Ανθολογία Επιγραφών
Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων
του Άγγελου Π. Ματθαίου
28. Επιμήκης ορθογωνικός λίθος λευκού μαρμάρου.
Βρέθηκε στην Αγορά της αρχαίας Θάσου.
Έκδ. J. Pouilloux, Recherches sur lʼhistoire et les cultes de Thasos, Paris 1955, 139-162, αρ. 18. R. Meiggs & D. Lewis, A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century, Oxford 1988 (repr. ed.), 83.
411-409 (;) π.Χ.
|
Ι. Ὃς ἂν ἐπάναστασιν βολευομένην κατείπηι καὶ φανῆι ἐόντα ἀληθέα, χιλίος στατῆρ- ας ἐκ τῆς πόλεως ἰσχέτω· ἢν δὲ δοῦλος κατείπηι, καὶ ἐλεύθερος ἔστω· ἢμ πλέος ἢ εἷς κατείπωσι, τριηκόσιοι κρινόντων δίκην δικάσαντες· ἢν δέ τις τῶν μετεχόντων κατείπηι, τό τε ἀργύριον ἰσχέτω καὶ κατώμοτος κατ᾽αὐτο͂ μὴ ἔστω μηδὲ δίκη μηδεμία μήτε ἱρὴ μήτε βέβηλη περὶ τότων μηδὲ ἐν τῆι ἐπαρῆι ἔστω πλὴν ἑνός, το͂ πρώτο βολεύσαντος· ἄρχει εἰνάτη ἀπιόντος Ἀπατορι- [5] ῶνος· ἐπὶ Ἀκρύπτο, Ἀλεξιμάχο, Δεξιάδεω ἀρχόντων.
ΙΙ. Ὃς ἂν ἐν τῆις ἀποικίησιν ἐπάναστασιν βολευομένην κατείπηι, ἢ προδίδοντα τὴν πόλιν Θασίων τινὰ ἢ τῶν ἀποίκων, καὶ φανῆι ἐόντα ἀληθέα, διηκοσίος στατῆρας ἐκ τῆς πόλεως ἰσχέτω· ἢν δὲ τὰ χρήματα ἦι το͂ ἐπανισταμένο πλεῦνος ἄξια διηκοσίων στατήρων, τετρακοσίος στατῆρας ἐκ τῆς πόλεως ἰσχέτω· ἂν δὲ δο͂λος κατείπηι, τό τε χρῆμα ἰσχέτω, καὶ ἐλεύθερος ἔστω· ἢμ πλέος ἢ εἷς κατείπωσι, τριηκόσιοι [10] κρινόντων δίκην δικάσαντες· ἢν δέ τις τῶν μετεχόντων κατείπηι, τό τε ἀργύριον ἰσχέτω καὶ κατώμοτος κατ᾽αὐτο͂ μὴ ἔστω μηδὲ δίκη μηδεμία μήτε ἱρὴ μήτε βέβηλη περὶ τότων μηδὲ ἐν τῆι ἐπαρῆι ἔστω πλὴν ἑνός, το͂ πρώτο βολεύσαντος· ἄρχει τῆι ῥήτρηι τρίτη ἱσταμένο Γαλαξιῶνος· ἐπὶ Φανοδίκο, Ἀντιφάνεος, Κτησίλλο ἀρχόντων. |
Ι. Όποιος καταγγείλει σχεδιαζόμενη επανάσταση εναντίον της Θάσου και η καταγγελία αποδειχθεί αληθής, θα πάρει αμοιβή από την πόλη χιλίους στατήρες· εάν το καταγγείλει δούλος, να αποκτά και την ελευθερία του· αν το καταγγείλουν περισσότεροι από ένας, να αποφασίσει δικαστήριο τριακοσίων δικαστών· αν το καταγγείλει ένας από τους συνωμότες, να παίρνει τα χρήματα και να μην θεωρείται επίορκος και να μην ευσταθεί εναντίον του δίκη για παράβαση κανόνος δικαίου, θείου ή ανθρωπίνου για τη συνωμοσία και να μην είναι επικατάρατος, εκτός από ένα, τον πρωταίτιο· ο νόμος ισχύει από την 29η του Απατουριώνος· επί αρχόντων Ακρύπτου, Ανεξιμάχου, Δεξιάδου.
ΙΙ. Όποιος καταγγείλει σχεδιαζόμενη επανάσταση στις αποικίες ή ότι κάποιος από τους Θασίους ή τους αποίκους προδίδει την πόλη, και η καταγγελία αποδειχθεί αληθής, θα πάρει αμοιβή από την πόλη διακοσίους στατήρες· εάν όμως η περιουσία αυτού που σχεδιάζει την επανάσταση είναι μεγαλύτερη από διακοσίους, θα πάρει από την πόλη τετρακοσίους· εάν το καταγγείλει δούλος, και τα χρήματα να παίρνει και να αποκτά και την ελευθερία του· αν το καταγγείλουν περισσότεροι από ένας, να αποφασίσει δικαστήριο τριακοσίων δικαστών· αν το καταγγείλει ένας από τους συνωμότες, να παίρνει τα χρήματα και να μην θεωρείται επίορκος και να μην ευσταθεί εναντίον του δίκη για παράβαση κανόνος δικαίου, θείου ή ανθρωπίνου για τη συνωμοσία και να μην είναι επικατάρατος, εκτός από ένα, τον πρωταίτιο· ο νόμος ισχύει από την τρίτη του Γαλαξιώνος· επί αρχόντων Φανοδίκου, Αντιφάνους, Κτησίλλου. |
Nόμοι των ολιγαρχικών Θασίων, που πήραν την εξουσία μετά την αποστασία της πόλης από την Αθηναϊκή συμμαχία το 411 π.Χ., βλ. Θουκ. 8, 64:
καὶ ἀφικόμενος (δηλ. ὁ Διειτρέφης) ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆμον κατέλυσεν. καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ μηνὶ μάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον, ὡς τῆς μὲν μετʼ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόμενοι, τὴν δʼ ἀπὸ Λακεδαιμονίων ἐλευθερίαν ὁσημέραι προσδεχόμενοι· καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις, καὶ αὕτη μετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κομίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι. ξυνέβη οὖν αὐτοῖς μάλιστα ἃ ἐβούλοντο, τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόμενον δῆμον καταλελύσθαι…
[(Μετ.) Και ο στρατηγός των Αθηναίων Διειτρέφης έφθασε στη Θάσο και κατέλυσε τη δημοκρατία. Όταν αναχώρησε, οι Θάσιοι περίπου δύο μήνες μετά τείχιζαν την πόλη, πιστεύοντας ότι δεν είχαν πλέον καμμίαν ανάγκη αριστοκρατίας που στηριζόταν από τους Αθηναίους, αλλά περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή την ελευθερία από τους Λακεδαιμονίους. Διότι υπήρχαν πολλοί συμπολίτες τους που είχαν εξορισθεί από τους Αθηναίους και είχαν καταφύγει στους Πελοποννησίους· και αυτοί συνέπρατταν με όλες τους τις δυνάμεις με όσους παρέμεναν στην πόλη, ώστε να επιτύχουν την αποστολή πλοίων και να προκαλέσουν την αποστασία της Θάσου. Συνέβη λοιπόν ό,τι ακριβώς επιθυμούσαν, η πόλη και πάλι να ακμάζει και να ευτυχεί ακινδύνως και να έχουν ανατραπεί οι δημοκρατικοί που θα αντιτάσσονταν σε αυτούς…]
Ότι τα δύο κείμενα εξέδωσε ολιγαρχική κυβέρνηση προκύπτει από την έλλειψη οποιασδήποτε μνείας στη δημοκρατία ή σε θεσμικό δημοκρατικό όργανο, δηλ. στον δήμο ή στην εκκλησία, και αντιθέτως από την παρουσία σώματος τριακοσίων ανδρών, που έχουν αρμοδιότητες δικαστηρίου. Με τους δύο νόμους οι ολιγαρχικοί επιδιώκουν να αποτρέψουν τις τυχόν απόπειρες των δημοκρατικών να αποκαταστήσουν τη δημοκρατία. Ο πρώτος αφορά σε τυχόν σχεδιαζόμενη συνωμοσία στην ίδια την πόλη, ενώ ο δεύτερος στις αποικίες. Οι δύο νόμοι δεν είναι σύγχρονοι, όπως προκύπτει από την αναγραφή διαφορετικών αρχόντων και ημερομηνιών (στ. 5-6, 13-14). Είναι από τα ελάχιστα σωζόμενα κείμενα με τα οποία αμείβεται ο καταδότης τυχόν συνωμοσίας για την ανατροπή του ολιγαρχικού καθεστώτος. Τα περισσότερα είναι νόμοι ή ψηφίσματα δημοκρατικών καθεστώτων, που αποβλέπουν στην προστασία της δημοκρατίας εναντίον πιθανής απόπειρας ανατροπής της και εγκατάστασης τυραννίας. Τα κείμενα του είδους αυτού ονομάζονται αντιτυραννικοί νόμοι.
