ΠΟΛΥΞΕΝΗ

Είναι η νεότερη από τις κόρες του Πρίαμου και της Εκάβης. Δεν αναφέρεται στην Ιλιάδα αλλά στα μεταγενέστερα έπη και σε σχέση πάντα με τον Αχιλλέα.

Λεγόταν ότι συναντήθηκαν στην πηγή, όπου ο αδελφός της Τρωίλος πήγε να ποτίσει τα άλογά του και η κόρη να πάρει νερό. Εκεί ο Αχιλλέας καταδίωξε και σκότωσε τον νέο και ερωτεύτηκε το κορίτσι, το οποίο όμως κατάφερε να ξεφύγει. Η εκδοχή αυτή δομήθηκε πάνω στο γνωστό μοτίβο αρπαγών των κοριτσιών από νέους σε περιβάλλοντα όμορφα, θαλερά και αναγκαία για την επιβίωση, σε περιβάλλοντα εκτός πόλεως, επομένως επικίνδυνα για τις κοπέλες, καθώς, απροστάτευτες μέσα στο φυσικό τοπίο, ήταν εκτεθειμένες στις ορέξεις μεγάλων γητευτών. (Εικ. 282, 283, 284, 285, 286, 291, 293, 294, 299, 300, 301, 302, 305, 306, 307, 318, 353)

Άλλη εκδοχή, της ελληνιστικής περιόδου, θέλει την Πολυξένη να συνοδεύει τον πατέρα της Πρίαμο, μαζί με την Ανδρομάχη, στη σκηνή του Αχιλλέα, για να ζητήσουν το πτώμα του Έκτορα και να το θάψουν με τις πρέπουσες τιμές. Αδιάφορος ο Αχιλλέας στις παρακλήσεις της χήρας και του πατέρα, γοητευμένος όμως από τη νέα που προσφέρθηκε να γίνει σκλάβα πλάι του, δέχτηκε να παραδώσει το νεκρό και ά-τιμο σώμα. Μάλιστα, μυθολογείται κάποιες φορές ότι ο Αχιλλέας ήταν έτοιμος να προβεί σε συμφωνία με τον Πρίαμο, να προδώσει το αχαϊκό στρατόπεδο και να επιστρέψει στην πατρίδα του ή να πολεμήσει μαζί τους εναντίον των Ελλήνων, προκειμένου να πάρει την Πολυξένη για γυναίκα του. Η συμφωνία θα επικυρωνόταν στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα, όμως ο Πάρης (ή ο Δηίφοβος), κρυμμένος πίσω από το άγαλμα του θεού, σκότωσε τον γαμπροστολισμένο και άοπλο Αχιλλέα με βέλος ή με μαχαίρι. (Σχόλια στον Ευρ. Εκάβη 41 και 388 και Τρωάδες 16) (Εικ. 107)

Πιο παλιοί είναι οι σχετικοί με τον θάνατό της μύθοι. Στα Κύπρια έπη παραδίδεται ότι η Πολυξένη τραυματίστηκε από τον Διομήδη και τον Οδυσσέα κατά την άλωση της Τροίας, υπέκυψε στα τραύματά της και την έθαψε ο Νεοπτόλεμος. Αργότερα πλάστηκε η ιστορία ότι θυσιάστηκε πάνω στον τάφο του Αχιλλέα από τον Νεοπτόλεμο ή από άλλους αρχηγούς, τον Δημοφώντα και τον Ακάμαντα, γιους του Θησέα (Ιλίου Πέρσις) με την παρακίνηση του Οδυσσέα. Οι Αχαιοί τη θυσίασαν για να καταστεί ευκολότερο το ταξίδι της επιστροφής των Αχαιών, όπως ακριβώς η θυσία της Ιφιγένειας είχε εξασφαλίσει τους ευνοϊκούς ανέμους για το ταξίδι της αναχώρησης από την Ελλάδα προς την Τροία. Ή επειδή το είχε ζητήσει το φάντασμα του Αχιλλέα που είχε εμφανιστεί σε όνειρο στον γιο του και του ζητούσε την προσφορά της κόρης σαν μερίδιο από τα λάφυρα του πολέμου που δικαιούνταν. (Εικ. 330, 335, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362) Στην τραγωδία Εκάβη, ο Ευριπίδης βάζει την Πολυξένη να προχωρά στον τόπο της θυσίας αυτοβούλως, όπου αντιμετώπισε περήφανα τον Οδυσσέα (Ευρ., Εκάβη 342-378). (Εικ. 363) Το τελετουργικό της θυσίας δίνεται από τον ποιητή με τρόπο ανάλογο με εκείνο της θυσίας της Ιφιγένειας στην τραγωδία Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Οι αγγελικές ρήσεις στις δύο τραγωδίες παρουσιάζουν δομικές αντιστοιχίες. (Εικ. 364)