Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

§11.6. Οι επιρρηματικές εξαρτημένες χρονικές προτάσεις έχουν την εξής λειτουργία: προσδιορίζουν το περιεχόμενο της κύριας πρότασης ως προς τον χρόνο και βρίσκονται σε μια ορισμένη χρονική σχέση προς αυτήν, καθώς ενδέχεται να αναφέρονται σε κάτι είτε ταυτόχρονο με το περιεχόμενό της είτε προγενέστερο ή μεταγενέστερο από αυτό.

§11.7. Οι εν λόγω προτάσεις εισάγονται συνήθως με τους ακόλουθους συνδέσμους:

• Όταν το περιεχόμενο της εξαρτημένης πρότασης εκτυλίσσεται ταυτόχρονα με το περιεχόμενο της κύριας πρότασης, τότε χρησιμοποιούνται οι σύνδεσμοι ὅτε, εὖτε (= ὅτε), ὁπότε (η σημασία του είναι πιο γενική και πιο αόριστη από το ὅτε), ὡς, στον Ηρόδοτο ὥσπερ (= "όταν", "αφού"), ὅπως (= πιο γενικό και αόριστο από το ὡς), ἡνίκα και ὁπηνίκα που χρησιμοποιούνται όταν πρόκειται να δηλωθεί μια επακριβώς προσδιορισμένη χρονική στιγμή ("ακριβώς τότε", π.χ. "τη μέρα, την ώρα ακριβώς που…"), ὁσάκις και το γενικότερο ὁποσάκις.Το ἦμος (= ὅτε, κυριολεκτικά = "την ώρα [της ημέρας] που", "όταν"), ὄφρα (= "έως ότου"), μέχρι και, σπάνια, ἄχρι, καθώς και το ἔστε, ἕως, ἐν ᾧ (= "μέχρις ότου", "ενώ", "όσο", "εφόσον").

• Όταν το περιεχόμενο της εξαρτημένης πρότασης προηγείται από το περιεχόμενο της κύριας πρότασης, χρησιμοποιούνται οι σύνδεσμοι ἐπεί, ἐπείτε, ἐπειδή (= "αφού"), ἐξ οὗ, ἐξ ὅτου, ἀφ' οὗ, ἐξ ὧν (= "αφότου"), ὡς, ἐπεὶ (ή ἐπειδὴ) τάχιστα (ή πρῶτον) που ισοδυναμούν με ενισχυμένο ἐπεὶ ή ἐπειδὴ (= "ευθύς ως", "αμέσως μόλις").

• Όταν το περιεχόμενο της εξαρτημένης πρότασης ακολουθεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης χρησιμοποιούνται οι σύνδεσμοι πρίν, πρὶν ἤ, πρότερον, πρότερον ἤ, καθώς και οι ἕως, ἕως οὗ, ὄφρα, ἔστε, μέχρι (οὗ) (και σπάνια ἄχρι [οὗ]), στον Ηρόδοτο ἐς ὅ και ἐς οὗ (= "μέχρις ότου", "ώσπου").

§11.8. Στους προηγούμενους συνδέσμους, με τους οποίους εισάγονται οι επιρρηματικές εξαρτημένες χρονικές προτάσεις, συχνά αντιστοιχούν στην κύρια πρόταση συσχετικά δεικτικά επιρρήματα όπως π.χ. "ὅτε … τότε", "ἦμος … τῆμος", "ἐν ᾧ … ἐν τούτῳ", "ἐπεί (ἐπειδή, ἐπειδάν) …, τότε (τότε δή, τότ' ἤδη)", "ἐπειδή …οὕτω δή", "ὡς (ἐπεί) … ἐκ τούτου", "ὡς, (ἐπειδή) … ἐντεῦθεν":

ΞΕΝ Ελλ 3.5.10 ὑμεῖς ὅτε πλείστων ἤρχετε, τότε πλείστους ἐχθροὺς ἐκέκτησθε || όταν εξουσιάζατε πάρα πολλούς, τότε είχατε αποκτήσει και πάρα πολλούς εχθρούς.

ΟΜ Ιλ 24.788 ἦμος δ' ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς, τῆμος ἔγρετο λαός την ώρα που ξεπρόβαλε η γεννημένη από το πρωϊνό, ροδοδάχτυλη Αυγή, τότε συγκεντρώθηκε το πλήθος.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 2.1.20 ἐν ᾧ δὲ οἱ πολέμιοι ἐλέγοντο προσιέναι, παρῆσαν δὲ οὐδέπω, ἐν τούτῳ ἐπειρᾶτο ὁ Κῦρος ἀσκεῖν τὰ σώματα τῶν μεθ' ἑαυτοῦ || όσον καιρό ακουγόταν πως έρχονται οι εχθροί, χωρίς όμως να έχουν εμφανιστεί, [στο διάστημα αυτό] ο Κύρος ασκούσε σωματικά τους στρατιώτες του.

ΠΛ Πολ 565 b-c ἐπειδὰν ὁρῶσι τὸν δῆμον ἐπιχειροῦντα σφᾶς ἀδικεῖν, τότε ὡς ἀληθῶς ὀλιγαρχικοὶ γίγνονται || όταν βλέπουν ότι ο λαός επιχειρεί να αδικοπραγήσει εις βάρος τους, τότε γίνονται πραγματικά ολιγαρχικοί.

ΘΟΥΚ 1.131.1 ἐπειδὴ τῇ Ἑρμιονίδι νηὶ τὸ δεύτερον ἐκπλεύσας οὐ κελευσάντων αὐτῶν […], οὕτω δὴ οὐκέτι ἐπέσχον || όταν τη δεύτερη φορά ξεκίνησε με το καράβι από την Ερμιόνη χωρίς να του έχουν δώσει εντολή οι ίδιοι [οι Λακεδαιμόνιοι], τότε πια δεν κρατήθηκαν.

ΘΟΥΚ 2.19.1 ἐπειδὴ μέντοι προσβαλόντες τῇ Οἰνόῃ καὶ πᾶσαν ἰδέαν πειράσαντες οὐκ ἐδύναντο ἑλεῖν, οἵ τε Ἀθηναῖοι οὐδὲν ἐπεκηρυκεύοντο, οὕτω δὴ ὁρμήσαντες ἀπ'αὐτῆς […], ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν || όταν όμως πια επιτέθηκαν στην Οινόη και δοκίμασαν κάθε σχέδιο χωρίς να κατορθώσουν να την καταλάβουν, και οι Αθηναίοι δεν έστελναν κανένα μήνυμα, τότε πια ξεκινώντας από την Οινόη [οι Λακεδαιμόνιοι] […] εισέβαλαν στην Αττική.

ΞΕΝ Συμπ 9.5 ὡς δὲ ὁ Διόνυσος ἀνιστάμενος συνανέστησε μεθ' ἑαυτοῦ τὴν Ἀριάδνην, ἐκ τούτου δὴ φιλούντων τε καὶ ἀσπαζομένων ἀλλήλους σχήματα παρῆν θεάσασθαι || κι όταν ο Διόνυσος σηκώθηκε και έδωσε το χέρι του στην Αριάδνη για να σηκωθεί και αυτή, εκεί πια παρουσίασαν την ενσάρκωση των εραστών που φιλούν και αγκαλιάζουν ο ένας τον άλλον.

ΑΝΤΙΦ 1.17 ἐπειδὴ αὐτῷ ἐτέθυτο τὰ ἱερά, ἐντεῦθεν ἐβούλετο ἡ ἄνθρωπος ὅπως ἂν αὐτοῖς τὸ φάρμακον δοίη, πότερα πρὸ δείπνου ἢ ἀπὸ δείπνου || αφού λοιπόν έγινε η θυσία, τότε η γυναίκα αναλογιζόταν πότε θα έπρεπε να χορηγήσει τη δόση του φαρμάκου, πριν ή μετά από το δείπνο.

§11.9. Ως προς τις εγκλίσεις με τις οποίες εκφέρονται οι εξαρτημένες χρονικές προτάσεις, μπορούν να διακριθούν οι ακόλουθες, κυρίως, περιπτώσεις:

§11.10. Η οριστική χρησιμοποιείται όταν γίνεται λόγος για προσδιορισμένα πραγματικά συμβάντα ή γεγονότα του παρελθόντος. Οι σύνδεσμοι που σημαίνουν "έως (ότου)", "μέχρι (μέχρις ότου)", "ώσπου" όταν πρόκειται για παρελθούσες ενέργειες συντάσσονται συνήθως με οριστική αορίστου:

ΟΜ Ιλ 24.788 ἦμος δ' ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς, τῆμος ἔγρετο λαός || την ώρα που ξεπρόβαλε η γεννημένη από το πρωϊνό, ροδοδάχτυλη Αυγή, τότε συγκεντρώθηκε το πλήθος.

ΟΜ Οδ 9.232-233 μένομέν τέ μιν ἔνδον ἥμενοι, ἧος [= ἕως] ἐπῆλθε νέμων || μείναμε εκεί περιμένοντάς τον μέσα στη σπηλιά μέχρι που ήρθε σαλαγώντας το κοπάδι του.

ΗΡΟΔ 1.11 ὡς δὲ ἡμέρη τάχιστα ἐγεγόνεε, […ἡ βασίλεια] ἐκάλεε τὸν Γύγεα || όμως ευθύς ως ξημέρωσε η βασίλισσα έστειλε να φωνάξουν τον Γύγη.

ΗΡΟΔ 6.83 οἱ δοῦλοι ἔσχον πάντα τὰ πρήγματα ἄρχοντές τε καὶ διέποντες, ἐς ὃ ἐπήβησαν οἱ τῶν ἀπολωμένων παῖδες || οι δούλοι ανέλαβαν όλες τις υποθέσεις της πόλης ασκώντας την εξουσία και την διοίκηση, ώσπου ενηλικιώθηκαν τα παιδιά των σκοτωμένων.

ΗΡΟΔ 7.7 ὡς ἀνεγνώσθη Ξέρξης στρατεύεσθαι ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα, ἐνθαῦτα […] στρατιὴν ποιέεται ἐπὶ τοὺς ἀπεστεῶτας || αφού πείστηκε ο Ξέρξης να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, τότε [ο Μαρδόνιος] εκστρατεύει εναντίον των επαναστατών.

ΗΡΟΔ 9.6 ἐπεὶ δὲ οἱ μὲν μακρότερα καὶ σχολαίτερα ἐποίεον, […] οὕτω δὴ ὑπεξεκομίσαντό τε πάντα καὶ αὐτοὶ διέβησαν ἐς Σαλαμῖνα || αφού λοιπόν εκείνοι [οι Πελοπονήσιοι] καθυστερούσαν και βραδυπορούσαν, […] τότε και αυτοί [οι Αθηναίοι] μάζεψαν όπως όπως το βιος τους και πέρασαν και οι ίδιοι στη Σαλαμίνα.

ΘΟΥΚ 3.10.4 μέχρι ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο, προθύμως εἱπόμεθα || όσο ηγεμόνευαν [οι Αθηναίοι] με ισονομία, τους ακολουθούσαμε με προθυμία.

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.8.8 ἡνίκα δὲ δείλη ἐγίγνετο, ἐφάνη κονιορτὸς ὥσπερ νεφέλη λευκή || όταν πλησίαζε το δειλινό εμφανίστηκε ένας κονιορτός σαν λευκό σύννεφο.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.6.2 [Κλέαρχος] ἕως μὲν πόλεμος ἦν τοῖς Λακεδαιμονίοις πρὸς τοὺς Ἀθηναίους παρέμενεν || [ο Κλέαρχος] όσο οι Λακεδαιμόνιοι βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Αθηναίους παρέμενε προσφέροντας τις υπηρεσίες του.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.6.5 [Κλέαρχος] ἐπολέμει τοῖς Θρᾳξί, […] μέχρι Κῦρος ἐδεήθη τοῦ στρατεύματος || ο Κλέαρχος πολεμούσε τους Θράκες, […] ώσπου ο Κύρος χρειάστηκε τον στρατό του.

ΞΕΝ ΚΑναβ 3.1.19 ἐγὼ μὲν οὖν ἔστε μὲν αἱ σπονδαὶ ἦσαν οὔποτε ἐπαυόμην ἡμᾶς οἰκτίρων || εγώ, όσο ίσχυαν οι συνθήκες, ποτέ δεν έπαυα να ελεεινολογώ τους εαυτούς μας.

ΛΥΣ 25.26 καὶ οὐ πρότερον ἐπαύσαντο, ἕως τὴν μὲν πόλιν εἰς στάσεις καὶ τὰς μεγίστας συμφορὰς κατέστησαν || και δεν σταμάτησαν μέχρις ότου προκάλεσαν στην πόλη εμφύλιες συγκρούσεις και τις πιο μεγάλες συμφορές.

ΛΥΣ 12.71 οὐ πρότερον εἴασε τὴν ἐκκλησίαν γενέσθαι, ἕως ὁ λεγόμενος ὑπ' ἐκείνων καιρὸς ἐπιμελῶς ὑπ' αὐτοῦ ἐτηρήθη || δεν επέτρεψε να γίνει η αναγκαία συνέλευση του λαού, παρά μόνον όταν είχε τηρήσει προσεκτικά την προθεσμία που του είχαν ορίσει εκείνοι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στις προτάσεις αυτές, επειδή είναι προτάσεις κρίσεως, ως άρνηση χρησιμοποιείται κατά κανόνα το οὐ. Το μή εμφανίζεται μόνον όταν η χρονική σχέση μεταξύ εξαρτημένης και κύριας πρότασης έχει ταυτόχρονα και υποθετική χροιά, όταν δηλαδή η εξαρτημένη πρόταση είναι χρονικο-υποθετική, όπως π.χ. στις εξής περιπτώσεις από τον Πλάτωνα:

ΠΛ Πολ 354c ὁπότε γὰρ τὸ δίκαιον μὴ οἶδα ὅ ἐστιν, σχολῇ εἴσομαι εἴτε ἀρετή τις οὖσα τυγχάνει εἴτε καὶ οὔ || γιατί όταν δεν γνωρίζω τι είναι το δίκαιο, δύσκολα θα ξέρω αν πρόκειται για κάποιας λογής αρετή ή όχι.

ΠΛ Φαιδ 84e χαλεπῶς ἂν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους πείσαιμι […], ὅτε γε μηδ' ὑμᾶς δύναμαι πείθειν || δύσκολα θα μπορούσα να πείσω τους άλλους […] όταν ούτε καν εσάς δεν μπορώ ακόμη να σας πείσω.

§11.11. Η υποτακτική χρησιμοποιείται όταν πρόκειται να δηλωθεί είτε μια ορισμένη επιμέρους ενέργεια που ανήκει στο μέλλον, είτε μια διεργασία που επαναλαμβάνεται αόριστα στο παρόν ή το μέλλον (και επομένως έχει καθολικό και "άχρονο" χαρακτήρα). Στην περίπτωση αυτή οι σύνδεσμοι που αναφέρθηκαν προηγουμένως συνοδεύονται συνήθως από το αοριστολογικό ἄν, επικ. κεν, (ὅταν, ὅτ' ἄν, ὅτε κεν, ὁπόταν, ὁπότ' ἄν, ὁπότε κεν, ἡνίκ' ἄν, ἐπάν, ἐπήν, ἐπεὶ ἄν, ἐπεί κεν, ἐπειδάν, εὖτ' ἄν, ἐν ᾧ ἄν, πρὶν ἂν, ἕως ἄν, μέχρι ἄν, ἔστ' ἄν, ὄφρ' ἄν, ὄφρα κεν, ὁπηνίκ' ἂν κ.τ.ό. = "τόσο όσο", "έως", "μέχρι") και η υποτακτική της εξαρτημένης χρονικής πρότασης έχει "προορατική" σημασία. Η άρνηση είναι εδώ μή.

• Όταν η εξαρτημένη χρονική πρόταση δηλώνει μιαν ορισμένη μελλοντική ενέργεια, τότε στην κύρια πρόταση χρησιμοποιείται συνήθως ο μέλλοντας ή μια ισοδύναμη προστακτική, μερικές φορές όμως και ο ενεστώτας ή ο παρακείμενος και, αραιότερα, ο αόριστος:

ΟΜ Ιλ 21.111-112 ἔσσεται ἢ ἠὼς ἢ δείλη ἢ μέσον ἦμαρ ὁππότε τις καὶ ἐμεῖο Ἄρῃ ἐκ θυμὸν ἕληται || θα έρθει κάποιο πρωινό ή δειλινό ή μεσημέρι όταν και μένα θα μου πάρει κάποιος τη ζωή στον πόλεμο.

ΣΟΦ Φιλ 464-465 ἡμεῖς δ' ἴωμεν, ὡς ὁπηνίκ' ἂν θεὸς πλοῦν ἡμὶν εἴκῃ, τηνικαῦθ' ὁρμώμεθα || ας πάμε όμως εμείς, ώστε όποτε μας δώσει ο θεός ούριο άνεμο τότε να ξεκινήσουμε.

ΕΥΡ ΙΤ 625 τάφος δὲ ποῖος δέξεταί μ', ὅταν θάνω; || τι τάφος θα με δεχτεί όταν πεθάνω;

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.4.13 [Κῦρος] ὑπέσχετο ἀνδρὶ ἑκάστῳ δώσειν πέντε ἀργυρίου μνᾶς, ἐπὰν εἰς Βαβυλῶνα ἥκωσι, καὶ τὸν μισθὸν ἐντελῆ μέχρι ἂν καταστήσῃ τοὺς Ἕλληνας εἰς Ἰωνίαν πάλιν || ο Κύρος υποσχέθηκε ότι θα δώσει σε κάθε άνδρα το ποσόν των πέντε μνων όταν θα έχουν φθάσει στην Βαβυλώνα, και ολόκληρο τον μισθό έως ότου επαναφέρει τους Έλληνες πίσω στην Ιωνία.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.3.24 μέχρι δ' ἂν ἐγὼ ἥκω αἱ σπονδαὶ μενόντων || μέχρις ότου εγώ επιστρέψω, ας εξακολουθήσει να ισχύει η ανακωχή.

ΞΕΝ ΚΑναβ 5.1.4 περιμένετε ἔστ' ἂν ἐγὼ ἔλθω || περιμένετε μέχρις ότου επιστρέψω.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 4.4.11 ἡνίκα δ' ἄν τις ὑμᾶς ἀδικῇ, ἡμεῖς ὑπὲρ ὑμῶν μαχούμεθα || και όταν κανείς αδικοπραγήσει εις βάρος σας εμείς θα πολεμήσουμε για χάρη σας.

ΠΛ Πρωτ 335b ἐπειδὰν σὺ βούλῃ διαλέγεσθαι ὡς εγὼ δύναμαι ἕπεσθαι, τότε σοι διαλέξομαι || όταν δεχτείς να συζητήσεις μαζί μου με τρόπο που να μπορώ να σε παρακολουθώ, τότε θα συζητήσω μαζί σου.

ΠΛ Απολ 29d ἕωσπερ ἂν ἐμπνέω καὶ οἷός τε ὦ, οὐ μὴ παύσωμαι φιλοσοφῶν || έως ότου [ή: όσο] αναπνέω και έχω τη δύναμη, δεν θα σταματήσω να φιλοσοφώ.

ΠΛ Φαιδ 66b ἕως ἂν τὸ σῶμα ἔχωμεν […] καὶ συμπεφυρμένη ᾖ ἡ ψυχὴ μετὰ τοῦ τοιούτου κακοῦ, οὐ μή ποτε κτησώμεθα ἱκανῶς οὗ ἐπιθυμοῦμεν || έως ότου έχουμε σώμα και η ψυχή είναι ανακατωμένη με αυτό το κακό, ποτέ δεν θα αποκτήσουμε σε ικανοποιητικό βαθμό εκείνο που επιθυμούμε.

ΔΗΜ 4.14 ἐπειδὰν ἅπαντ' ἀκούσητε, κρίνατε || όταν θα τα ακούσετε όλα, τότε να κρίνετε.

• Όταν η εξαρτημένη χρονική πρόταση δηλώνει μιαν αόριστη επανάληψη, η κύρια πρόταση εκφέρεται συνήθως με ενεστώτα, αρκετές φορές όμως και με άλλους αρκτικούς χρόνους και ενίοτε και με (γνωμικό) αόριστο:

ΟΜ Ιλ 21.198-199 ἀλλὰ καὶ ὃς [ὁ Ὠκεανὸς] δείδοικε Διὸς μεγάλοιο κεραυνὸν δεινήν τε βροντήν, ὅτ' ἀπ' οὐρανόθεν σμαραγήσῃ || αλλά ακόμη και αυτός [ο Ωκεανός] φοβάται του Δία του μεγάλου τον κεραυνό και τη φοβερή βροντή, όταν αντηχεί από τον ουρανό.

ΣΟΦ Φιλ 111 ὅταν τι δρᾷς ἐς κέρδος, οὐκ ὀκνεῖν πρέπει || όταν κάνεις κάτι για το κέρδος δεν πρέπει να διστάζεις.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.2.4 νόμῳ δ' εἰς τὰς ἑαυτῶν χώρας ἕκαστοι τούτων πάρεισιν, οἱ μὲν παῖδες ἅμα τῇ ἡμέρᾳ καὶ οἱ τέλειοι ἄνδρες, οἱ δὲ γεραίτεροι ἡνίκ' ἂν ἑκάστῳ προχωρῇ έχουν υποχρεωθεί με νόμο όσοι ανήκουν σε κάθε ηλικία να παρευρίσκονται στο μέρος της αγοράς που προβλέπεται για τη ηλικιακή τους ομάδα, τα παιδιά και οι ώριμοι άνδρες μόλις ξημερώσει, οι γέροντες όποτε βολεύει τον καθένα.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.2.7 [οἱ Χαλδαῖοι] μισθοῦ στρατεύονται, ὁπόταν τις αὐτῶν δέηται || οι Χαλδαίοι συμμετέχουν στις στρατιωτικές επιχειρήσεις ως μισθοφόροι όποτε τους χρειάζεται κανείς.

ΞΕΝ Οικ 1.23 αἱ τοιαῦται δέσποιναι αἰκιζόμεναι τὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰς ψυχὰς καὶ τοὺς οἴκους οὔποτε λήγουσιν, ἔστ' ἂν ἄρχωσιν αὐτῶν || τέτοιες αφέντρες [όπως οι επιθυμίες] δεν παύουν να βασανίζουν τα σώματα, τις ψυχές και τα σπίτια των ανθρώπων, μέχρι να κυριαρχήσουν σε αυτά.

ΞΕΝ Απομν 3.5.6 ἔστ' ἂν δὲ [οἱ ἐν ταῖς ναυσί] ἢ χειμῶνα ἢ πολεμίους δείσωσιν, […] τὰ κελευόμενα πάντα ποιοῦσιν || όταν [οι ναύτες] φοβούνται θαλασσοταραχή ή επίθεση των εχθρών, εκτελούν όλα όσα τους διατάζουν.

ΠΛ Τιμ 83e ταῦτα πάντα νόσων ὄργανα γέγονεν, ὅταν αἷμα μὴ ἐκ τῶν σιτίων καὶ ποτῶν πληθύσῃ κατὰ φύσιν || όλες αυτές οι ουσίες είναι παράγοντες που προξενούν ασθένειες, όταν το αίμα δεν αυξάνεται σύμφωνα με τη φύση από τα τρόφιμα και τα ποτά.

ΠΛ Φαιδ 108c αὐτὴ [ἡ ψυχὴ] πλανᾶται ἐν πάσῃ ἐχομένη ἀπορίᾳ, ἕως ἂν δή τινες χρόνοι γένωνται || αυτή η ίδια η ψυχή περιπλανιέται εγκλωβισμένη σε πλήρες αδιέξοδο μέχρις ότου συμπληρωθούν ορισμένα χρόνια.

ΔΗΜ 9.69 ἕως ἂν σῴζηται τὸ σκάφος […], τότε χρὴ καὶ ναύτην καὶ κυβερνήτην καὶ πάντ' ἄνδρ' ἑξῆς προθύμους εἶναι || μέχρις ότου [ή: όσο] ένα καράβι είναι άθικτο, πρέπει και ο ναύτης και ο καπετάνιος και κάθε άνδρας με τη σειρά του να εκτελούν με ζήλο την υπηρεσία τους.

ΔΗΜ 8.11 ἡμεῖς ἐπειδὰν πυθώμεθά τι γιγνόμενον, τηνικαῦτα θορυβούμεθα καὶ παρασκευαζόμεθα || εμείς όταν μαθαίνουμε ότι συμβαίνει κάτι, τότε ανησυχούμε και λαμβάνουμε μέτρα.

ΞΕΝ Οικ 1.23 πολέμιοι μὲν οὖν ἤδη ὅταν καλοὶ κἀγαθοὶ ὄντες καταδουλώσωνταί τινας, πολλοὺς δὴ βελτίους ἠνάγκασαν εἶναι σωφρονίσαντες || οι εχθροί όταν όντας οι ίδιοι χρηστοί και ακέραιοι υποδουλώσουν κάποιους, υποχρεώνουν πολλούς, φρονηματίζοντάς τους, να είναι καλύτεροι.

ΔΗΜ 2.9 ὅταν δ' ἐκ πλεονεξίας καὶ πονηρίας τις ὥσπερ οὗτος [ὁ Φίλιππος] ἰσχύσῃ, ἡ πρώτη πρόφασις καὶ μικρὸν πταῖσμα ἅπαντ' ἀνεχαίτισε καὶ διέλυσεν || όταν όμως κάποιος ανέρχεται όπως αυτός στην εξουσία από ιδιοτέλεια και δόλο, τότε η πρώτη αφορμή και το παραμικρό σφάλμα ανατρέπει και καταλύει τα πάντα.

§11.12. Η ("επαναληπτική") ευκτική χρησιμοποιείται κυρίως όταν πρόκειται να δηλωθεί μια αόριστη επανάληψη στο παρελθόν [για την "επαναληπτική ευκτική" βλ. §11.57. Σημείωση]. Ο χρόνος της κύριας πρότασης, μέσω του οποίου υποδηλώνεται πρωτίστως η αόριστη επανάληψη, είναι στην περίπτωση αυτή ιστορικός, συνήθως παρατατικός (ή υπερσυντέλικος με σημασία παρατατικού). Μερικές φορές ενδέχεται να εμφανίζεται στην κύρια πρόταση και ένας επαναληπτικός τύπος του αορίστου ή ο παρακείμενος, ενώ ακόμη σπανιότερη είναι η χρήση του αορίστου με το ἄν:

ΟΜ Οδ 11.510-515 ἦ τοι ὅτ' ἀμφὶ πόλιν Τροίην φραζοίμεθα βουλάς, [Νεοπτόλεμος] αἰεὶ πρῶτοςἔβαζε καὶ οὐχ ἡμάρτανε μύθων […] αὐτὰρ ὅτ' ἐν πεδίῳ Τρώων μαρναίμεθ' Ἀχαιοί, οὔ ποτ' ἐνὶ πληθυῖ μένεν ἀνδρῶν οὐδ' ἐν ὁμίλῳ, ἀλλὰ πολὺ προθέεσκε || όταν, μάλιστα, κάναμε πολεμικό συμβούλιο μπροστά στο κάστρο της Τροίας [ο Νεοπτόλεμος] πάντα έπαιρνε πρώτος το λόγο και τα λόγια του δεν αστοχούσαν […] όταν πάλι πολεμούσαμε οι Αχαιοί στην πεδιάδα της Τροίας δεν έμενε ποτέ στο πλήθος και στον σωρό των ανδρών, αλλά προχωρούσε πάντοτε πολύ μπροστά.

ΟΜ Ιλ 3.232-233 πολλάκι μιν [Ἰδομενέα] ξείνισσεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος οἴκῳ ἐν ἡμετέρῳ, ὁπότε Κρήτηθεν ἵκοιτο || συχνά τον φιλοξένησε ο φιλοπόλεμος Μενέλαος στο σπίτι μας, όταν ερχόταν από την Κρήτη.

ΗΡΟΔ 7.119 ὅκως δὲ ἀπίκοιτο ἡ στρατιή, σκηνὴ μὲν ἔσκε πεπηγυῖα ἑτοίμη ἐς τὴν αὐτὸς σταθμὸν ποιεέσκετο Ξέρξης, ἡ δὲ ἄλλη στρατιὴ ἔσκε ὑπαίθριος. ὡς δὲ δείπνου γίνοιτο ὥρη, οἱ μὲν δεκόμενοιν ἔχεσκον πόνον, οἱ δὲ ὅκως πλησθέντες νύκτα αὐτοῦ ἀγάγοιεν, τῇ ὑστεραίῃ τήν τε σκηνὴν ἀνασπάσαντες καὶ τὰ ἔπιπλα πάντα λαβόντες οὕτω ἀπελαύνεσκον || όταν έφτανε το στράτευμα τους περίμενε μια έτοιμη στημένη σκηνή, στην οποία κατέλυε ο ίδιος ο Ξέρξης ενώ ο υπόλοιπος στρατός κατέλυε στο ύπαιθρο. Όταν πάλι έφτανε η ώρα του δείπνου, αυτοί που τους φίλευαν είχαν όλη την κούραση, ενώ οι άλλοι αφού διανυκτέρευαν, χορτασμένοι, εκεί, την επόμενη μέρα έλυναν τη σκηνή, έπαιρναν όλα τα έπιπλα και τα σκεύη και έφευγαν.

ΘΟΥΚ 2.49.3 ὁπότε [ὁ πόνος] ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν, ἀνέστρεφεν αὐτήν || όταν [η αρρώστια] έφτανε στο στομάχι το ανακάτευε.

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.2.7 [Κῦρος] ἐθήρευεν [ἄγρια θηρία] ἀπὸ ἵππου, ὁπότε γυμνᾶσαι βούλοιτο ἑαυτόν τε καὶ τοὺς ἵππους || ο Κύρος κυνηγούσε έφιππος άγρια ζώα όταν ήθελε να γυμνάσει τον εαυτό του και τα άλογα.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.6.12 ὅτε δ' ἔξω τοῦ δεινοῦ γένοιντο καὶ ἐξείη πρὸς ἄλλον ἀρξομένους ἀπιέναι, πολλοὶ αὐτὸν [τὸν Κλέαρχον] ἀπέλειπον || όταν όμως βρίσκονταν εκτός κινδύνου και μπορούσαν να φύγουν για να τεθούν υπό τις διαταγές άλλου στρατηγού, τότε πολλοί τον εγκατέλειπαν.

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.5.2 ἐπεὶ πλησιάζοιεν οἱ ἵπποι, ταὐτὸν ἐποίουν || όταν πλησίαζαν τα άλογα έκαναν το ίδιο.

ΠΛ Φαιδ 59d ἀεὶ γὰρ καὶ τὰς πρόσθεν ἡμέρας εἰώθειμεν φοιτᾶν καὶ ἐγὼ καὶ οἱ ἄλλοι παρὰ τὸν Σωκράτη […] περιεμένομεν οὖν ἑκάστοτε ἕως ἀνοιχθείη τὸ δεσμωτήριον […] ἐπειδὴ δὲ ἀνοιχθείη, εἰσῇμεν παρὰ τὸν Σωκράτη || ήδη και πριν το είχαμε κάνει συνήθεια να επισκεπτόμαστε κάθε μέρα τον Σωκράτη και εγώ και οι άλλοι […] περιμέναμε λοιπόν κάθε φορά έως ότου ανοίξει η φυλακή […] και όταν άνοιγε μπαίναμε στο κελλί του Σωκράτη.

ΠΛ Θεαιτ 143a ὁσάκις Ἀθήναζε ἀφικοίμην, ἐπανηρώτων τὸν Σωκράτη || κάθε φορά που ερχόμουνα στην Αθήνα ξαναρωτούσα τον Σωκράτη.

§11.13. Η σύνταξη του συνδέσμου πρίν (πρίν ἤ, πρότερον, πρότερον ἤ).

Ο σύνδεσμος πρίν συντάσσεται αφενός με τους τρεις τρόπους που αναπτύχθηκαν προηγουμένως, αφετέρου όμως και με απαρέμφατο. Ειδικότερα ισχύουν τα εξής:

§11.14. Το πρίν με παρεμφατικούς ρηματικούς τύπους:

(α) Με οριστική ενός ιστορικού χρόνου ή του ιστορικού ενεστώτα συντάσσεται το πρίν (= "προτού", "έως ότου", "παρά αφού"), όταν πρόκειται να δηλωθεί ως πραγματικό ένα γεγονός του παρελθόντος.

• Στην εξαρτημένη χρονική πρόταση χρησιμοποιείται συνήθως ο αόριστος όταν πρόκειται για μια ενέργεια που προηγήθηκε της ρηματικής ενέργειας της κύριας πρότασης, ενώ χρήση του παρατατικού γίνεται όταν δηλώνεται μια ενέργεια που είναι ταυτόχρονη με αυτήν της κύριας πρότασης.

• Στην κύρια πρόταση, η οποία τις περισσότερες φορές είναι αποφατική και πολύ σπανιότερα καταφατική, χρησιμοποιείται ένας τύπος ιστορικού χρόνου.

Κύρια πρόταση αποφατική:

ΗΡΟΔ 6.45 οὐ γὰρ δὴ πρότερον [= επιτατική προσθήκη] ἀπανέστη ἐκ τῶν χωρέων τουτέων Μαρδόνιος πρὶν ἤ σφεας ὑποχειρίους ἐποιήσατο || ο Μαρδόνιος δεν αποχώρησε από αυτά τα μέρη προτού υποδουλώσει και αυτούς [τους κατοίκους τους Βρύγες].

ΘΟΥΚ 2.65.3 οὐμέντοι πρότερόν γε οἱ ξύμπαντες ἐπαύσαντο ἐν ὀργῇ ἔχοντες αὐτὸν [τὸν] Περικλέα πρὶν ἐζημίωσαν χρήμασιν || στην πραγματικότητα η οργή όλων των στρωμάτων κατά του Περικλή δεν ξεθύμανε παρά μόνο αφού του επέβαλαν χρηματικό πρόστιμο.

ΘΟΥΚ 1.132.5 ἀλλ' οὐδ' ὣς […] ἠξίωσαν [οἱ ἔφοροι] νεώτερόν τι ποιεῖν ἐς αὐτόν, […] πρίν γε δὴ αὐτοῖς […] ἀνὴρ Ἀργίλιος […] μηνυτὴς γίγνεται [= ιστορικός ενεστώς] || μα ούτε και έτσι οι έφοροι δεν αποφάσισαν να του επιβάλουν κάποια επώδυνη κύρωση […] παρά μόνον αφού κάποιος Αργίλιος εμφανίστηκε σε αυτούς και τον κατηγόρησε.

ΞΕΝ Ελλ 7.4.18 οὐ πρόσθεν ἐπαύσαντο [πολεμοῦντες] πρὶν ἐξεπολιόρκησαν τὸν Ὄλουρον || δεν έπαψαν να πολεμούν παρά αφού εξανάγκασαν με πολιορκία την πόλη Όλουρο να παραδοθεί.

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.2.26 [ὁ Συένεσις] οὔτε πρότερον […] οὔτε τότε Κύρῳ ἰέναι ἤθελε, πρὶν ἡ γυνὴ αὐτὸν ἔπεισε καὶ πίστεις ἔλαβε || ο Συένεσις ούτε πρωτύτερα […] ούτε τότε ήθελε να πάει να συναντήσει τον Κύρο, έως ότου τον μετάπεισε η γυναίκα του και έλαβε εγγυήσεις για την ασφάλειά του.

ΞΕΝ ΚΑναβ 3.1.16 [οἱ πολέμιοι] οὐ πρότερον πρὸς ἡμᾶς τὸν πόλεμον ἐξέφηναν πρὶν ἐνόμισαν καλῶς τὰ ἑαυτῶν παρασκευάσασθαι || οι εχθροί δεν μας κήρυξαν τον πόλεμο παρά μόνο αφού θεώρησαν ότι προετοιμάστηκαν όπως πρέπει.

Κύρια πρόταση καταφατική:

ΣΟΦ ΟΤ 775-776 ἠγόμην δ' ἀνὴρ ἀστῶν μέγιστος τῶν ἐκεῖ, πρίν μοι τύχη τοιάδ' ἐπέστη || εκεί με θεωρούσαν τον πιο μεγάλο από τους πολίτες, μέχρι που μου έλαχε μια τέτοια μοίρα.

ΘΟΥΚ 1.51.2 ἐθαύμαζον [οἱ Κερκυραῖοι] τοὺς Κορινθίους πρύμναν κρουομένους, πρίν τινες ἰδόντες εἶπον ὅτι νῆες ἐκεῖναι ἐπιπλέουσιν || οι Κερκυραίοι σάστισαν που υποχώρησαν οι Κορίνθιοι μέχρι που κάποιοι που τα είχαν δει τους είπαν πως έπλεαν εναντίον τους [των Κορινθίων] εκείνα τα [μη ορατά μέχρι τότε αθηναϊκά] καράβια.

ΘΟΥΚ 3.29.1 (οἱ Πελοποννήσιοι] τοὺς Ἀθηναίους λανθάνουσι [= ιστορ. ενεστ.], πρὶν δὴ τῇ Δήλῳ ἔσχον || οι Πελοποννήσιοι διέφυγαν της προσοχής των Αθηναίων μέχρι που έφτασαν κοντά στην Δήλο [δεν έγιναν αντιληπτοί από τους Αθηναίους παρά μόνο αφού έφτασαν κοντά στην Δήλο].

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.5.33 οἱ Ἕλληνες τήν τε ἱππασίαν [τῶν βαρβάρων] ἐθαύμαζον ἐκ τοῦ στρατοπέδου ὁρῶντες καὶ ὅ,τι ἐποίουν ἠμφεγνόουν, πρὶν Νίκαρχος Ἀρκὰς ἦκε φεύγων τετρωμένος || οι Έλληνες και με τον καλπασμό των βαρβάρων ιππέων σάστισαν και το τι ακριβώς έκαναν δεν μπορούσαν να καταλάβουν έως ότου έφτασε στο στρατόπεδο υποχωρώντας πληγωμένος ο Νίκαρχος ο Αρκάδας.

§11.15. (β) Το πρίν, το οποίο στην αττική πεζογραφία παρουσιάζεται κατά κανόνα ως πρίν ἄν, συντάσσεται με υποτακτική όταν πρόκειται να δηλωθεί μια (υποκειμενικά) προσδοκώμενη, μελλοντική ενέργεια ή ένα επαναλαμβανόμενο στο παρόν και το μέλλον, και επομένως καθολικής ισχύος συμβάν. Συνηθέστερη είναι η χρήση της υποτακτικής αορίστου, με την οποίαν η ρηματική ενέργεια της εξαρτημένης πρότασης εμφανίζεται να προηγείται της ενέργειας που εκφράζεται στη κύρια πρόταση. Λιγότερο συχνή είναι, αντίθετα, η υποτακτική αορίστου, η οποία εμφανίζει την ενέργεια της εξαρτημένης πρότασης ως ταυτόχρονη με την ενέργεια της κύριας πρότασης. Η κύρια πρόταση είναι αποφατική ή εμπεριέχει μια ερώτηση στην οποίαν ενυπάρχει μια άρνηση. Το ρήμα της κύριας πρότασης εκφέρεται σε έναν από τους αρκτικούς χρόνους (ενεστώτας, μέλλων, παρακείμενος) ή σε κάποιον τύπο αορίστου με ενεστωτική σημασία.

• Προσδοκώμενη ενέργεια:

ΟΜ Οδ 10.174-275 οὐ γάρ πω καταδυσόμεθ' […] εἰς Ἀΐδαο δόμους, πρὶν μόρσιμον ἦμαρ ἐπέλθῃ || δεν θα βυθιστούμε κάτω στα δώματα του Άδη πριν να φτάσει η μέρα που μας έγραψε η μοίρα.

ΣΟΦ Φιλ 917 μὴ στέναζε πρὶν μάθῃς || μην αναστενάζεις προτού ακούσεις.

ΗΡΟΔ 7.8 οὐ πρότερον παύσομαι πρὶν ἢ ἕλω τε καὶ πυρώσω τὰς Ἀθήνας || δεν θα ησυχάσω προτού κυριέψω και πυρπολήσω την Αθήνα.

ΞΕΝ ΚΑναβ 5.7.12 μὴ ἀπέλθητε πρὶν ἂν ἀκούσητε || μη φύγετε προτού ακούσετε.

ΠΛ Πολ 487e οὐ πρότερον κακῶν παύσονται αἱ πόλεις, πρὶν ἂν ἐν αὐταῖς οἱ φιλόσοφοι ἄρξωσιν || δεν πρόκειται να απαλλαγούν από τα δεινά οι πολιτείες προτού να αναλάβουν σε αυτές την εξουσία οι φιλόσοφοι.

ΔΗΜ 23.179 οὐδὲν μὴ δύνηται πρότερον λῦσαι, πρὶν ἂν ἐκβάλῃ τούτους || δεν θα μπορέσει να ακυρώσει τις συνθήκες προτού να τους εκδιώξει αυτούς.

• Επαναλαμβανόμενο συμβάν:

ΣΟΦ Αντ 175-178 ἀμήχανον δὲ παντὸς ἀνδρὸς ἐκμαθεῖν ψυχήν τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμην, πρὶν ἂν ἀρχαῖς τε καὶ νόμοισιν ἐντριβὴς φανῇ || είναι αδύνατο να καταλάβει κανείς την ψυχή, το φρόνημα και τη σκέψη του κάθε άντρα προτού να δοκιμαστεί και φανερωθεί ασκώντας εκτελεστική και νομοθετική εξουσία.

ΗΡΟΔ 1.136 πρὶν δὲ ἢ πενταέτης γένηται, οὐκ ἀπικνέεται ἐς ὄψιν τῷ πατρί πριν το παιδί γίνει πέντε χρονών δεν το βλέπει ο πατέρας.

ΠΛ Ιων 534b οὐ πρότερον[ποιητὴς] οἷός τε ποιεῖν πρὶν ἂν ἔνθεός τε γένηται καὶ ἔκφρων καὶ ὁ νοῦς μηκέτι ἐν αὐτῷ ἐνῇ ο ποιητής δεν μπορεί να δημιουργήσει προτού περιέλθει σε κατάσταση ενθουσιασμού και γίνει εκτός εαυτού και χάσει τον νου του.

ΙΣΟΚΡ 1.24 μηδένα φίλον ποιοῦ, πρὶν ἂν ἐξετάσῃς πῶς κέχρηται τοῖς πρότερον φίλοις || να μη κάνεις κανένα φίλο προτού έξετάσεις πως φέρθηκε στους προηγούμενους φίλους του.

ΔΗΜ 4.41 οὐδὲ πρὸ τῶν πραγμάτων προορᾶτ' οὐδέν, πρὶν ἂν ἢ γεγενημένον ἢ γιγνόμενόν τι πύθησθε || ούτε μπορείτε να προβλέπετε τίποτα από όσα δεν έχουν γίνει ακόμη προτού να μάθετε ότι κάτι συνέβη ή συμβαίνει αυτή τη στιγμή.

§11.16. (γ) Το πρίν, χωρίς το ἄν, συντάσσεται με ευκτική για τη δήλωση μιας προσδοκώμενης στο παρελθόν ενέργειας.

Στην περίπτωση αυτή η κύρια πρόταση, που είναι και εδώ αποφατική, εκφέρεται πάντοτε σε ιστορικό χρόνο.

Η ευκτική αυτή, η οποία απουσιάζει από τον Ηρόδοτο και εμφανίζεται πολύ σπάνια στον Θουκυδίδη και τους ρήτορες, μπορεί να εκληφθεί ως "ευκτική του πλαγίου λόγου" καθώς εμφανίζεται κατά κανόνα σε συνάφεια με "πλάγιο λόγο" είτε με την κανονική είτε με μια ειδικότερη σημασία αυτού του όρου:

ΟΜ Ιλ 21.580 [Ἀγήνωρ] οὐκ ἔθελε φεύγειν, πρὶν πειρήσαιτ' Ἀχιλῆος || ο Αγήνορας δεν ήθελε να φύγει προτού δοκιμάσει τον Αχιλλέα.

ΣΟΦ Φιλ 551-552 ἔδοξέ μοι μὴ σῖγα, πρὶν φράσαιμί σοι, τὸν πλοῦν ποεῖσθαι || σκέφτηκα να μη συνεχίσω σιωπηρά το ταξίδι προτού συζητήσω μαζί σου.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.4.14 [Ἀστυάγης] ἀπηγόρευε μηδένα βάλλειν [τὰ θηρία], πρὶν Κῦρος ἐμπλησθείη θηρῶν || ο Αστυάγης δεν επέτρεπε σε κανέναν να χτυπά τα θηρία προτού ο Κύρος χορτάσει το κυνήγι.

ΠΛ Απολ 36c ἐνταῦθα ᾖα, ἐπιχειρῶν ἕκαστον ὑμῶν πείθειν μὴ πρότερον μήτε τῶν ἑαυτοῦ μηδενὸς ἐπιμελεῖσθαι πρὶν ἑαυτοῦ ἐπιμεληθείῃ || στράφηκα σε αυτό το έργο προσπαθώντας να πείσω κάθε έναν από εσάς να μη ενδιαφέρεται για καμιά από τις όποιες υποθέσεις του προτού ενδιαφερθεί για το ίδιο του τον εαυτό.

ΙΣΟΚΡ 16.5 ἡγοῦντ' οὐδὲν οἷοί τ' εἶναι κινεῖν τῶν καθεστώτων, πρὶν ἐκποδὼν ἐκεῖνος αὐτοῖς γένοιτο || έκριναν ότι δεν μπορούν να ανατρέψουν το υπάρχον καθεστώς προτού βγάλουν εκείνον από τη μέση.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Με ευκτική συντάσσεται το πρίν και κατά τη λεγόμενη "έλξη των εγκλίσεων": Όταν η κύρια πρόταση εκφράζει μια απλώς υποκειμενική, αυθαίρετη σκέψη σε ευχετική ή δυνητική ευκτική, τότε και οι εξαρτημένες από αυτήν προτάσεις που ανήκουν στην ίδια σφαίρα της υποκειμενικότητας, και ειδικότερα οι επιρρηματικές χρονικές προτάσεις που εισάγονται με το πρίν εκφέρονται στην ίδια έγκλιση, όπως π.χ. στην περίπτωση:

ΣΟΦ Φιλ 961-962 ὄλοιομήπω, πρὶν μάθοιμ' εἰ καὶ πάλιν γνώμην μετοίσεις || άμποτε να χαθείς! όχι όμως ακόμη, πριν να μάθω αν θα αλλάξεις γνώμη.

§11.17. (δ) Το πρίν (στον Ηρόδοτο και πρίν ἢ) συντάσσεται και με απαρέμφατο:

Στην εν λόγω περίπτωση το ρήμα παρουσιάζεται καθ' όλα ανεξάρτητα από τις κάθε λογής χρονικές και τροπικές συμπαραδηλώσεις που εκφράζονται μέσω αυτού όταν εκφέρεται σε μια από τις παρεμφατικές εγκλίσεις (οριστική, υποτακτική, ευκτική). Στις συνάψεις του με απαρέμφατο το πρίνλειτουργεί ως ειδικότερος χρονικός προσδιορισμός της ρηματικής ενέργειας της κύριας πρότασης.

Η λειτουργία της αυτή επιτρέπει σε τούτη τη σύνταξη αφενός να μπορεί να χρησιμοποιείται σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις αντικαθιστώντας τους αντίστοιχους τρόπους σύνταξης. Της επιτρέπει όμως επιπλέον να χρησιμοποιείται και εκεί όπου θα ήταν απρόσφορος ένας παρεμφατικός εγκλιτικός ρηματικός τύπος. Έτσι το πρίν με απαρέμφατο είναι φυσικό και αναγκαίο όταν γίνεται λόγος για μιαν ενέργεια, διεργασία ή ένα συμβάν που δεν πραγματοποιήθηκε ή δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί.

Όταν τώρα το απαρέμφατο έχει ένα υποκείμενο που δεν εμφανίζεται στην κύρια πρόταση, τότε το υποκείμενο αυτό εκφέρεται σε αιτιατική (βλ. §4.17. απαρεμφατική σύνταξη).

Ο χρόνος στον οποίον εκφέρεται το απαρέμφατο (βλ. και §4.3.) είναι τις περισσότερες φορές ο αόριστος, σπανιότερα ο ενεστώτας και ο παρακείμενος. Το απαρέμφατο αορίστου παρουσιάζει την ενέργεια ή το συμβάν που δηλώνει η εξαρτημένη πρόταση ως κάτι πραγματοποιημένο εν γένει και συνοπτικά, το απαρέμφατο του ενεστώτα τα παρουσιάζει στην εξέλιξή τους (στη διάρκεια ή την επανάληψή τους), ενώ με το απαρέμφατο παρακειμένου ο λόγος εστιάζεται, εξαίροντάς την, στην ολοκλήρωσή τους.

§11.18. πρίν με απαρέμφατο αντί του πρίν με παρατατικό οριστικής:

Η κύρια πρόταση είναι εδώ κατά κανόνα καταφατική και σε ορισμένες σπάνιες εξαιρέσεις αποφατική.

Κύρια πρόταση καταφατική:

ΟΜ Ιλ 13.172 ναῖε δὲ [Ἴμβριος] Πήδαιον, πρὶν ἐλθεῖν υἷας Ἀχαιῶν || κατοικούσε στο Πήδαιο προτού φτάσουν οι γιοι των Αχαιών.

ΣΟΦ ΟΤ 103-104 ἦν ἡμῖν, ὦναξ, Λάϊός ποθ' ἡγεμὼν γῆς τῆσδε, πρὶν σὲ τήνδ' ἀπευθύνειν πόλιν || ήταν, βασιλιά μου, κάποτε ο Λάιος ηγεμόνας της χώρας μας, πριν αναλάβεις εσύ την διακυβέρνηση αυτής της πόλης.

ΗΡΟΔ 7.2 ἦσαν Δαρείῳ καὶ πρότερον ἢ βασιλεῦσαι γεγονότες τρεῖς παῖδες ἐκ τῆς προτέρης γυναικός || ο Δαρείος και πριν ανεβεί στον θρόνο είχε αποκτήσει τρεις γιους από την πρώτη του γυναίκα.

ΘΟΥΚ 1.69.5 τὸν Μῆδον αὐτοὶ ἴσμεν ἐκ περάτων γῆς πρότερον ἐπὶ τὴν Πελοπόννησον ἐλθόντα ἢ τὰ παρ' ὑμῶν ἀξίως προαπαντῆσαι || ξέρουμε καλά ότι οι Μήδοι ξεκινώντας από την άκρη της γης έφτασαν στην Πελοπόννησο προτού να σπεύσετε να τους αντιμετωπίσετε με τρόπο αντάξιο της ισχύος σας.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.1.4 [Κῦρος] πρὶν ὁρᾶν τοὺς πολεμίους εἰς τρὶς ἀνέπαυσε τὸ στράτευμα || τρεις φορές διέταξε ο Κύρος να σταματήσει και να ξεκουραστεί το στράτευμα προτού να αντικρύσει τους εχθρούς.

ΠΛ Χαρμ 153b ὀλίγον πρὶν ἡμᾶς ἀπιέναι μάχη ἐγεγόνει ἐν τῇ Ποτειδαίᾳ || λίγο πριν να αναχωρήσω είχε γίνει κάποια μάχη στην Ποτείδαια.

Κύρια πρόταση αποφατική:

ΗΡΟΔ 1.71 Πέρσῃσι, πρὶν Λυδοὺς καταστρέψασθαι, ἦν οὔτε ἁβρὸν οὔτε ἀγαθὸν οὐδέν || οι Πέρσες, πριν υποτάξουν του Λυδούς, δεν είχαν ούτε ανέσεις ούτε καλοπέραση.

ΘΟΥΚ 5.10.3 [Κλέων] οὐ βουλόμενος μάχῃ διαγωνίσασθαι πρίν οἱ καὶ τοὺς βοηθοὺς ἥκειν || ο Κλέων μη θέλοντας να αναμετρηθεί σε μάχη προτού του έρθουν οι ενισχύσεις.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.2.12 πρὶν μὲν οὖν ἔχεσθαι τὰ ἄκρα οἶδ' ὅτι οὐδὲν ἐδεῖσθε εἰρήνης προτού κυριευτούν οι βουνοκορφές ξέρω ότι δεν χρειαζόσασταν την ειρήνη.

§11.19. πρίν με απαρέμφατο αντί πρίν ἄν με υποτακτική μετά από μια αποφατική κύρια πρόταση:

ΟΜ Ιλ 19.423 οὐ λήξω πρὶν Τρῶας ἅδην ἐλᾶσαι πολέμοιο || δεν σταματάω προτού κάνω τους Τρώες να χορτάσουν τον πόλεμο.

ΑΙΣΧ Αγ 1066-1067 χαλινὸν δ' οὐκ ἐπίσταται φέρειν, πρὶν αἱματηρὸν ἐξαφρίζεσθαι μένος || δεν ξέρει να αντέχει το χαλινάρι πριν βγάλει ματωμένο αφρό από τη μανία της.

ΔΗΜ 3.12 πρὶν δὲ ταῦτα πρᾶξαι, μὴ σκοπεῖτε τίς εἰπὼν τὰ βέλτισθ' ὑπὲρ ὑμῶν ὑφ' ὑμῶν ἀπολέσθαι βουλήσεται || πριν όμως τα κάνετε αυτά μην ψάχνετε για κάποιον που θα είναι πρόθυμος να καταστραφεί από σας για να σας πει ό,τι σας συμφέρει περισσότερο.

ΙΣΟΚΡ 20.14 οὐχ οἷόντ' ἐστὶν αἰσθέσθαι πρὶν κακῶς τινὰ παθεῖν ὑπ' αὐτῶν || δεν είναι δυνατόν να τους καταλάβει κανείς πριν υποφέρει από αυτούς.

§11.20. πρίν με απαρέμφατο αντί πρίν με ευκτική μετά από μια αποφατική κύρια πρόταση:

ΟΜ Οδ 4.746-747 ἐμεῦ δ' ἕλετο μέγαν ὅρκον μὴ πρὶν σοὶ ἐρέειν, πρὶν δωδεκάτη γε γενέσθαι || με δέσμευσε με βαρύ όρκο να μη σου το πω προτού έρθει η δωδεκάτη μέρα.

ΗΡΟΔ 1.165 ὤμοσαν μὴ πρὶν ἐς Φώκαιαν ἥξειν πρὶν ἢ τὸν μύδρον τοῦτον ἀναφανῆναι || ορκίστηκαν να μη επιστρέψουν στην Φώκαια πριν το κομμάτι αυτό από σίδερο ξαναβγεί στην επιφάνεια.

ΞΕΝ Ελλ 6.5.23 ἱκέτευον μηδαμῶς ἀποτρέπεσθαι, πρὶν ἐμβαλεῖν εἰς τὴν τῶν Λακεδαιμονίων χώραν || παρακαλούσαν [οι Αρκάδες κ.ά. τους Θηβαίους] να μη γυρίσουν με κανένα τρόπο πίσω πριν εισβάλλουν στη χώρα των Λακεδαιμονίων.

§11.21. πρίν με απαρέμφατο για κάτι μη πραγματικό:

ΣΟΦ Ηλ 1131-1132 ὡς ὤφελον πάροιθεν ἐκλιπεῖν βίον, πρὶν ἐς ξένην σε γαῖαν ἐκπέμψαι || μακάρι να έχανα τη ζωή μου προτού σε στείλω σε ξένη γη.

ΙΣΟΚΡ 12.250 οὓς [λόγους] εἴ τις ἐπέδειξεν αὐτοῖς, πρὶν ἐμὲ διαλεχθῆναι περὶ αὐτῶν, οὐκ ἔστιν ὅπως οὐκ ἂν ἐμίσησαν || αν κάποιος τους παρουσίαζε προς επίδειξη αυτούς τους λόγους πριν τους εξηγήσω περί τίνος πρόκειται, είναι αδύνατον να μη σε μισούσαν.

§11.22. πρίν με απαρέμφατο μετά από μια εκφερόμενη σε ευκτική κύρια πρόταση:

ΟΜ Ιλ 6.464-465 ἀλλά με τεθνηῶτα χυτὴ κατὰ γαῖα καλύπτοι, πρίν γέ τι σῆς τε βοῆς σοῦ θ' ἑλκηθμοῖο πυθέσθαι καλύτερα να με σκεπάζει πεθαμένο σωρός από χώμα πριν ακούσω την κραυγή σου και το σούρσιμό σου.

ΣΟΦ Τρ 196-197 τὸ γὰρ ποθοῦν ἕκαστος ἐκμαθεῖν θέλων οὐκ ἂν μεθεῖτο πρὶν καθ' ἡδονὴν κλύειν || θέλοντας ο καθένας να μάθει αυτό που λαχταρά δεν θα τον αφήσει να προχωρήσει προτού ακούσει ό,τι τον ευχαριστεί.

ΕΥΡ Ελ 322-323 πρὶν δ' οὐδὲν ὀρθῶς εἰδέναι, τί σοι πλέον λυπουμένη γένοιτ' ἄν; προτού όμως δεν μάθεις τίποτα σωστό τι θα καταλάβεις που στεναχωριέσαι τόσο;

ΠΛ Νομ 968e οὐδὲ γὰρ αὐτοῖς τοῖς μανθάνουσι δῆλα γίγνοιτ' ἂν ὅτι πρὸς καιρὸν μανθάνεται, πρὶν ἐντὸς τῆς ψυχῆς ἑκάστῳ που μαθήματος ἐπιστήμην γεγονέναι || διότι ούτε καν σε αυτούς που μαθαίνουν μπορεί να γίνει φανερό ότι μαθαίνουν κάτι την κατάλληλη στιγμή, πριν δημιουργηθεί στην ψυχή του καθενός τους κατά κάποιον τρόπο μια γνώση του αντικείμενου μάθησης.

§11.23. πρίν με απαρέμφατο παρουσιάζεται γενικά σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι συνάψεις με μια έγκλιση του παρεμφατικού ρήματος, για τις οποίες έγινε λόγος προηγουμένως, π.χ. μετά από τη καταφατική εκφορά ενός αρκτικού χρόνου στην κύρια πρόταση ή μετά από μια προστακτική αορίστου, όπως π.χ.:

ΣΟΦ ΟΚ 36-37 πρίν νυν τὰ πλείω ἱστορεῖν, ἐκ τῆσδ' ἕδρας ἔξελθε προτού τώρα συνεχίσεις να με ρωτάς φύγε από αυτήν τη θέση.

ΗΡΟΔ 2.44 καὶ ταῦτα καὶ πέντε γενεῇσι ἀνδρῶν πρότερά ἐστι ἢ τὸν Ἀμφιτρύωνος Ἡρακλέα ἐν τῇ Ἑλλάδι γενέσθαι || όλα τούτα συνέβησαν τουλάχιστον πέντε γενεές προτού γεννηθεί στην Ελλάδα ο Ηρακλής του Αμφιτρύωνα.

ΘΟΥΚ 3.30.1 ἐμοὶ δοκεῖ πλεῖν ἡμᾶς ἐπὶ Μυτιλήνην πρὶν ἐκπύστους γενέσθαι, ὥσπερ ἔχομεν || εγώ νομίζω ότι πρέπει να πλεύσουμε εναντίον της Μυτιλήνης πριν γίνει γνωστό ότι φτάσαμε, έτσι όπως είμαστε τώρα.

ΞΕΝ Απομν 1.2.22 πολλοὶ γὰρ καὶ χρημάτων δυνάμενοι φείδεσθαι, πρὶν ἐρᾶν, ἐρασθέντες οὐκέτι δύνανται || πολλοί, ενώ, προτού αγαπήσουν, μπορούσαν να χρησιμοποιούν με φειδώ τα χρήματά τους, όταν αγαπήσουν δεν μπορούν πια να το κάνουν.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.2.9 [πολλοὶ ἄνθρωποι] ἀποθνῄσκουσι πρότερον πρὶν δῆλοι γίγνεσθαι οἷοι ἦσαν || πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν προτού ακόμη γίνει φανερό τι είδους ήταν.

ΠΛ Λυσ 205d ὦ καταγέλαστε Ἱππόθαλες, πρὶν νενικηκέναι ποιεῖς τε καὶ ᾂδεις εἰς σαυτὸν ἐγκώμιον; || φαιδρέ Ιππόθαλη, πριν ακόμη νικήσεις γράφεις και τραγουδάς εγκώμιαστικό ποίημα στον εαυτό σου;

ΑΙΣΧΙΝ 3.12 πρὶν εὐθύνας δοῦναι γέγραφε [Κτησιφῶν] μεταξὺ Δημοσθένην ἄρχοντα στεφανοῦν || ο Κτησιφώντας πρότεινε να στεφανωθεί ο Δημοσθένης πριν λογοδοτήσει για τη διαχείρισή του όσο ασκούσε την εξουσία ως άρχων.