Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

XIII. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ

Οι απελευθερωτικές επιγραφές, χαραγμένες σε λίθο ή σε χαλκές πινακίδες, αποτελούν μια μεγάλη κατηγορία μεταξύ των Ελληνικών επιγραφών, και οι παλαιότερες είναι του 5ου αι. π.Χ. Ο κύριος που κατείχε δούλους μπορούσε να απελευθερώσει έναν ή περισσότερους. Ο δούλος που ελευθερωνόταν ονομαζόταν ἀπελεύθερος ή ἐξελεύθερος. Αποκτούσε βεβαίως την ελευθερία του, αλλά όχι και πολιτικά δικαιώματα. Στις απελευθερωτικές επιγραφές αναγράφεται η πράξη της απελευθέρωσης, της δήλωσης δηλαδή του κυρίου ότι ελευθερώνει εν ζωή ή της επιθυμίας του να ελευθερωθεί μετά τον θάνατό του ο δείνα δούλος ή δούλοι. Η απελευθέρωση γίνεται είτε δωρεάν, είτε, συχνότερα, απαιτείται η καταβολή ενός ποσού (ονομάζεται τιμή) από τον δούλο. Οι επιγραφές ἐγράφοντο ή ιδρύονταν σε ιερά (λ.χ. στους Δελφούς), εφʼ όσον η απελευθέρωση ετίθετο υπό την προστασία της λατρευόμενης κατά περίπτωση θεότητας. Οι κύριοι συχνά ανέθεταν τους ἀπελευθέρους στη θεότητα. Βεβαίως δεν επρόκειτο περί παραχώρησης της κατοχής των δούλων στον θεό, αλλά γινόταν για την ασφαλέστερη προστασία του ἀπελευθέρου. Σε έναν άλλο τύπο απελευθέρωσης που αποτυπώνεται στις επιγραφές του είδους η σχετική πράξη εμφανίζεται ως πώληση είτε, συχνότερα, σε έναν θεό, είτε σε έναν ιδιώτη. Κατʼ ουσίαν πώληση δεν υπήρχε· τίμημα όμως υπήρχε, και το κατέβαλλε ο ίδιος ο δούλος στον κύριό του, για να αποκτήσει την ελευθερία του.

Επιγραφή

• 72. Ενεπίγραφη χαλκή πινακίδα.