΄ κατά την αλλ. της σημ. της λ. αυτουργία· λόγ. θηλ. χωρίς διάκρ. γένους]
- αυτούσιος -α -ο [aftúsios] Ε6 : που δεν έπαθε καμιά μεταβολή ή αλλαγή, που παραμένει ο ίδιος όπως ήταν: Επέστρεψε αυτούσιο το ποσό, ακέραιο, ανέπαφο.
αυτούσια ΕΠIΡΡ χωρίς καμιά αλλαγή. [λόγ. αυτ(ο)- + ουσί(α) -ος]
- αυτοφαγία η [aftofajía] Ο25 : (βιολ.) η διατήρηση στη ζωή ενός ζωικού οργανισμού με την κατανάλωση ουσιών που περιέχονται στους ιστούς του.
[λόγ. < γαλλ. autophagie < ελνστ. αὐτοφάγ(ος) `που κατασπαράζει τον εαυτό του΄ -ie = -ία]
- αυτοφυής -ής -ές [aftofiís] Ε10 : α.(για φυτά) που φυτρώνει μόνος του, χωρίς να τον φυτέψουν ή να τον σπείρουν: Aυτοφυή δάση / άνθη. β. (φυσ., για μέταλλα ή αμέταλλα στοιχεία) που υπάρχουν στη φύση σε στοιχειακή κατάσταση ως ορυκτά: Xρυσός ~.
[λόγ. < αρχ. αὐτοφυής]
- αυτόφωρος -η -ο [aftóforos] Ε5 : (νομ.) 1α. (για παράνομη πράξη) που ο δράστης της γίνεται αντιληπτός τη στιγμή που τη διαπράττει ή αμέσως μετά: Στα αυτόφωρα κακουργήματα και πλημμελήματα κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να συλλάβει το δράστη. β. Aυτόφωρη σύλληψη δράστη, που γίνεται κατά την εκτέλεση της αξιόποινης πράξης ή αμέσως μετά. 2. (για δικαστήριο) που εκδικάζει αυτόφωρα πλημμελήματα ή πταίσματα: Aυτόφωρο τριμελές πρωτοδικείο. || (ως ουσ.) το αυτόφωρο. ΦΡ επ΄ αυτοφώρω, την ίδια στιγμή: Συνελήφθη επ΄ αυτοφώρω να κλέβει.
[λόγ. < αρχ. αὐτόφωρος `πιασμένος πάνω στην πράξη΄, η αλλ. της σημ. από παρερμηνεία της αρχ. φρ. ἐπ΄ αὐτοφώρῳ `πάνω στην πράξη΄]
- αυτόφωτος -η -ο [aftófotos] Ε5 : ANT ετερόφωτος. α. (ιδ. για ουράνιο σώμα) που φωτίζεται από το δικό του φως, γιατί είναι φωτεινή πηγή: Aυτόφωτοι αστέρες. Aυτόφωτα ουράνια σώματα. Ο ήλιος είναι αυτόφωτο άστρο. β. (μτφ., για πρόσ.) που έχει και εκφράζει δικές του ιδέες, απόψεις κτλ.
[λόγ. < μσν. αυτόφωτος `απόλυτο φως΄ (ελνστ. αὐτόφως `πολύ φωτεινός) σημδ. αγγλ. self-lu minous ή γερμ. selbstleuchtend]
- αυτοχαρακτηρίζομαι [aftoxaraktirízome] Ρ2.1β : αποδίδω στον εαυτό μου ένα χαρακτηρισμό.
[λόγ. αυτοχαρακτηρ(ισμός) -ίζομαι (αναδρ. σχημ.) κατά το σχ.: χαρακτηρισμός - χαρακτηρίζομαι]
- αυτοχαρακτηρισμός ο [aftoxaraktirizmós] Ο17 : ο χαρακτηρισμός που αποδίδει κάποιος στον εαυτό του: Άσε τους ανόητους και υπερφίαλους αυτοχαρακτηρισμούς, γιατί γίνεσαι γελοίος.
[λόγ. αυτο- + χαρακτηρισμός]
