Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Digital PanGloss: Όροι Γλωσσολογίας από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Digital PanGloss:
Όροι Γλωσσολογίας από το «Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας»

http://www.greek-language.gr/linguisticterms/

Το νέο περιβάλλον του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας που παραδίδεται στη δημοσιότητα προσφέρει μια ενιαία ψηφιακή βάση όλης της γλωσσολογικής επιστημονικής ορολογίας που έχει θησαυριστεί κατά καιρούς στο ΚΕΓ. Στο Digital PanGlos συνδιαλέγονται και παρουσιάζονται με συνοπτική συζήτηση ακριβείας

• Ειδικοί όροι της γλωσσολογίας όλων των επιπέδων ανάλυσης, και της παραδοσιακής και της μοντέρνας γραμματικής (αναδιπλασιασμός, ανώμαλα ρήματα, αρχιφώνημα),

• Όροι από το πεδίο των κειμενικών ειδών και της διδασκαλίας τους (π.χ. αγγελία, διαφήμιση, εσωτερική εστίας),

• Θέματα και πρόσωπα σχετικά με τη συγχρονία ή τη διαχρονία της γλώσσας (π.χ. γλώσσα και φύλο, γλωσσικό ζήτημα, Μανόλης Τριανταφυλλίδης).

Στον Digital PanGloss συμμετέχουν οι ακόλουθες γνωστές συλλογές ορολογίας του ΚΕΓ:

1. Λεξικό γλωσσολογικών όρων

2. Γλωσσάρι όρων γλωσσολογίας που χρησιμοποιούνται στα σχολικά εγχειρίδια

3. Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα

4. Θέματα Ιστορίας της ελληνικής γλώσσας

Σ’ αυτές ήρθε να προστεθεί, κατόπιν ειδικής επεξεργασίας, η ανεκτίμητη

5. Nεοελληνική γραμματική και συγκριτική («αντιπαραθετική») ανάλυση του Ευάγγελου Πετρούνια. Από τη Γραμματική αυτή χρησιμοποιήθηκε ολόκληρο το «Γενικό μέρος : Γενικές γλωσσικές αρχές» (Α΄ τόμος, Α΄ μέρος) που περιέχει μια από τις πιο επεξεργασμένες ελληνόφωνες αναλύσεις των σχέσεων γλώσσας και διαλέκτου, αφενός, και των φαινομένων διγλωσσίας (νεοελληνικής διγλωσσίας ειδικότερα), αφετέρου.

Η Νεοελληνική Γραμματική αποτελεί ένα από ένα από τα πλέον πρωτοπόρα έργα της σύγχρονης νεοελληνικής γλωσσολογικής επιστήμης (μια σύνθεση της ιστορικής με τη βιωματική μέθοδο) που καταφέρνει θαυμάσια να δέσει όλα τα προηγούμενα στοιχεία σε μιαν ενότητα. Διασυνδέει συστηματικά την ανάλυση του γλωσσικού συστήματος με τις κοινωνικές και ιστορικές του συνιστώσες, μη αποφεύγοντας μάλιστα να προχωρήσει με συνετή τόλμη και ακρίβεια και στην αναίρεση πολλών από τις αγλωσσολόγητες προκαταλήψεις των πολλών που ακόμη κυκλοφορούν ανεύθυνα.

Έπειτα, το έργο, δομημένο για να λειτουργεί και ως έργο αναφοράς και ως υλικό επιμόρφωσης των φιλολόγων, αναφέρεται και στις δύο όψεις της δουλειάς μας, που είναι η διδασκαλία της γλώσσας και ως μητρικής και ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας. Με ιδιαίτερη, μάλιστα, σαφήνεια διαφωτίζει τη λογική της διδασκαλίας της γλώσσας ως δεύτερη/ξένης, χάρη στη διαρκή αντιπαράθεση που υποβάλλει τη δική μας προς τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες που διδάσκονται στο σχολείο. Με αυτούς τους όρους, μπορούμε να μιλήσουμε για ένα ολιστικό εξηγητικό μοντέλο, κάτι που και η επιστήμη και η σχολική πράξη, στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα των μικτών μαθητικών ακροατηρίων, το έχουν απόλυτη ανάγκη. Τίποτε ανάλογο με τους δύο επιβλητικούς και πολυσέλιδους τόμους της Γραμματικής αυτής δεν υπάρχει στη νεοελληνική βιβλιογραφία.

Ο επιστήμονας Ευάγγελος Πετρούνιας επιδεικνύει εδώ και το άλλο σπάνιο προνόμιο που διέκρινε την πολυετή ακαδημαϊκή του διδασκαλία: την ικανότητα να ομιλεί για την επιστήμη του, αναλύοντας το πλέον εξειδικευμένο εννοιολόγιο της σημερινής γλωσσολογίας, έτσι όπως για δεκαετίες το έκανε για τους φοιτητές του: με την άνεση του φυσικού σχεδόν θα λέγαμε ομιλητή. Και μάλιστα όχι με τρόπο αφηρημένο για τα αφηρημένα, αλλά, κατεβαίνοντας από το ύψος της θεωρητικής θέασης και λαμβάνοντας υπόψη το άμεσα πρακτέο: στην προέκταση της ψηφιοποιημένης αυτής Βάσης Δεδομένων, συνέταξε ο Πετρούνιας και Ασκήσεις συνθετικού και κριτικού τύπου --κάτι μοναδικό σε εγχειρίδια του είδους! (Αυτές για την ώρα δεν περιλαμβάνονται στο ψηφιακό προϊόν, αλλά μόνον στο έντυπο βιβλίο.) Χάρη σ’ αυτά τα χαρακτηριστικά του, ευελπιστούμε ότι το νέο ψηφιακό προϊόν του ΚΕΓ, πέραν της αξιόπιστης συμπαράθεσης απόψεων που προσφέρει, θα συμβάλει και στην εκπόνηση συγκεκριμένων προτάσεων διδακτικής και επιμορφωτικής αξιοποίησής του –με τον τρόπο που του αξίζει, ιδιαίτερα σε μια εποχή σαν την τρέχουσα που απαιτεί στέρεες και αξιόπιστες προτάσεις για τη δικαίωση της εξ αποστάσεως διδασκαλίας.

Για την ομάδα εργασίας που απαρτίστηκε από τους Ι.Ν. Καζάζη, Μαρία Αραποπούλου, Κερασένια Παπαλεξίου και τον τεχνικό προγραμματισμού Ν. Μπαρτζιώκα, είναι αυτονόητο ότι το έργο του διαρκούς εμπλουτισμού και της διόρθωσης ενός τέτοιου ψηφιακού προϊόντος δεν τελειώνει ποτέ. Γι’ αυτό καλούμε τους ειδικούς να συμβάλουν με τις παρατηρήσεις τους.