Ανθολογία Επιγραφών
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων
του Άγγελου Π. Ματθαίου
XIV. ΟΔΟΙ ΚΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΕΣ
Οι οδοί διευκόλυναν την επικοινωνία των κατοίκων των πόλεων και της υπαίθρου. Η φροντίδα των αρχών για τη συντήρηση και την καθαριότητα ήταν συνεχής και επισταμένη, ώστε να μην εμποδίζεται και να είναι ασφαλής η κίνηση οχημάτων και πεζών. Σε πολλές πόλεις μάλιστα υπήρχε και ειδικό σώμα που φρόντιζε για την καλή κατάσταση των οδών. Σώζονται επιγραφικά κείμενα ήδη των πρώιμων κλασικών χρόνων που αφορούν σε κανονισμούς, οι οποίοι αποβλέπουν στην προστασία των οδών και προβλέπουν ποινές για τους τυχόν παραβάτες. Εκείνες των πόλεων, όσες μάλιστα δεν είχαν μεγάλη κυκλοφορία, λειτουργούσαν συγχρόνως και ως τόποι περιπάτου και κοινωνικής συναναστροφής. Εκδηλώσεις αυτής της επικοινωνίας ήταν και η αναγραφή, όπως συμβαίνει και σήμερα, μηνυμάτων στους τοίχους των παρακείμενων κτισμάτων, άλλοτε εκδήλωσης του έρωτος μεταξύ δύο προσώπων, άλλοτε υβριστικών. Τη συνήθεια να κάνει γνωστό τον ερωτικό του θαυμασμό ένας νέος για έναν άλλο γράφοντας στους τοίχους «ὁ δεῖνα καλός» (= ο δείνα είναι ωραίος) παρωδεί ο Αριστοφάνης στους Αχαρνής (στ. 142-144):
Καὶ δῆτα φιλαθήναιος (δηλ. ὁ Σιτάλκης) ἦν ὑπερφυῶς, | ὑμῶν τ᾿ ἐραστὴς ἦν ἀληθὴς ὥστε καὶ | ἐν τοῖσι τοίχοις ἔγραφ᾿ Ἀθηναῖοι καλοί.
Ο Αριστοφάνης παρουσιάζει τον Αθηναίο πρεσβευτή που έχει σταλεί από την πόλη στη Θράκη, για να συνάψει συμμαχία με τον ηγεμόνα της Σιτάλκη και να εξασφαλίσει την αποστολή στρατιωτικού σώματος Θρακών, να λέει ότι τόσο αγαπούσε τους Αθηναίους, ώστε έγραφε στους τοίχους «οι Αθηναίοι είναι ωραίοι».
