Ιερά της θεάς

Προς τιμή της θεάς οι Αθηναίοι έκτισαν μικρό ιωνικό τετράστυλο και αμφιπρόστυλο ναό (μέσα 5ου αι. π.Χ.) στη θέση Άγραι, στην ανατολική όχθη του Ιλισού, όπου λεγόταν ότι κυνήγησε για πρώτη φορά η θεά όταν ήλθε από τη Δήλο (Ξεν., Κύρου Ανάβασις 3.2.12, Αριστοτ., Αθηναίων Πολιτεία 58, Παυσ. 1.19.6)· γι' αυτό και η Άρτεμη επονομάστηκε Αγροτέρα (=κυνηγός). Σημαντικά ιερά της υπήρχαν στη Βραυρώνα, στο Μαρούσι (Άμαρούσιον), όπου λατρευόταν με το επίθετο Αμαρυσία, στη Μουνιχία (ταυτίζεται με τη σημερινή Καστέλα). Λατρευόταν μαζί με τον αδελφό της και τη μητέρα τους στον αρχαϊκό ναό του Απόλλωνα Ζωστήρα του αρχαίου δήμου των Αιξωνίδων Αλών (σήμερα στον Λαιμό της Βουλιαγμένης)· ο ναός, και η περιοχή, ονομάστηκαν έτσι, γιατί η Λητώ, νομίζοντας ότι είχε έρθει η ώρα της να γεννήσει και να τελειώσει το μαρτύριο των περιπλανήσεών της, έλυσε τη ζώνη της. Στην Ελευσίνα λατρευόταν ως Άρτεμη Προπυλαία.

Άλλα σημαντικά ιερά και ναοί της βρίσκονται στην Αμάρυνθο της Εύβοιας, όπου λατρευόταν ως Άρτεμη Αμαρυνθία, στη Σπάρτη (Άρτεμις Ορθία), στην Αυλίδα, θέση που συνδέεται με την παράδοση για τη θυσία της Ιφιγένειας από τον Αγαμέμνονα, καθώς και σε άλλες πόλεις της Βοιωτίας, στη Μεγαρίδα, την Κορινθία, τη Σικυώνα, την Αργολίδα, τη Μεσσηνία, την Ηλεία, την Αχαΐα, την Αρκαδία, τη Φωκίδα, τη Λοκρίδα, την Αιτωλία, τη Θεσσαλία, τη Σαλαμίνα, την Αίγινα, τη Νάξο, τη Δήλο, τη Λέσβο, τη Σάμο, την Ικαρία, τη Ρόδο, την Κρήτη, την Τρωάδα, τη Λυδία, την Καρία, τη Φρυγία, την Παμφυλία, την Ταυρίδα, το Βυζάντιο, τη Σικελία, την Καμπανία, το Λάτιο, τη Μασσαλία και την Ιβηρική χερσόνησο.

Ο σπουδαιότερος ναός της, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, είναι στην Έφεσο της Τευθρανίας. Στην Ικαρία το ιερό της ονομαζόταν Ταυροπόλιον. Με το επίθετο Κορυθαλία λατρευόταναπό τους Δωριείς στη Λακωνία και στην Κάτω Ιταλία, ενώ στο Σίπυλο της Μ. Ασίας λατρευόταν κάτω από τον ρυθμό του κόρδακα (=ὄρχησις τῆς ἀρχαίας κωμῳδίας), με κινήσεις απρεπείς και ανοίκειες. (Εικ. 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260)