Ανθολογία Επιγραφών
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων
του Άγγελου Π. Ματθαίου
40. Στήλη λευκού μαρμάρου.
Βρέθηκε στο ιερό του Αμφιαράου στον Ωρωπό.
Έκδ. B. Λεονάρδος, Αρχ. Εφ. 1889, 13-17, αρ. 28. IG VII 3499. IG II 5, 169b. IG II2 338. Β. Χ. Πετράκου, Οι επιγραφές του Ωρωπού, Αθήνα 1997, 295.
333/2 π.Χ.
|
Θ ε οί. ἐπὶ Νικοκράτους ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἀιγηΐδος πρώτης πρυτανείας, ἧι Ἀρχέλας Χαιρίου Παλ- ληνεὺς ἐγραμμάτευεν· Μεταγειτνιῶνος ἐνά- τηι ἱσταμένου, ἐνάτηι καὶ τριακοστῆι τῆςv [5] πρυτανείας· τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Νικί- ας Θημακειεύς· ἔδοξεν τῶι δήμωι· Χαιριωνίδ- ης Λυσανίου Φλυεύς εἶπεν· περὶ ὧν ὁ δῆμος πρ- οσέταξεν τῆι βουλῆι προβουλεύσασαν ἐξεν- ειγκε͂ν περὶ Πυθέου καθότι τιμηθήσεται ὑπ- [10] ὸ τοῦ δήμου, τύχηι ἀγαθῆι δεδόχθαι τῶι δήμω- ι, ἐπειδὴ Πυθέας αἱρεθεὶς ἐπὶ τὰς κρήνας τῶ- ν τε ἄλλων τῶν ἐν τῆι ἀρχῆι ἐπιμελεῖται καλ- ῶς καὶ φιλοτίμως καὶ νῦν τήν τε πρὸς τῶι τοῦ Ἄμμωνος ἱερῶι κρήνηγ καινὴν ἐξωικοδόμηκ- [15] εν καὶ τὴν ἐν Ἀμφιαράου κρήνην κατεσκεύακ- εν καὶ τῆς τοῦ ὕδατος ἀγωγῆς καὶ τῶν ὑπονόμ- ων ἐπιμεμέληται αὐτόθι, ἐπαινέσαι Πυθέαν Σωσιδήμου Ἀλωπεκῆθεν, ἐπειδὰν τὰς εὐθύνα- ς δῶι καὶ στεφανῶσαι αὐτὸν χρυσῶι στεφάνω- [20] ι ἀπὸ 𐅛Χ𐅛 δραχμῶν ἀρετῆς ἕνεκα καὶ δικαιος- ύνης τῆς περὶ τὴν ἐπιμέλειαν τῶν κρηνῶν, ὅπ- ως ἂν καὶ οἱ ἄλλοι οἱ ἀεὶ χειροτονούμενοι ἐ- πὶ τὰς κρήνας φιλοτιμῶνται ἕκαστοι εἰς τὸ- ν δῆμον. ἀναγράψαι δὲ τόδε τὸ ψήφισμα καὶ τὸ [25] τῆς βουλῆς εἰς στήλας v λιθίνας δύο τὸν γρα- μματέα τὸν κατὰ πρυτανείαν καὶ στῆσαι μία- ν μὲν ἐν τῶι τοῦ Ἄμμωνος ἱερῶι, μίαν δὲ ἐν Ἀνφ- ιαράου, εἰς δὲ τὴν ἀναγραφὴν τῶν στηλῶν δότ- ω ὁ ταμίας τοῦ δήμου 𐅛ΔΔ𐅛 δραχμὰς ἑκατέρας [30] τῆς στήλης ἐκ τῶν εἰς τὰ κατὰ ψηφίσματα ἀνα- λισκομένων τῶι δήμωι. [ἔδοξεν τῆι βουλῆι· ὀγ]δόηι καὶ τριακοστήι ⁚ [τῆς πρυτανείας· βουλὴ ἐν βουλευτηρ]ίωι· τῶ[ν] [προέδρων ἐπεψήφιζεν - - - -] [35] |
Θεοί. Επί Νικοκράτους άρχοντος, όταν επρυτάνευε πρώτη κατά σειράν η Αιγηίς φυλή, και γραμματεύς ήταν ο Αρχέλας Χαιρίου Παλληνεύς, την ενάτη του Μεταγειτνιώνος, την τριακοστή ενάτη ημέρα της πρυτανείας· από τους προέδρους έθετε το ζήτημα σε ψηφοφορία ο Νικίας Θημακεύς· απόφαση του δήμου· εισήγηση του Χαιριωνίδου Λυσανίου Φλυέως· σχετικά με το προβούλευμα που ο δήμος εζήτησε να εκδώσει η βουλή για τον Πυθέα, πώς δηλαδή πρέπει να τιμηθεί ο Πυθέας, με τη βοήθεια της αγαθής Τύχης· να αποφασίσει ο δήμος· επειδή ο Πυθέας εξελέγη επιμελητής των κρηνών και φροντίζει και για τα άλλα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του με τρόπο καλό και φιλότιμο και τώρα ανακαίνισε εκ θεμελίων την κρήνη πλησίον του ιερού του Άμμωνος και έκτισε την κρήνη στο ιερό του Αμφιαράου και εφρόντισε για την παροχή νερού και για τους υπόγειους αγωγούς· να επαινέσει ο δήμος τον Πυθέαν Σωσιδήμου Αλωπεκήθεν, αφού λογοδοτήσει (για τα πεπραγμένα του στο τέλος της θητείας του), και να τον στεφανώσει με χρυσό στέφανο αξίας χιλίων δραχμών για την αρετή και τη δικαιοσύνη που επέδειξε ως επιμελητής των κρηνών, ώστε να επιδεικνύουν την ίδια φιλοτιμία προς τον δήμο και οι άλλοι που εκλέγονται στο μέλλον επιμελητές των κρηνών· ο κατά πρυτανείαν γραμματεύς να αναγράψει αυτό το ψήφισμα και εκείνο της βουλής σε δύο λίθινες στήλες και να στήσει μία στο ιερό του Άμμωνος και μία στο ιερό του Αμφιαράου· για την αναγραφή των στηλών να δώσει ο ταμίας του δήμου είκοσι δραχμές για κάθε μία στήλη από το δημόσιο κονδύλιο αναγραφής ψηφισμάτων. (Ακολουθεί άλλο ψήφισμα, αυτό της βουλής, του οποίου σώζεται μόνον η αρχή.)
|
Με το ψήφισμα αυτό ο δήμος των Αθηναίων τιμά τον Πυθέα Σωσιδήμου από τον Αττικό δήμο της Αλωπεκής (τοποθετείται στην περιοχή του Κατσιποδιού = σημ. Δάφνης), γιατί επέδειξε ιδιαίτερη δραστηριότητα ως επόπτης των κρηνών. Οι Αθηναίοι, καθώς και στην υπόλοιπη Ελλάδα, φρόντιζαν πολύ για την ύδρευση τόσο της πόλης όσο και των ιερών. Για τα υδραυλικά έργα του άστεως μεριμνούσε η ίδια η πόλη, η οποία και αντιμετώπιζε τις δαπάνες, και για τα δημοτικά οι δήμοι. Αλλά και η ιδιωτική πρωτοβουλία ήταν σημαντική. Συχνά πλούσιοι πολίτες έδιναν σημαντικά ποσά για την κατασκευή κρηνών, υδραγωγείων και άλλων αρδευτικών έργων.
Το αξίωμα του επιμελητού των κρηνών, το οποίο ανέλαβε ο Πυθεάς, ήταν πολύ σημαντικό στην πόλη των Αθηνών. Αυτό προκύπτει και από το γεγονός ότι ήταν μεταξύ των λίγων πολιτικών αξιωμάτων που παρέμενε αιρετό, όπως παραδίδει ο Αριστοτέλης, Αθην. Πολ. 43.1:
τὰς δὲ ἀρχὰς τὰς περὶ τὴν ἐγκύκλιον διοίκησιν ἁπάσας ποιοῦσι κληρωτάς, πλὴν ταμίου στρατιωτικῶν καὶ τῶν ἐπὶ τὸ θεωρικὸν καὶ τοῦ τῶν κρηνῶν ἐπιμελητοῦ. ταύτας δὲ χειροτονοῦσιν, καὶ οἱ χειροτονηθέντες ἄρχουσιν ἐκ Παναθηναίων εἰς Παναθήναια.
[(Μετ.) Όλες τις αρχές της πολιτικής διοίκησης τις ορίζουν δια κληρώσεως, εκτός του ταμίου των στρατιωτικών και των υπευθύνων για το κονδύλιο των θεωρικών και του επιμελητού των κρηνών. Αυτούς τους εκλέγουν, και όσοι εκλεγούν ασκούν τα καθήκοντά τους από Παναθήναια σε Παναθήναια.]
Η σωζόμενη στήλη είναι εκείνη που, συμφώνως προς το ψήφισμα, έπρεπε να στηθεί στο Αμφιαράειο. Η άλλη του ιερού του Άμμωνος δεν έχει βρεθεί· αλλά ούτε και το ίδιο το ιερό του Αιγυπτίου θεού, το οποίο μαρτυρείται από τον Αριστοφάνη, Όρνιθ. 619, 716, τον Πλάτωνα, Νόμοι 738C, και από δύο ακόμη επιγραφές.
Τoυ τιμώμενου Πυθέου βρέθηκε πριν από μερικά χρόνια και το επιτύμβιο μνημείο (τράπεζα) σε ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στο Αιγάλεω, παρά την Ιερά οδό, βλ. Αρχ. Δελτ. 34 (1979) B1 [1987] 37 (SEG 37, 159):
Πυθέας Ι Σωσιδήμου Ι Ἀλωπεκῆθεν.
