Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Μορφολογικές και γραμματικές πληροφορίες

Ο
ι ενδείξεις O (= ουσιαστικό), Ε (= επίθετο) και Ρ (=ρήμα) ακολουθούμενες από έναν αραβικό αριθμό δηλώνουν το μέρος του λόγου (γραμματική κατηγορία) στο οποίο ανήκει η λέξη και χρησιμεύουν ως οδηγοί για την κλίση του λήμματος παραπέμποντας στους πίνακες κλιτικών παραδειγμάτων που βρίσκονται στο τέλος του λεξικού, π.χ. ουρανός ο […] O17.

Όταν το κλιτικό παράδειγμα είναι κοινό για όλους τους τύπους του λήμματος, τότε αυτό σημειώνεται ύστερα από τον τελευταίο τύπο.

Τύποι που δεν προβλέπονται από τα κλιτικά παραδείγματα αναφέρονται στο ίδιο το λήμμα, π.χ. θάλασσα η […] Ο27 λόγ. γεν. και θαλάσσης·άνθρωπος ο […] O19 λαϊκότρ. πληθ. και ανθρώποι·ισχύς η […] Ο γεν. ισχύος, αιτ. ισχύ, πληθ. ισχύες, γεν. ισχύων·κάποιος -α-ο […] αντων. αόρ. (βλ. Ε4) γεν. εν. καποιανού, καποιανής, καποιανού, σπάν. γεν. πληθ. καποιανών·παίρνω[…] Ρ αόρ. πήρα, απαρέμφ. πάρει, παθ. αόρ. πάρθηκα, απαρέμφ. παρθεί, μππ. παρμένος.

Ουσιαστικοποιημένα επίθετα όπως νηπενθές ή χειλανθή παραπέμπονται σε κλιτικά παραδείγματα επιθέτων, επειδή δεν καλύπτονται από τα κλιτικά παραδείγματα των ουσιαστικών, π.χ. νηπενθές το […] Ο (βλ. Ε10), χειλανθή τα […] Ο (βλ. Ε10).

Σε περιπτώσεις που το κλιτικό παράδειγμα ενός λήμματος παρουσιάζει ποικιλία στο σχηματισμό πτώσεων, χρόνων κτλ., ο χρήστης, ανάλογα με το επίπεδο γλώσσας που θέλει να χρησιμοποιήσει, θα επιλέξει και τον κατάλληλο τύπο, βλ., π.χ., τα κλιτικά παραδείγματα Ο20α, Ο33, Ο42, Ρ2.3.

Η ύπαρξη δύο προφορών μιας λέξης επηρεάζει μερικές φορές και τον τρόπο κλίσης της, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις συνίζησης, πράγμα που δηλώνεται ρητά, π.χ. τράγειος [trájios] Ε6 & [trájos] Ε4.

Σε ουσιαστικά, επίθετα, αντωνυμίες και αριθμητικά που δεν κλίνονται, δηλώνεται η γραμματική κατηγορία (το μέρος του λόγου) στην οποία ανήκουν και χαρακτηρίζονται άκλιτα, π.χ. τζαζ η […] Ο (άκλ.), μπλε […] Ε (άκλ.), δέκα […] (άκλ.) αριθμτ. επίθ. απόλ., τίποτε[…] αντων. αόρ. (άκλ.).

Στα ελλειπτικά ρήματα που συνηθίζονται μόνο στους χρόνους που σχηματίζονται από το θέμα του ενεστώτα ή του αορίστου, αυτό δηλώνεται, π.χ. στα λήμματα απεχθάνομαι, αναφύομαι.

Σύνθετα ρήματα συχνά παραπέμπονται στα απλά, εφόσον δεν εμφανίζεται διαφοροποίηση στο σχηματισμό τους, π.χ. επαυξάνω […] -ομαι Ρ (βλ. αυξάνω). Όταν όμως το ρήμα παίρνει εσωτερική αύξηση, τότε καταγράφονται οι χρόνοι του.

Τα συμφωνικά συμπλέγματα στους διάφορους τύπους των ρημάτων αντιμετωπίστηκαν με γνώμονα τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται τα συμπλέγματα αυτά στο γραπτό ή στον προφορικό λόγο· κριτήριο επίσης αποτέλεσε η ύπαρξη λογιότητας στο ρήμα, π.χ. κρύφτηκα, κοιτάχτηκα, αλλά περιλήφθηκα. Σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατό να εναλλάσσονται και/ή να συνυπάρχουν τα δύο συμφωνικά συμπλέγματα, π.χ. συντάχτηκα, συντάχθηκα (ανάλογα με το επίπεδο γλώσσας), παρόλο που αυτό δεν καταγράφεται πάντοτε στις γραμματικές πληροφορίες του λήμματος.

Ρηματικοί τύποι που αποκλίνουν από τους τύπους της κοινής νεοελληνικής και θεωρούνται προφορικοί, λογοτεχνικοί, λαϊκότροποι κτλ., δεν καταγράφονται στους πίνακες κλιτικών παραδειγμάτων. Μια πλήρης καταγραφή όλων αυτών των τύπων είναι ανέφικτη, με δεδομένη την πολυτυπία του ρήματος στην κοινή νεοελληνική. Έτσι, ο χρήστης θα συναντήσει, όχι όμως συχνά, στο ΛΚΝ τύπους όπως παίρναν, δίναν, στέλναν, κόλλαγα που δεν καλύπτονται από τα κλιτικά παραδείγματα.

Στο τέλος των γραμματικών πληροφοριών σημειώνονται με μαύρα τυπογραφικά στοιχεία δύο τελείες (:), οι οποίες εισάγουν το χρήστη στο σημασιολογικό μέρος του λήμματος.