Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 16: Vendryes, J. [1921] 1978. Le langage: Introduction linguistique à l'histoire.Παρίσι: Albin Michel, σελ. 278-279, © Albin Michel.

Ο όρος αργκό είναι σήμερα πολύ ασαφής. Κατά βάθος, δεν είναι τίποτε άλλο από μια ακόμη ονομασία της ειδικής γλώσσας και υπάρχουν τόσες αργκό όσες και ειδικευμένες ομάδες. Αυτό που χαρακτηρίζει την αργκό είναι η απεριόριστή της ποικιλία· αλλάζει ασταμάτητα, ανάλογα με τις περιστάσεις και τους τόπους. Όλες οι κοινωνικές ομάδες, όλα τα επαγγελματικά σωματεία έχουν την αργκό τους. Υπάρχει η αργκό των μαθητών, η οποία διαφέρει ανάλογα με τα σχολεία και, καμιά φορά, ανάλογα με τις τάξεις του κάθε σχολείου· υπάρχει η αργκό των στρατοπέδων, η οποία διαφέρει επίσης ανάλογα με τα σώματα και η οποία δεν είναι καν ακριβώς η ίδια ανάλογα με τα όπλα· υπάρχει η αργκό των μοδιστρών και η αργκό που χρησιμοποιούν οι πλύστρες, όπως και η αργκό των μεταλλωρύχων και η αργκό των ναυτικών.

Υπάρχει, τέλος, η αργκό των κακοποιών. Γι' αυτήν εδώ χρησιμοποιήθηκε αρχικά ο όρος αργκό. Στην πατρίδα μας (Γαλλία) υπήρχε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα μια πραγματική συντεχνία κακοποιών, η οποία είχε τη δική της ειδική γλώσσα, καθορισμένη συμβατικά και διατηρούμενη με τη θέληση του κάθε μέλους της. Είναι η αργκό, πιο παλιά το ζαργκόν, γιατί στην αρχή οι δύο όροι ήταν ένας. Λέγεται cant στα αγγλικά, Rotwelsch ή Gaunersprache στα γερμανικά, furbesche στα ιταλικά, germania στα ισπανικά, calão στα πορτογαλικά, smechereasca στα ρουμανικά κλπ. Όσοι μελετούν την αργκό παίρνουν ακόμη ως βάση τους συχνά τη γλώσσα των κακοποιών· δεν υπάρχει όμως ανεπαρκέστερα προσδιορισμένο πεδίο. Δεν πρόκειται πλέον για κάποια κλειστή ομάδα, της οποίας τα μέλη θα μπορούσαν να επιβάλουν μια τέλεια ενοποιημένη γλώσσα. Οι άνθρωποι που μιλάνε αργκό προέρχονται από τα τέσσερα σημεία του κοινωνικού ορίζοντα και ό,τι αποκαλούμε κόσμο των κακοποιών συμπεριλαμβάνει αντιπροσώπους όλων των επαρχιών, όλων των τάξεων και όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Οι κακοποιοί μαζεύονται πια σε ομάδες απομονωμένες και για περιστασιακές ανάγκες· δεν αναγνωρίζουν κανέναν αρχηγό ο οποίος θα μπορούσε, ως νέος βασιλιάς του Thunes ή μεγάλος Coesre, να τους επιβάλει τις επιθυμίες του. Δεν υπάρχει τίποτε εξωτερικό το οποίο θα τους επέτρεπε να αναγνωρίζονται μεταξύ τους και αναμειγνύονται στη ζωή όλων μας, ακόμη κι αν ζουν στα περιθώρια της κανονικής κοινωνίας. Σε αυτές τις συνθήκες πώς θα μπορούσε να υπάρχει μια αυστηρά καθορισμένη γλώσσα των κακοποιών;

Η αργκό χρωστά κατά κύριο λόγο τον χαρακτήρα της στις διαφορές των λεξιλογίων. Πράγματι, προκύπτει ως εξειδίκευση της κοινής γλώσσας· και καθώς δεν υπάρχει παρά μόνον σε αντιπαράθεση με αυτή την κοινή γλώσσα, πρέπει η σχέση μεταξύ της κοινής γλώσσας και της αργκό να γίνεται κατανοητή με σταθερό τρόπο καθ' όλο τον χρόνο που κάποιος χρησιμοποιεί την αργκό. Η παραμόρφωση της φωνητικής ή της μορφολογίας, όσο λίγη εμβέλεια κι αν έχει, θα έχει ως αποτέλεσμα τη διάρρηξη του δεσμού που ενώνει την αργκό με την κοινή γλώσσα από την οποία προέρχεται.

Εξάλλου, η μορφολογία και η φωνητική συνιστούν συστήματα στα οποία δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτε, δίχως να τα αναθεωρήσουμε ολόκληρα. Η αργκό δεν τα αγγίζει. Αναμφίβολα, ορισμένες συνήθειες προφοράς χρησιμοποιούνται σε ορισμένες αργκό και συμβάλλουν στον χαρακτηρισμό της. Έτσι, η αργκό των παρισινών προαστίων περιλαμβάνει ορισμένα φωνητικά χαρακτηριστικά, τα οποία επαρκούν για να αποκαλύψουν την κοινωνική τάξη αυτού που μιλάει. Πρέπει, όμως, εδώ να διακρίνουμε δύο διαφορετικά πράγματα. Η φυσική προφορά των παρισινών προαστίων δεν είναι η προφορά των κανονικών γαλλικών. Τα προάστια διαθέτουν μια ξεχωριστή φωνητική, ανεξάρτητα από το λεξιλόγιο. Μπορούμε να ακούσουμε εργάτες να μιλούν εξαίρετα γαλλικά με επιτονισμό προαστίου και, αντίθετα, ανθρώπους καθωσπρέπει να χρησιμοποιούν με τον πιο καλλιεργημένο επιτονισμό αργκοτικό λεξιλόγιο. Όταν η προφορά των προαστίων και το λεξιλόγιο της αργκό συνενώνονται στο ίδιο άτομο, πρόκειται για μια τυχαία σύνδεση δύο ανεξάρτητων χαρακτηριστικών.

Μετάφραση Θεόφιλος Τραμπούλης