Ανθολογία Επιγραφών
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων
του Άγγελου Π. Ματθαίου
X. ΙΑΜΑΤΑ
Στην κωμωδία του Αριστοφάνους Πλούτος (388 π.Χ.) ο πρωταγωνιστής Χρεμύλος, ένας φτωχός αγρότης, αποφασίζει να οδηγήσει τον θεό Πλούτο στον Ασκληπιείο της Επιδαύρου, για να τον θεραπεύσει ο Ασκληπιός. «Παρεσκευαζόμην ἐγὼ κατακλίνειν αὐτὸν εἰς Ἀσκληπιοῦ» λέει ο Χρεμύλος (στ. 410). Ο Ζευς έχει τυφλώσει τον Πλούτο, για να μην διακρίνει τους αγαθούς από τους φαύλους. Με τη θεραπεία του θεού, υγιής πια, θα μοιράζει τον πλούτο στους δικαίους. Ο ποιητής περιγράφει με ζωηρά χρώματα όσα ευτράπελα συνέβαιναν με τους λογής πάσχοντες που κατέφευγαν στο Ασκληπιείον, και κοιμούνταν εκεί το βράδυ, για να εμφανισθεί καθʼ ύπνους ο θεός και να τους θεραπεύσει. Μεταξύ αυτών και ο Πλούτος, τον οποίο θεράπευσε ο Ασκληπιός, και τα δύο του φίδια(στ. 732).
Τη ζωηρή περιγραφή της κατακλίσεως στον Πλούτον του Αριστοφάνους καθιστούν εναργέστερη, και οπωσδήποτε πραγματική, τα επιγραφόμενα Ἰάματα τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τοῦ Ἀσκλαπιοῦ, ενεπίγραφες στήλες που είχαν ιδρυθεί στο ιερό του Ασκληπιού. Την ύπαρξή τους γνωρίζαμε από τον περιηγητή Παυσανία, που επισκέφθηκε το ιερό τον 2ο αι. μ.Χ. (2, 27.3):
στῆλαι δὲ εἱστήκεσαν ἐντὸς τοῦ περιβόλου τὸ μὲν ἀρχαῖον καὶ πλέονες, ἐπʼ ἐμοῦ δὲ ἓξ λοιπαί· ταύταις ἐγγεγραμμένα καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν ἐστιν ὀνόματα ἀκεσθέντων ὑπὸ τοῦ Ἀσκληπιοῦ, προσέτι δὲ καὶ νόσημα ὅ τι ἕκαστος ἐνόσησε καὶ ὅπως ἰάθη· γέγραπται δὲ φωνῇ τῇ Δωρίδι.
[(Μετ.) Εντός του περιβόλου είχαν ιδρυθεί στήλες, στην αρχαιότητα περισσότερες, αλλά στον καιρό μου σώζονταν έξι· σε αυτές είναι αναγεγραμμένα ονόματα ανδρών και γυναικών που θεραπεύθηκαν από τον Ασκληπιό, και επί πλέον το νόσημα από το οποίο έπασχε ο καθένας και πώς θεραπεύτηκε. Τα ιάματα έχουν γραφεί στη Δωρική διάλεκτο.]
Στα τέλη του 19ου αι. οι ανασκαφές που διενήργησε ο Έλλην αρχαιολόγος Παν. Καββαδίας για την αποκάλυψη του ιερού, έφεραν στο φως τέσσερις στήλες, εκ των οποίων δύο είναι αποσπασματικά σωζόμενες. Στις στήλες, χρονολογούμενες στον 4ο αι. π.Χ., αναγράφονται εντίτλως θαύματα του θεού και ιάματα ασθενών που ἐγκοιμήθηκαν στο ιερό και θεραπεύθηκαν. Χαριτωμένες είναι οι επιγραφόμενες κώθων (είδος αγγείου πόσεως) και ἰχθυοφόρος Ἀμφίμναστος.
