Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

(i) Προσωπικές αντωνυμίες

§2.35. Η ονομαστική του πρώτου και δευτέρου προσώπου της προσωπικής αντωνυμίας κανονικά παραλείπεται, όπως και στα νέα ελληνικά, επειδή υπονοείται από τις καταλήξεις των ρημάτων. Δεν παραλείπεται μόνο σε περιπτώσεις έμφασης ή αντιδιαστολής προς άλλο πρόσωπο.

ΛΥΣ 16.15 ἑτέρων ἀναδυομένων ἐγὼ διεπραξάμην ὥστε τῆς πρώτης τεταγμένος μάχεσθαι τοῖς πολεμίοις || ενώ άλλοι προσπαθούσαν να αποφύγουν τον κίνδυνο, εγώ κατάφερα να πολεμώ τους εχθρούς ταγμένος στην πρώτη γραμμή. (αντιδιαστολή)

ΛΥΣ 25.25ἃ μὲν οὗτοι συμβουλεύουσιν, οὐδεπώποτε ὑμῖν ἐλυσιτέλησεν, ἃ δ' ἐγὼ παραινῶ, ἀμφοτέραις ἀεὶ ταῖς πολιτείαις συμφέρει || οι συμβουλές που σας δίνουν αυτοί ποτέ δεν σας ωφέλησαν, ενώ οι παραινέσεις οι δικές μου ήταν πάντοτε συμφέρουσες και στις δύο μορφές πολιτεύματος. (αντιδιαστολή)

ΔΗΜ 18.220εἴποι τις ἄν, σὺ τοσοῦθ' ὑπερῆρας ῥώμῃ καὶ τόλμῃ ὥστε πάντα ποιεῖν αὐτός; || θα μπορούσε κάποιος να ρωτήσει: εσύ τόσο ξεπέρασες τους άλλους σε δύναμη και τόλμη, ώστε όλα να τα κάνεις μόνος σου; (έμφαση)

ΠΛ Πρωτ 319b ἐγὼ γὰρ Ἀθηναίους, ὥσπερ καὶ οἱ ἄλλοι Ἕλληνες, φημὶ σοφοὺς εἶναι || εγώ λοιπόν, όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες, ισχυρίζομαι ότι οι Αθηναίοι είναι σοφοί. (έμφαση)

Συχνά η έκφραση σὺ δὲ στην αρχή πρότασης δεν δηλώνει ούτε έμφαση στο δεύτερο πρόσωπο, ούτε αντιδιαστολή προς άλλο πρόσωπο. Σ' αυτή την περίπτωση, το σὺ δὲ ενισχύει το ρήμα της πρότασης και συνήθως το αντιθέτει εμφατικά προς κάποιο άλλο ρήμα.

ΑΙΣΧ Αγ 1061-1062 εἰ δ᾽ ἀξυνήμων οὖσα μὴ δέχῃ λόγον, σὺ δ᾽ ἀντὶ φωνῆς φράζε καρβάνῳ χερί || κι αν δεν καταλαβαίνεις τα λόγια μου, επειδή δεν ξέρεις τη γλώσσα μας, γνέψε με το βάρβαρο χέρι σου αντί να μιλήσεις.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.5.21 εἰ μηδὲ τοῦτο, ἔφη, βούλει ἀποκρίνασθαι, σὺ δὲ τοὐντεῦθεν λέγε || αν και σ' αυτό, είπε, δεν θες να μου απαντήσεις, τότε πες μου το εξής.

ΔΗΜ 34.30-31 καὶ εἰ τοῦτο ἔπραξας, οὐδ' ἂν εἷς σοῦ μᾶλλον τῶν πλεόντων ἐθαυμάζετο. σὺ δ' ἀντὶ τοῦ πολλοὺς μάρτυρας τούτων ποιεῖσθαι πάντας ἀνθρώπους λανθάνειν ἐπειρῶ, ὥσπερ ἀδικῶν τι || αν το είχε κάνει αυτό, δεν θα υπήρχε έμπορος με μεγαλύτερη υπόληψη από σένα· εσύ όμως, αντί να καλέσεις πολλούς ως μάρτυρες των ενεργειών σου, προσπαθούσες να κρυφτείς απ' όλους τους ανθρώπους, σαν να είχες κάνει κάποιο έγκλημα.

§2.36. Η προσωπική αντωνυμία του πρώτου και δευτέρου προσώπου διαθέτει διπλούς τύπους για τις πλάγιες πτώσεις του ενικού: ἐμοῦ - μου, ἐμοὶ - μοι, ἐμὲ - με και σοῦ - σου, σοὶ - σοι, σὲ - σε. Οι τονισμένοι τύποι χρησιμοποιούνται σε περίπτωση έμφασης και στους εμπρόθετους προσδιορισμούς, ενώ οι εγκλιτικοί, όταν απλώς δηλώνεται το πρόσωπο.

ΔΗΜ 18.191 σοῦ δ' ἀφώνου κατ' ἐκείνους τοὺς χρόνους ἐν ταῖς ἐκκλησίαις καθημένου, ἐγὼ παριὼν ἔλεγον || κι ενώ εσύ καθόσουν άφωνος εκείνο τον καιρό στις συνελεύσεις του δήμου, εγώ ανέβαινα στο βήμα και μιλούσα.

ΛΥΣ 1.4 καὶ οὔτε ἔχθρα ἐμοὶ καὶ ἐκείνῳ οὐδεμία ἦν πλὴν ταύτης || κι ούτε υπήρχε κάποια άλλη έχθρα ανάμεσα σε μένα και σ' εκείνον, εκτός από την παρούσα.

ΞΕΝ Απομν 1.6.4 δοκεῖς μοι, ὦ Ἀντιφῶν, ὑπειληφέναι με οὕτως ἀνιαρῶς ζῆν, ὥστε πέπεισμαι σὲ μᾶλλον ἀποθανεῖν ἂν ἑλέσθαι ἢ ζῆν ὥσπερ ἐγώ || μου φαίνεται, Αντιφώντα, πως έχεις την εντύπωση ότι η ζωή μου είναι τόσο ανιαρή, ώστε είμαι πεπεισμένος ότι εσύ θα προτιμούσες να πεθάνεις, παρά να ζεις όπως εγώ.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.5.48 ἐγὼ γὰρ ἔτι νέου μὲν ὄντος σοῦ πάνυ ἀρξάμενος ἐπεθύμουν φίλος γενέσθαι, ὁρῶν δέ σε οὐδὲν δεόμενον ἐμοῦ κατώκνουν σοι προσιέναι || εγώ, αρχίζοντας από την εποχή που ήσουν ακόμη πολύ νέος, επιθυμούσα να γίνω φίλος σου, επειδή όμως έβλεπα ότι δεν με είχες καθόλου ανάγκη, δίσταζα να σε πλησιάσω.

ΛΥΣ 16.8 οὐδεὶς ὑπ' ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε || κανείς πολίτης δεν βλάφτηκε από μένα.

Το ίδιο ισχύει και για τις πλάγιες ενικές πτώσεις του τρίτου προσώπου (οὗ - οὑ, οἷ - οἱ, ἓ - ἑ), οι οποίες όμως στον αττικό πεζό λόγο είναι εξαιρετικά σπάνιες· κάπως συχνότερα απαντάται μόνο η δοτική οἷ - οἱ, ενώ οι τύποι οὗ και ἓ εμφανίζονται κυρίως σε χωρία του Πλάτωνα με ποιητικό ύφος. Στην ποίηση, για την αιτιατική ενικού του τρίτου προσώπου (σπάνια και για την αιτιατική πληθυντικού) χρησιμοποιούνται συνήθως οι τύποι μιν και νιν, πάντοτε εγκλινόμενοι.

ΠΛ Συμπ 174dκαὶ περιμένοντος οὗ κελεύειν προϊέναι εἰς τὸ πρόσθεν || κι ενώ αυτός τον περίμενε, εκείνος του έλεγε να προχωρήσει.

ΠΛ Συμπ 174e οἷ μὲν γὰρ εὐθὺς παῖδά τινα τῶν ἔνδοθεν ἀπαντήσαντα ἄγειν οὗ κατέκειντο οἱ ἄλλοι || ένας δούλος από μέσα έσπευσε να τον υποδεχθεί και τον οδήγησε εκεί όπου ήταν ξαπλωμένοι οι υπόλοιποι.

ΣΟΦ Αντ 577-578 μὴ τριβὰς ἔτ', ἀλλά νιν κομίζετ' εἴσω, δμῶες || δεν χρειάζεται άλλη καθυστέρηση· πηγαίνετέ την μέσα, δούλοι.

§2.37.Η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου δεν διαθέτει ονομαστική ενικού, ενώ και οι υπόλοιπες πτώσεις της είναι σχετικά σπάνιες, τουλάχιστον στον πεζό λόγο. Οι ανύπαρκτοι ή σπάνιοι τύποι της αντικαθίστανται από τις δεικτικές αντωνυμίες οὗτος, ὅδε (για παρόντα πρόσωπα), και ἐκεῖνος (για απόντα ή απομακρυσμένα πρόσωπα), από τις φράσεις ὁ μὲν … ὁ δέ…, από την επαναληπτική αντωνυμία (μόνο στις πλάγιες πτώσεις).

ΛΥΣ 14.3 ὅσα δ' οὗτος παραλέλοιπεν, ἐγὼ καθ' ἕκαστον ὑμᾶς διδάξω || κι όσα αυτός έχει παραλείψει, θα σας τα παρουσίασω εγώ με λεπτομέρειες.

ΣΟΦ Αντ 699 οὐχ ἥδε χρυσῆς ἀξία τιμῆς λαχεῖν; || δεν είναι άξια αυτή να κερδίσει χρυσό βραβείο;

ΛΥΣ 2.40 πολὺ πλεῖστον ἐκεῖνοι κατὰ τὴν ἀρετὴν ἁπάντων ἀνθρώπων διήνεγκαν || κατά πολύ εκείνοι ξεπέρασαν σε ανδρεία όλους τους ανθρώπους.

ΘΟΥΚ 7.8.3 καὶ οἱ μὲν ᾤχοντο φέροντες, οὓς ἀπέστειλε, τὰ γράμματα καὶ ὅσα ἔδει αὐτοὺς εἰπεῖν· ὁ δὲ τὰ κατὰ τὸ στρατόπεδον διὰ φυλακῆς μᾶλλον ἤδη ἔχων ἢ δι' ἑκουσίων κινδύνων ἐπεμέλετο || κι αυτοί, οι απεσταλμένοι, αναχώρησαν με τις έγγραφες αναφορές και τις προφορικές εντολές για όσα έπρεπε να πουν· εκείνος στο μεταξύ (ο Νικίας) φρόντιζε για το στρατόπεδο, στοχεύοντας στην ασφαλή φρούρησή του μάλλον παρά διακινδυνεύοντας μάχη με δική του πρωτοβουλία.

ΘΟΥΚ 4.104.5 καὶ ὁ μὲν ἀκούσας κατὰ τάχος ἑπτὰ ναυσὶν αἳ ἔτυχον παροῦσαι ἔπλει || κι αυτός (ο Θουκυδίδης), μόλις το έμαθε, έπλευσε το ταχύτερο δυνατόν με επτά πλοία που έτυχε να βρίσκονται εκεί.

ΘΟΥΚ 1.25.4 τριήρεις γὰρ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν ὑπῆρχον αὐτοῖς || είχαν εκατόν είκοσι τριήρεις.

ΞΕΝ Ελλ 2.2.12 ὁ δὲ αὐτοὺς εἰς Λακεδαίμονα ἐκέλευεν ἰέναι || κι αυτός τους είπε να πάνε στη Σπάρτη.

§2.38.Για την αυτοπαθή χρήση των προσωπικών αντωνυμιών του πρώτου και δευτέρου προσώπου, βλ. §2.49. και §2.50. Για την χρήση της γενικής της προσωπικής αντωνυμίας ως γενικής κτητικής βλ. §2.40.