Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 10: Andersson, L. G. & P. Trudgill 1990. Bad Language. Penguin Books, σελ. 76-77 & 171, © Penguin Books.

Η αργκό δεν είναι ειδικό λεξιλόγιο

Κάθε επάγγελμα αλλά και κάθε είδους δραστηριότητα έχει το δικό της εξειδικευμένο λεξιλόγιο. Δικηγόροι, γιατροί, ναύτες και ποδοσφαιριστές έχουν όλοι τις δικές τους ειδικές λέξεις ή χρήσεις λέξεων. Οι ποδοσφαιριστές χρησιμοποιούν λέξεις όπως κεφαλιά (χτύπημα της μπάλας με το κεφάλι) και δοκάρι. Οι οικοδόμοι έχουν ειδικές λέξεις όπως σιδερώνω και καλουπώνω. Και οι δικηγόροι έχουν λέξεις όπως εφεσιβάλλω και χρησικτησία. Καθώς σήμερα η κοινωνία είναι πολύ πιο εξειδικευμένη από ό,τι στο παρελθόν, έχει αυξηθεί αντίστοιχα και ο αριθμός των εξειδικευμένων λεξιλογίων. Αυτή η διαδικασία της εξειδίκευσης, που συνεχίζεται ακόμα, είναι ίσως ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου στον σύγχρονο κόσμο. Η μόνη άλλη δύναμη που την ανταγωνίζεται είναι η αγορά, όπου τόσα πολλά πράγματα βρίσκονται πάντα σε προσφορά. Η αγορά δεν μας εφοδιάζει απλώς με παντελόνια, αλλά με πολλά διαφορετικά είδη παντελονιών: τζην, βερμούδες, ζυπ κυλότ, κοτλέ και ούτω καθεξής. Τα περισσότερα αντικείμενα χρειάζονται ένα όνομα προκειμένου να πουληθούν.

Τα ειδικά λεξιλόγια δεν είναι τα ίδια αργκό, αλλά μπορούν να εμπεριέχουν την αργκό, φτάνει το ειδικό λεξιλόγιο να είναι ανεπίσημο. Οι γιατροί για παράδειγμα μπορεί να λένε στους ασθενείς ότι θα ελέγξουν τα αντανακλαστικά τους, αλλά σε έναν συνάδελφο μπορεί να αναφέρουν ότι έλεγξαν τα τινάγματά τους. Ο ασθενής αφήνει ένα δείγμα των ιστών του για εξέταση, αλλά οι γιατροί μπορεί να πούνε πως στέλνουν λίγο κρέας στο εργαστήριο. Ως ασθενής μπορεί να πηγαίνετε στο τμήμα ακτινογραφιών, αλλά οι "από μέσα" μπορεί να το λένε ακτίνες. Αυτές οι λέξεις δεν ορίζονται σε βιβλία ιατρικής, όμως μαθαίνονται και χρησιμοποιούνται στην πράξη. Στα περισσότερα είδη εργασίας υπάρχει ταυτόχρονα, εντός του ειδικού λεξιλογίου, μια επίσημη ορολογία και μια ανεπίσημη ορολογία ή εξειδικευμένη αργκό.

Τα ειδικά λεξιλόγια που σχετίζονται με ανεπίσημες, περιθωριακές ή παράνομες δραστηριότητες ίσως να αποτελούνται κυρίως από αργκό. Aς πάρουμε π.χ. τον χώρο των ναρκο-επιχειρήσεων, που είναι δυστυχώς ένας σημαντικός παράγοντας στη σημερινή κοινωνία. Είναι μια βιομηχανία που έχει τζίρο μεγαλύτερο από πολλές σημαντικές εταιρίες και που απασχολεί πάρα πολλά άτομα. Είναι όμως ένα είδος εμπορικής δραστηριότητας που βρίσκεται στις παρυφές της κοινωνίας. Ως συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος του ειδικού λεξιλογίου του αποτελείται από αργκό, σε αντίθεση με τα ειδικά λεξιλόγια των γιατρών και των δικηγόρων, οι οποίοι εργάζονται στο νομιμοποιημένο τμήμα της κοινωνίας. Eνδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι μέρος της ορολογίας των ναρκωτικών περνάει από αυτό το ειδικό λεξιλόγιο στο λεξιλόγιο της πιο κοινής αργκό -ίσως να μην υπάρχει μάλιστα άλλη περιοχή στη σύγχρονη ζωή που να επηρεάζει την αργκό τόσο πολύ όσο το εμπόριο ναρκωτικών. Λέξεις όπως χάι, φτιάχτηκε, χαλάστηκε, μαστούρωσε, που έχουν να κάνουν με τις επιδράσεις της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών, φαίνεται πως περνάνε συχνά σε γενική χρήση. Από την άλλη μεριά, λέξεις που περιγράφουν εργαλεία, όπως η bhang 'νεροσωλήνας' και η chillum 'σωλήνας' φαίνεται να έχουν παραμείνει εντός του ειδικού λεξιλογίου, ενώ η λέξη δόση χρησιμοποιείται στο γενικό λεξιλόγιο και σε σχέση με μη ναρκωτικές ουσίες όπως π.χ. στη φράση: "Eίδα πολύ τηλεόραση. Πήρα τη δόση μου για σήμερα"…

Ειδικό λεξιλόγιο

Το ειδικό λεξιλόγιο είναι ένας τεχνικός όρος της γλωσσολογίας που απλά αναφέρεται στο λεξιλόγιο και σε άλλα γλωσσικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με συγκεκριμένα θέματα και δραστηριότητες. Διαφορετικές ομάδες, επαγγελματικές και άλλες, αναπτύσσουν διακριτά, συχνά τεχνικά λεξιλόγια. Ένα ενδιαφέρον κοινωνιογλωσσολογικό ερώτημα είναι το κατά πόσο αυτά τα τεχνικά λεξιλόγια (που συχνά αναφέρονται ως jargon από τους "από έξω") είναι πραγματικά απαραίτητα για την ακριβή συζήτηση ενός ειδικού θέματος και κατά πόσο είναι απλώς ένας τρόπος να σημάνουν τη συμμετοχή στη συγκεκριμένη ομάδα και να κρατήσουν απ' έξω τους "ξένους". Είναι απαραίτητος για τους γλωσσολόγους ο όρος λέξημα; Δεν μπορούσαν απλώς να χρησιμοποιούν τον όρο λέξη όπως όλος ο κόσμος; Γιατί ο διαιτητής στο ποδόσφαιρο αντιστοιχεί στον αγωνιδίκη (umpire) στο κρίκετ; Είναι αναμφίβολα αναγκαίο στη γεωγραφία να υπάρχει ο όρος esker 'μακρά ράχη υψώματος από άμμο που έχει αφήσει ο παγετός', αλλά είναι αναγκαίο και στην ανατομία να υπάρχει ο όρος βραχίονας όταν υπάρχει η λέξη μπράτσο;

Ένα εξαιρετικά ζωτικό σημείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι η κατάκτηση των τεχνικών λεξιλογίων για την παρακολούθηση διαφορετικών σχολικών μαθημάτων. Επομένως δεν είναι φυσικά μόνο οι καθηγητές των αγγλικών που θα πρέπει να ενδιαφέρονται για τη διεύρυνση του λεξιλογίου των μαθητών προς αυτήν την κατεύθυνση…

Μετάφραση Νίκος Γεωργίου