Ανθολογία Επιγραφών
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων
του Άγγελου Π. Ματθαίου
32. Στήλη αμφίγραφη.
Βρέθηκε στο χωριό Sarikioi της Μ. Ασίας, στην περιοχή του οποίου τοποθετείται η Ζέλεια, πόλη της Τρωάδος. Ο λίθος μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Έκδ. H. G. Lolling, AM 6 (1881) 229-232. Syll.3 279.
334/3 π.Χ.
[ἔδ]οξεν τῶι δήμωι· Κλέων ἐπεστά[τει, Τι]- μοκλῆς εἶπεν· αἱρεθῆναι ἄνδρας ἐνν[έα] τῶν πολιτῶν ἐκ τοῦ δήμου ἀνευρετὰ[ς] τῶν χωρίων τῶν δημοσίων, ὅσα μὴ οἱ Φ- ρύγες ἔχοντες φόρον ἐτέλεον, εἴ τίς τι κατέκτηται ἰδιώτης ἐξ οὗ ἡ ἀκρόπολ- [5] [ι]ς κατελάφθη ὑπὸ τῶν πολιτῶν· ἑλέσθα[ι δ]- ὲ ἐκ τούτων τοὺς ἀνευρέτους, ὅσοι μὴ τῶ[ν] δημοσίων τι χωρίων ἔχουσι· τοὺς δὲ αἱρεθ[έ]- ντας ὀμόσαι τὴν Ἄρτεμιν ἀνευρῆσειν, εἴ τίς [τι] τῶν δημοσίων χωρίων ἔχει κατὰ τὸ ψήφισμ[α], [10] καὶ τιμήσειν τῆς ἀξίης ὀρθῶς καὶ δικαίως κ[α]- τὰ γνώμην τὴν ἑαυτοῦ· ὡς δʼ ἂν τιμήσωσ[ι] οἳ αἱρεθέντες ὑπὸ τοῦ δήμου, ἐκτίνειν τὴν τιμὴν τὸν ἰδιώτην τῆ πόλει, ἢ τοῦ χωρίου ἐξ- ίστασθαι· ἀνευρεῖν δὲ καὶ τιμῆσαι διὰ μην- [15] ὸς Ἡραίου, τὴν δὲ ἔκτεισιν ε[ἶ]ναι διὰ τοῦ Κεκυπώσ- ου· ἢν δέ τις ἀμφισβατῆι φὰς πρίασθαι ἢ λαβ[ε]- ῖν κυρίως παρὰ τῆς πόλει‹ω›ς, διαδικασίην αὐ- τῶι εἶναι, καὶ εἰὰν φανῆι μὴ ὀρθῶς κεκτη- μένος, τὴν τιμὴν αὐτὸν ἐκτίνειν ἡμιολ- [20] ίην· τοὺς δὲ ἄρχοντας ἀποδόσθαι τὰ χω- ρία, ὧν ἂν ἐξστῶσι οἱ ἰδιώται, διὰ μηνὸς Ἀ- κατάλλου· τοὺς δὲ ἀποδήμους, ἐπειδὰν ἔ- λθωσι ἐς τὴμ πόλιν, ἀποδοῦναι τὴν τιμ- ὴν διὰ μηνὸς, ἢ ἐνεχέσθων ἐν τῶι ψηφί[σ]- [25] ματι κατὰ τὰ αὐτά· δικαστὰς δὲ εἶναι ἕν- δεκα τῶν πολιτῶν μὴ ἐχόντων τι τῶν δη- [μ]οσίων χωρίων, οὓς ἂν ὁ δῆμος ἕληται· σ- [υ]νηγόρους δὲ εἶναι ἐκ τῶν ἐννεία τρεῖς, [ο]ἳ ἄν λάχωσι· ὀμόσαι δὲ καὶ τοὺς δικαστὰς [30] [κ]αὶ τοὺς συνηγόρους τὴν Ἄρτεμιν κατὰ τὸν νόμον· ἐγκόψαι δὲ τοὺς ἄρχοντα- ς τὸ ψήφισμα ἐς στήλην καὶ τὴν τιμήν, ὡς ἂν ἕκαστοι ἐκτείσωσι, τῶν χωρίων, κ- αὶ θεῖναι ἐς τοῦ Ἀπόλλωνος τοῦ Πυθίου [τὸ] [35] [ἱ]ερὸν· τὰ δὲ χρήματα ἀναλίσκει- [ν το]ὺς ἄρχοντας ἐς τὰ ἱερὰ τὰ δημόσια [καὶ ε]ἰάν που ἄλληι τῆι πόλει δέηι· αἱ [δ]ὲ [πεπρημέναι] δημόσιαι γέαι πρὸς τα[- - -] μέχρι τῶν ΠΟΣΘ[- - - - - - - - - - - - - - - -] [40] [- - ]τ[- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -] |
Απόφαση του δήμου· ο Κλέων ήταν επιστάτης· εισήγηση του Τιμοκλέους· να εκλεγούν εννέα άνδρες από τους πολίτες, από τον δήμο, ἀνευρετάς, για να εντοπίσουν τα δημόσια χωρία, όσα κατείχαν οι Φρύγες χωρίς να καταβάλλουν φόρο, εάν τυχόν τα έχει καταπατήσει κάποιος ιδιώτης αφʼ ότου οι πολίτες κατέλαβαν την ακρόπολη· τους ανευρετές να τους εκλέξουν από όσους δεν κατέχουν κάποιο από τα δημόσια χωρία· όσοι θα εκλεγούν να ορκισθούν στην Αρτεμιν ότι θα αναζητήσουν εάν κάποιος κατέχει δημόσιο χωρίο συμφώνως προς ψήφισμα, και θα του επιβάλει πρόστιμο κατά την αξία του χωρίου ορθώς και δικαίως, συμφώνως προς την κρίση του· όταν οι εκλεγμένοι από τον δήμο επιβάλουν τα πρόστιμα, ο καθένας ιδιώτης θα καταβάλει το πρόστιμο στην πόλη, ή αλλιώς θα φύγει από το χωρίο· η αναζήτηση και η εκτίμηση να γίνει κατά τη διάρκεια του μηνός Ηραίου, ενώ η καταβολή του προστίμου τον μήνα Κεκυπώσιο· εάν κάποιος αμφισβητεί ισχυριζόμενος ότι αγόρασε ή το έλαβε νομίμως (ώστε να είναι κύριος του) από την πόλη, να έχει το δικαίωμα της δικαστικής εξέτασης (διαδικασία) και, εάν αποδειχθεί ότι το κατέχει ορθώς, να καταβάλει το ήμισυ του προστίμου· οι άρχοντες να πωλήσουν τα χωρία εκείνα, από όσα θα αποχωρήσουν οι ιδιώτες τον μήνα Ακάταλλον· όσοι πολίτες αποδημούν, όταν επιστρέψουν στην πόλη, να καταβάλουν το πρόστιμο εντός μηνός ή να υπόκεινται στα οριζόμενα στο ψήφισμα με τους ίδιους όρους· δικαστές να είναι ένδεκα από τους πολίτες που δεν κατέχουν κάποιο από τα δημόσια χωρία, όποιους εκλέξει ο δήμος· συνήγοροι να είναι τρεις από το σώμα των εννέα, όποιοι κληρωθούν· να ορκισθούν στην Άρτεμιν κατά τον νόμο και οι δικαστές και οι συνήγοροι· να αναγράψουν οι άρχοντες το ψήφισμα σε στήλη καθώς και το πρόστιμο που θα καταβάλει ο καθένας από τους ιδιώτες, και να το στήσουν στο ιερό του Απόλλωνος του Πυθίου· τα χρήματα θα τα δαπανήσουν οι άρχοντες στις δημόσιες ιερουργίες και εάν χρειάζεται κάτι άλλο η πόλη· οι δημόσιες γαίες που θα πωληθούν μαζί με τις άλλες προσόδους μέχρι των … |
Το ψήφισμα του δήμου των Ζελειτών ρυθμίζει το ζήτημα των δημοσίων καλλιεργησίμων γαιών (χωρίων) που κατείχαν προηγουμένως οι Φρύγες (εγχώριο βαρβαρικό φύλο) και είχαν παρανόμως αποκτηθεί ή καταπατηθεί από ιδιώτες. Φαίνεται ότι στο Αρχείο της πόλης δεν θα υπήρχαν πλήρη στοιχεία για τις δημόσιες γαίες, και ο δήμος ψηφίζει τη συγκρότηση ειδικού σώματος ἀνευρετῶν, οι οποίοι θα αναζητούσαν αφενός όσα δεν μπορούσαν να εντοπισθούν βάσει των υπαρχόντων στοιχείων και αφετέρου όσα παρανόμως είχαν περιέλθει στην κατοχή ιδιωτών. Ακολούθως θα επέβαλαν στους ιδιώτες αυτούς την καταβολή προστίμου εκτιμώντας την αξία της συγκεκριμένης γης. Όσοι ιδιώτες δεν κατέβαλλαν στις αρμόδιες αρχές το πρόστιμο υποχρεούντο κατά το ψήφισμα να εγκαταλείψουν τη δημόσια γη που είχαν καταπατήσει ή πάντως αποκτήσει παρανόμως.
Από το κείμενο προκύπτει εμμέσως ότι οι Ζελείτες είχαν μόλις απαλλαγεί από ένα αντιδημοκρατικό καθεστώς που είχε επιτρέψει την κατοχή δημοσίων γαιών σε πολίτες, οι οποίοι ήταν προφανώς φιλικά διακείμενοι, και πάντως δεν ήταν αντίπαλοί του. Φαίνεται ότι η ανατροπή του καθεστώτος σχετίζεται με την καθόλου αρνητική στάση του Μ. Αλεξάνδρου προς τα ολιγαρχικά ή τυραννικά καθεστώτα που είχαν επιβληθεί σε διάφορες Ελληνικές πόλεις με τη στήριξη των Περσών. Με το προτεινόμενο ιστορικό υπόβαθρο συνάδει και η χρονολόγηση της επιγραφής βάσει του σχήματος των γραμμάτων της.