Διδασκαλία-Εκπαίδευση

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας 

Φύλλο εργασίας αριθμ. 13 

Σύνταξη-επιμέλεια: Ιωάννης Κονδυλόπουλος

Κείμενο: ΠΛΑΤΩΝ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ 30c-31c
Γραμματική: Ρήματα α΄ συζυγίας | Τονισμός
Συντακτικό: Υποθετικοί λόγοι
Λεξιλογικά: Οικογένειες λέξεων
Μεταφραστικά: Μετάφραση δυνητικών εγκλίσεων

Κείμενο

ΠΛΑΤΩΝ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ 30c-31c

ΠΛ Απολ 30c-31c

Μὴ θορυβεῖτε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀλλ' ἐμμείνατέ μοι
οἷς ἐδεήθην ὑμῶν, μὴ θορυβεῖν ἐφ' οἷς ἂν λέγω ἀλλ' ἀκούειν·
καὶ γάρ, ὡς ἐγὼ οἶμαι, ὀνήσεσθε ἀκούοντες. μέλλω γὰρ οὖν
ἄττα ὑμῖν ἐρεῖν καὶ ἄλλα ἐφ' οἷς ἴσως βοήσεσθε· ἀλλὰ
μηδαμῶς ποιεῖτε τοῦτο. εὖ γὰρ ἴστε, ἐάν με ἀποκτείνητε
τοιοῦτον ὄντα οἷον ἐγὼ λέγω, οὐκ ἐμὲ μείζω βλάψετε ἢ
ὑμᾶς αὐτούς· ἐμὲ μὲν γὰρ οὐδὲν ἂν βλάψειεν οὔτε Μέλητος
οὔτε Ἄνυτος ―οὐδὲ γὰρ ἂν δύναιτο― οὐ γὰρ οἴομαι θεμιτὸν
[30d] εἶναι ἀμείνονι ἀνδρὶ ὑπὸ χείρονος βλάπτεσθαι. ἀποκτείνειε
μεντἂν ἴσως ἢ ἐξελάσειεν ἢ ἀτιμώσειεν· ἀλλὰ ταῦτα οὗτος
μὲν ἴσως οἴεται καὶ ἄλλος τίς που μεγάλα κακά, ἐγὼ δ' οὐκ
οἴομαι, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ποιεῖν ἃ οὑτοσὶ νῦν ποιεῖ, ἄνδρα
ἀδίκως ἐπιχειρεῖν ἀποκτεινύναι. νῦν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθη-
ναῖοι, πολλοῦ δέω ἐγὼ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ ἀπολογεῖσθαι, ὥς τις
ἂν οἴοιτο, ἀλλὰ ὑπὲρ ὑμῶν, μή τι ἐξαμάρτητε περὶ τὴν τοῦ
[30e] θεοῦ δόσιν ὑμῖν ἐμοῦ καταψηφισάμενοι. ἐὰν γάρ με ἀπο-
κτείνητε, οὐ ῥᾳδίως ἄλλον τοιοῦτον εὑρήσετε, ἀτεχνῶς ―εἰ
καὶ γελοιότερον εἰπεῖν― προσκείμενον τῇ πόλει ὑπὸ τοῦ θεοῦ
ὥσπερ ἵππῳ μεγάλῳ μὲν καὶ γενναίῳ, ὑπὸ μεγέθους δὲ νωθε-
στέρῳ καὶ δεομένῳ ἐγείρεσθαι ὑπὸ μύωπός τινος, οἷον δή
μοι δοκεῖ ὁ θεὸς ἐμὲ τῇ πόλει προστεθηκέναι τοιοῦτόν τινα,
ὃς ὑμᾶς ἐγείρων καὶ πείθων καὶ ὀνειδίζων ἕνα ἕκαστον
[31a] οὐδὲν παύομαι τὴν ἡμέραν ὅλην πανταχοῦ προσκαθίζων.
τοιοῦτος οὖν ἄλλος οὐ ῥᾳδίως ὑμῖν γενήσεται, ὦ ἄνδρες,
ἀλλ' ἐὰν ἐμοὶ πείθησθε, φείσεσθέ μου· ὑμεῖς δ' ἴσως τάχ'
ἂν ἀχθόμενοι, ὥσπερ οἱ νυστάζοντες ἐγειρόμενοι, κρούσαντες
ἄν με, πειθόμενοι Ἀνύτῳ, ῥᾳδίως ἂν ἀποκτείναιτε, εἶτα τὸν
λοιπὸν βίον καθεύδοντες διατελοῖτε ἄν, εἰ μή τινα ἄλλον ὁ
θεὸς ὑμῖν ἐπιπέμψειεν κηδόμενος ὑμῶν. ὅτι δ' ἐγὼ τυγχάνω
ὢν τοιοῦτος οἷος ὑπὸ τοῦ θεοῦ τῇ πόλει δεδόσθαι, ἐνθένδε
[31b] ἂν κατανοήσαιτε· οὐ γὰρ ἀνθρωπίνῳ ἔοικε τὸ ἐμὲ τῶν
μὲν ἐμαυτοῦ πάντων ἠμεληκέναι καὶ ἀνέχεσθαι τῶν οἰκείων
ἀμελουμένων τοσαῦτα ἤδη ἔτη, τὸ δὲ ὑμέτερον πράττειν ἀεί,
ἰδίᾳ ἑκάστῳ προσιόντα ὥσπερ πατέρα ἢ ἀδελφὸν πρεσβύ-
τερον πείθοντα ἐπιμελεῖσθαι ἀρετῆς. καὶ εἰ μέν τι ἀπὸ
τούτων ἀπέλαυον καὶ μισθὸν λαμβάνων ταῦτα παρεκε-
λευόμην, εἶχον ἄν τινα λόγον· νῦν δὲ ὁρᾶτε δὴ καὶ αὐτοὶ
ὅτι οἱ κατήγοροι τἆλλα πάντα ἀναισχύντως οὕτω κατη-
γοροῦντες τοῦτό γε οὐχ οἷοί τε ἐγένοντο ἀπαναισχυντῆσαι
[31c] παρασχόμενοι μάρτυρα, ὡς ἐγώ ποτέ τινα ἢ ἐπραξάμην
μισθὸν ἢ ᾔτησα. ἱκανὸν γάρ, οἶμαι, ἐγὼ παρέχομαι τὸν
μάρτυρα ὡς ἀληθῆ λέγω, τὴν πενίαν.

Γραμματική

Ρήματα α΄ συζυγίας [Επίπεδο Α]

Άσκηση 1η

Να πληκτρολογήσεις στα κενά τους τύπους που ζητούνται μέσα στις παρενθέσεις, όπως στο παράδειγμα:

θορυβεῖτε (Πλ Απολ 30c.2) (ίδιο πρόσωπο ενικού): θορύβει

ἐμμείνατε (Πλ Απολ 30c.2) (αντίστοιχος τύπος στην οριστική):Έλεγχος
ἐδεήθην (Πλ Απολ 30c.3) (γ΄ πληθυντικό υποτακτικής):Έλεγχος
ἀτιμώσειεν (Πλ Απολ 30d.2) (αντίστοιχος τύπος πληθυντικού):Έλεγχος
ἐξελάσειεν (Πλ Απολ 30d.2) (γ΄ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή):Έλεγχος
ἐξαμάρτητε (Πλ Απολ 30d.7) (α΄ ενικό οριστικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή):Έλεγχος
ποιεῖ (Πλ Απολ 30d.4) (ίδιο πρόσωπο ευκτικής του ίδιου χρόνου):Έλεγχος
εὑρήσετε (Πλ Απολ 30e.2) (αντίστοιχος τύπος ενεστώτα):Έλεγχος
παύομαι (Πλ Απολ 31a.1) (γ΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα):Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Τονισμός [Επίπεδο Α]

Άσκηση 2η

Να επιλέξεις από τον κατάλογο της στήλης Β τον κανόνα με βάση τον οποίο αιτιολογείται ο τονισμός καθεμιάς από τις παρακάτω λέξεις.

ΑΒ
πείθονταΈλεγχος
εἶχονΈλεγχος
ἀρετῆςΈλεγχος
γενναίῳΈλεγχος
μέλλωΈλεγχος
αὐτούςΈλεγχος
ποιεῖνΈλεγχος
ἀνδρὶΈλεγχος
Απάντηση

Συντακτικό

Υποθετικοί λόγοι [Επίπεδο Α]

Άσκηση 3η

Να εντοπίσεις τους υποθετικούς λόγους του κειμένου, των οποίων η υπόθεση εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ἐὰν και να πληκτρολογήσεις στα κενά τα ρήματα της υπόθεσης και της απόδοσης, όπως στο παράδειγμα:

(α) ἐὰν ἀποκτείνητε
(β) βλάψετε

1.
(α) ἐὰνΈλεγχος
(β)Έλεγχος
2.
(α) ἐὰνΈλεγχος
(β)Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Άσκηση 4η

Να επιλέξεις τι δηλώνουν οι υποθετικοί λόγοι της άσκησης 3.

το πραγματικό
το μη πραγματικό
μια απλή σκέψη του λέγοντος
το προσδοκώμενο
την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον
την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 5η

ἐάν με ἀποκτείνητε τοιοῦτον ὄντα οἷον ἐγὼ λέγω, οὐκ ἐμὲ μείζω βλάψετε ἢ ὑμᾶς αὐτούς× (Πλ Απολ 30c.6-7): πώς δικαιολογείται η επιλογή του ομιλητή να χρησιμοποιήσει υποθετικό λόγο του προσδοκωμένου στο απόσπασμα; Να επιλέξεις από τα παρακάτω:

Ο ομιλητής θεωρεί πραγματικό αυτό που ισχυρίζεται στην υπόθεση
Ο ομιλητής εκθέτει τι θα μπορούσε να έχει συμβεί, αν στο παρελθόν είχε καταδικαστεί σε θάνατο.
Ο ομιλητής εκφράζει απλώς κάποια λογικά δυνατή εικασία ή πιθανολογία για κάτι παροντικό ή μελλοντικό.
Ο ομιλητής μιλά για ό,τι αναμένει να συμβεί, αν καταδικαστεί σε θάνατο.
Ο ομιλητής μιλά για πράγματα που μπορεί να επαναλαμβάνονται απεριόριστα στο παρόν ή στο μέλλον.
Ο ομιλητής αναφέρεται σε γεγονότα, όπως η καταδίκη κάποιου σε θάνατο, που είχαν συμβεί κατ' επανάληψη στο παρελθόν.
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 6η

Να επιλέξεις σε ποια από τα παρακάτω αποσπάσματα του Ανθολογίου έχουμε υποθετικό λόγο του προσδοκωμένου.

ΠΛ Πρωτ 319c
ΠΛ Πρωτ 328b
ΠΛ Ευθυδ 307c
ΠΛ Γοργ 483a
ΞΕΝ ΚΑναβ 6.1.29
ΞΕΝ ΚΑναβ 5.7.5
ΞΕΝ Απομν 1.2.62
ΞΕΝ Ελλ 6.1.4
ΛΥΣ 10.30
ΛΥΣ 1.47
ΘΟΥΚ 8.75.3
ΔΗΜ πρ 56.1
ΔΗΜ 9.4
ΔΗΜ 15.34
ΔΗΜ 14.28
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 7η

καὶ γάρ, ὡς ἐγὼ οἶμαι, ὀνήσεσθε ἀκούοντες. (ΠΛ Απολ 30c.4): τι είδους είναι η μετοχή; Να επιλέξεις από τα παρακάτω:

Αιτιολογική
Τελική
Τροπική
Εναντιωματική
Υποθετική
Χρονική
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 8η

καὶ εἰ μέν τι ἀπὸ τούτων ἀπέλαυον καὶ μισθὸν λαμβάνων ταῦτα παρεκελευόμην, εἶχον ἄν τινα λόγον (ΠΛ Απολ 31b.5-7): πώς δικαιολογείται η επιλογή του ομιλητή να χρησιμοποιήσει τον συγκεκριμένο υποθετικό λόγο στο σημείο αυτό;

Ο ομιλητής θεωρεί πραγματικό αυτό που ισχυρίζεται στην υπόθεση.
Ο ομιλητής εκθέτει τι θα μπορούσε να έχει συμβεί, αν πληρωνόταν για τη διδασκαλία του.
Ο ομιλητής εκφράζει απλώς κάποια λογικά δυνατή εικασία ή πιθανολογία για κάτι παροντικό ή μελλοντικό.
Ο ομιλητής μιλά για ό,τι αναμένει να συμβεί, αν αρχίσει να πληρώνεται για τη διδασκαλία του.
Ο ομιλητής μιλά για πράγματα που μπορεί να επαναλαμβάνονται απεριόριστα στο παρόν ή στο μέλλον.
Ο ομιλητής αναφέρεται σε γεγονότα που είχαν συμβεί κατ' επανάληψη στο παρελθόν, όπως το γεγονός ότι κέρδιζε χρήματα από τη διδασκαλία του.
ΈλεγχοςΑπάντηση

Λεξιλογικά

Οικογένειες λέξεων [Επίπεδο Α]

Άσκηση 9η

Να επιλέξεις από τον κατάλογο της στήλης Β τις ετυμολογικά συγγενείς λέξεις όσων παρατίθενται στη στήλη Α. (Τέσσερις λέξεις του καταλόγου περισσεύουν), όπως στο παράδειγμα:

ἐπιπέμψειεν αποπομπή

ΑΒ
δόσινΈλεγχος
ἀποκτείνειεΈλεγχος
ἐπραξάμηνΈλεγχος
ἐξελάσειενΈλεγχος
ἀνέχεσθαιΈλεγχος
ᾔτησαΈλεγχος
ἀπέλαυονΈλεγχος
κηδόμενοςΈλεγχος
φείσεσθεΈλεγχος
κατήγοροιΈλεγχος
ἐγειρόμενΈλεγχος
Απάντηση

Μεταφραστικά

Μετάφραση δυνητικών εγκλίσεων [Επίπεδο Α]

Άσκηση 10η

Πώς μπορεί να μεταφραστεί η δυνητική ευκτική; Να επιλέξεις μία από τις παρακάτω απαντήσεις:

Θα + παρατατικό
Μπορώ να…
Θα μπορούσα να…
Με όλους τους παραπάνω τρόπους
Με κανέναν από τους παραπάνω τρόπους.
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 11η

Ακολουθούν μεταφράσεις μιας ημιπεριόδου του κειμένου. Σε ποια έγκλιση πιστεύεις πως έχει τεθεί στο πρωτότυπο το ρήμα που επισημαίνεται με έντονα στοιχεία; Να επιλέξεις από τα παρακάτω:
• Αν από αυτό αποκόμιζα βέβαια κάποιο κέρδος ή αν πληρωνόμουν για να σας προτρέπω στην αρετή, θα είχα κάποιο λόγο να το κάνω. (Σαμαράς)
• Και αν, βεβαίως, είχα κάποια απολαβή από αυτούς και τους έδινα αυτές τις συμβουλές με αντιμισθία, θα είχα κάποιον λόγο (γι' αυτή τη διαγωγή μου). (Τζιράκης)
• Και αν απολάμβανα κάτι από αυτά και έπαιρνα μισθό για τις συμβουλές μου, θα είχα κάποιο λόγο να τα κάνω αυτά·(Καραμέτσιος)

Οριστική
Δυνητική οριστική
Υποτακτική
Ευκτική (ευχετική)
Δυνητική ευκτική
Προστακτική
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση