Ανθολογία Επιγραφών
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων
του Άγγελου Π. Ματθαίου
74. Ενεπίγραφη κολοβή Ερμαϊκή στήλη.
Βρέθηκε στο Κορωπί (παλαιότερα Κουρσαλάς) τον 18ο αιώνα. Φυλάσσεται στο Μουσείο Βραυρώνος.
Έκδ. IG I 522. IG I2 837. W. Peek, Hermes 70 (1935) 461-463. IG I3 1023.
Περί το 525-514 π.Χ.
|
[ἐ]ν μhέσοι Κεφαλε͂ς τε καὶ ἄστεος ἀγλαὸς hερμε͂ς.
(Φιλ. μεταγρ.) [ἐ]ν μέσωι Κεφαλῆς τε καὶ ἄστεως ἀγλαὸς Ἑρμῆς. |
Στὸ μέσον της απόστασης μεταξύ της Κεφαλής και του άστεως είναι ιδρυμένη η λαμπρή Ερμαϊκή στήλη. |
Η στήλη συνιστά την παλαιότερη, ασφαλώς χρονολογούμενη, έμμεση γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη οδού στην Αττική ύπαιθρο. Είναι η μόνη σωζόμενη από εκείνες που είχε στήσει κατά τις οδούς, και μάλιστα στο μέσον της απόστασης μεταξύ άστεως και καθενός δήμου ως οδοδείκτες, ο Ίππαρχος, αδελφός του Ιππίου και γιος του τυράννου Πεισιστράτου. Το μνημείο χρονολογείται μεταξύ του θανάτου του Πεισιστράτου (περ. 525 π.Χ.) και της δολοφονίας του Ιππάρχου από τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα (514 π.Χ.). Ο δήμος της Κεφαλής τοποθετείται στην περιοχή της Κερατέας.
Την ίδρυση των Ερμών και το κείμενο της επιγραφής γνωρίζαμε ήδη από χωρίο του Πλάτωνος (Ίππαρχ. 228d-229a):
ἐπιβουλεύων αὖ τοὺς ἐν τοῖς ἀγροῖς παιδεῦσαι αὐτοῖς ἔστησεν Ἑρμᾶς κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐν μέσῳ τοῦ ἄστεος καὶ τῶν δήμων ἑκάστων, κἄπειτα τῆς σοφίας τῆς αὑτοῦ, ἥν τ᾿ ἔμαθεν καὶ ἣν αὐτὸς ἐξηῦρεν, ἐκλεξάμενος ἃ ἡγεῖτο σοφότατα εἶναι, ταῦτα αὐτὸς ἐντείνας εἰς ἐλεγεῖον αὑτοῦ ποιήματα καὶ ἐπιδείγματα τῆς σοφίας ἐπέγραψεν … ἐστὸν δὲ δύο τὠπιγράμματε· ἐν μὲν τοῖς ἐπ᾿ ἀριστερὰ τοῦ Ἑρμοῦ ἑκάστου ἐπιγέγραπται λέγων ὁ Ἑρμῆς ὅτι ἐν μέσῳ τοῦ ἄστεος καὶ τοῦ δήμου ἕστηκεν, ἐν δὲ τοῖς ἐπὶ δεξιά: μνῆμα τόδ᾿ Ἱππάρχου· στεῖχε δίκαια φρονῶν.
[(Μετ.) Ο Ίππαρχος, επιδιώκοντας να μορφώσει όσους ζούσαν στους αγρούς, έστησε Ερμαϊκές στήλες στις οδούς στο μέσον της απόστασης μεταξύ καθενός δήμου και του άστεως· έπειτα επέλεξε όσα θεωρούσε σοφότερα από τις γνώσεις του, τόσο αυτές που διδάχθηκε όσο και εκείνες που ο ίδιος κατέκτησε· αυτά τα μετέτρεψε σε δίστιχα με μέτρο ελεγειακό, δείγματα της ποιητικής του ικανότητας και της σοφίας, και τα χάραξε στις Ερμαϊκές στήλες. Σε κάθε στήλη είναι χαραγμένα δύο επιγράμματα· στα αριστερά καθεμιάς Ερμαϊκής στήλης έχει χαραχθεί το εξής κείμενο: η Ερμαϊκή στήλη έχει στηθεί στο μέσον του άστεως και του δήμου (του συγκεκριμένου). Στα δεξιά της στήλης είναι χαραγμένα τα εξής: αυτό εδώ είναι το μνημείο που έστησε ο Ίππαρχος· προχώρα σκεπτόμενος δίκαια.]
