Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 238 εγγραφές [31 - 40] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- ανθώνας ο [anθónas] Ο2 : 1.τόπος όπου τα άνθη: α. φυτρώνουν: Mόλις έρχεται η άνοιξη τα λιβάδια γίνονται πολύχρωμοι ανθώνες. β. φυτεύονται και καλλιεργούνται· ανθόκηπος: Στους ανθώνες της περιοχής γίνεται συστηματική καλλιέργεια τριαντάφυλλων. 2. έκταση μέσα σε κήπο, όπου καλλιεργούνται άνθη2· αλτάνα.
[λόγ. < ελνστ. ἀνθών, αιτ. -ῶνα]
- ανιχνευτήρας ο [anixneftíras] Ο2 : ανιχνευτήςβ.
[λόγ. ανιχνεύ(ω) -τήρ > -τήρας μτφρδ. αγγλ. detector]
- αντιδραστήρας ο [andiδrastíras] Ο2 : συσκευή που χρησιμοποιείται για την πρόκληση: α. ελεγχόμενης αλυσιδωτής αντίδρασης σε άτομο ραδιενεργού στοιχείου: Aτομικός / πυρηνικός ~. Λειτουργία του αντιδραστήρα. β. (χημ.) οποιασδήποτε χημικής αντίδρασης.
[λόγ. αντιδρασ- (αντιδρώ) -τήρ > -τήρας μτφρδ. αγγλ. reactor]
- αντικυκλώνας ο [andikiklónas] Ο2 : (μετεωρ.) φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο η βαρομετρική πίεση σε ορισμένο τμήμα της ατμόσφαιρας είναι ανώτερη από ό,τι στη γύρω περιοχή· βαρομετρικό χαμηλό: Ένας θερμικός / δυναμικός / μεικτός ~. Kέντρο του αντικυκλώνα.
[λόγ. < γαλλ. anticyclone < anti- = αντι- + cyclone = κυκλώνας]
- ανυψωτήρας ο [anipsotíras] Ο2 : ανυψωτικό μηχάνημα.
[λόγ. ανυψω- (δες ανυψώνω) -τήρ > -τήρας μτφρδ. γαλλ. élévateur]
- άξονας ο [áksonas] Ο2 : I1.εξάρτημα μηχανήματος, συνήθ. σε σχήμα ράβδου, που εξυπηρετεί την περιστροφή ή τη στήριξη των τμημάτων μιας κατασκευής. || Ο μπροστινός / πισινός ~ του αυτοκινήτου, ράβδος που ενώνει τους τροχούς ενός τροχοφόρου. 2. νοητή ευθεία: α. γύρω από την οποία εκτελείται μια περιστροφική κίνηση: Ο ~ της γης. β. γύρω από την οποία είναι συμμετρικά διατεταγμένη η μάζα ενός σώματος: ~ κυλίνδρου / σφαίρας / κρυστάλλου. || νοητή γραμμή που θεωρητικά ακολουθεί ένα σώμα κατά τη μεγαλύτερή του διάσταση περνώντας από το κέντρο: Ο ~ του δρόμου. || (επιστ.) ~ φυτού, η νοητή ευθεία που ενώνει την κορυφή του φυτού με τη ρίζα. ~ φακού, η νοητή ευθεία που ενώνει τα κέντρα των δύο επιφανειών του φακού. Οπτικός ~, νοητή ευθεία που ενώνει το κέντρο του κερατοειδούς με την κύρια εστία του οπτικού νεύρου. || (ανατ.) ο δεύτερος αυχενικός σπόνδυλος. γ. με βάση την οποία καθορίζεται το συμμετρικό ενός σημείου: ~ συμμετρίας. ~ των χ. ~ ταλαντώσεως. || σε μια ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική σύνθεση, η νοητή ευθεία με βάση την οποία δομούνται τα διάφορα στοιχεία της σύνδεσης ή γίνονται μετρήσεις: Διαγώνιος ~. II. (μτφ.) 1. κατευθυντήρια αρχή η οποία καθορίζει τη γενική τάση γύρω από την οποία δομείται ένα θέμα: Ο κύριος ~ της αμερικάνικης πολιτικής. H έννοια της ελευθερίας είναι ο κεντρικός ~ στην ποίηση του Σολωμού. H συζήτηση οργανώθηκε γύρω από τρεις βασικούς άξονες. || βασική γραμμή κατεύθυνσης ή κίνησης: Οι μεγάλοι οδικοί άξονες. Άξονες κυκλοφορίας. 2. ό,τι συνδέει ως συμμαχικός δεσμός: ~ Mόσχας-Παρισίων. || Άξονας, συμμαχία ανάμεσα στη φασιστική Iταλία και στη χιτλερική Γερμανία: Οι δυνάμεις του Άξονα.
[λόγ.: Ι: αρχ. ἄξων, αιτ. -ονα· ΙΙ1: σημδ. γαλλ. axe· ΙΙ2: σημδ. γερμ. Achse]
- αορτήρας ο [aortíras] Ο2 : λουρί που κρέμεται από τον ώμο και συγκρατεί διάφορα είδη οπλισμού ή κυνηγιού: Ο ~ του όπλου.
[λόγ. < αρχ. ἀορτήρ, αιτ. -ῆρα]
- απατεώνας ο [apateónas] Ο2 θηλ. απατεώνισσα [apateónisa] Ο27 : αυτός που εκμεταλλεύεται συστηματικά την εμπιστοσύνη και την καλοπιστία των άλλων για να τους εξαπατά, αποβλέποντας σε προσωπικά, κυρίως οικονομικά, οφέλη: Aυτός είναι μεγάλος ~. Έπεσε θύμα απατεώνα.
απατεωνίσκος ο YΠΟKΟΡ. [λόγ. < αρχ. ἀπατεών, αιτ. -ῶνα· λόγ. απατεων- (απατεώνας) -ισσα· λόγ. απατεων- (απατεώνας) -ίσκος]
- απολυμαντήρας ο [apolimandíras] Ο2 : συσκευή με την οποία γίνεται απολύμανση.
[λόγ. < αρχ. ἀπολυμαντήρ, αιτ. -ῆρα `καταστροφέας΄ σημδ. γαλλ. désinfecteur]
- απορροφητήρας ο [aporofitíras] Ο2 : γενική ονομασία συσκευών που χρησιμοποιούνται για απορρόφηση. || (ειδικότ.) είδος εξαεριστήρα που τοποθετείται επάνω από την ηλεκτρική κουζίνα, για να απομακρύνει τον καπνό και τις μυρωδιές.
[λόγ. απορροφη- (απορροφώ) -τήρ > -τήρας μτφρδ. αγγλ. absorber & γαλλ. aspirateur]
