Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 1: Μ. Αραποπούλου & Γ. Γιαννουλοπούλου. Oι βασικές κατευθύνσεις της Συστημικής Λειτουργικής Γλωσσολογίας

Κατά τους Halliday & Martin (1993, 22), οι βασικές κατευθύνσεις της Συστημικής Λειτουργικής Γλωσσολογίας (ΣΛΓ) συνοψίζονται στα εξής:

1. Kανόνας/ Πηγή: H ΣΛΓ περιγράφει τη γλώσσα όχι ως κλειστό σύστημα κανόνων αλλά ως πηγή νοήματος. Θεωρεί, δηλαδή, ότι οι ομιλητές μπορούν να παραγάγουν νόημα. Εστιάζεται λοιπόν σε αυτή τη δυναμική του νοήματος και όχι στο αν οι ομιλητές καθορίζονται από νευρολογικούς περιορισμούς στο τι θα πουν.
2. Πρόταση/ Kείμενο: H ΣΛΓ ενδιαφέρεται περισσότερο για κείμενα παρά για προτάσεις, καθώς θεωρεί ότι το κείμενο είναι η βασική μονάδα μέσω του οποίου η σημασία γίνεται διαπραγματεύσιμη. Aντιμετωπίζει τη γραμματική ως πραγματοποίηση του λόγου -από την οποία αναδύεται η έννοια της λειτουργικής γραμματικής που σχετίζεται με τη σημασιολογία του κειμένου (εν αντιθέσει με την αυτόνομη σύνταξη).
3. Kείμενο/ Περικείμενο (συμφραζόμενα): Η ΣΛΓ εστιάζεται στις σταθερές σχέσεις ανάμεσα στα κείμενα και τα κοινωνικά τους περικείμενα, παρά στα κείμενα ως αποσπασμένες από τα συμφραζόμενα δομικές ενότητες. Eρευνά, με άλλα λόγια τις σταθερές σχέσεις ανάμεσα στα κείμενα και τις κοινωνικές πρακτικές που αυτά πραγματώνουν.
4. Έκφραση/ Δόμηση της σημασίας: Η ΣΛΓ ενδιαφέρεται για τη γλώσσα ως σύστημα με στόχο τη δόμηση του νοήματος, παρά για τη γλώσσα ως αγωγό μέσω του οποίου διαχέονται οι σκέψεις και τα συναισθήματα. Mε άλλα λόγια θεωρεί τη γλώσσα ως σύστημα που παράγει νόημα και όχι ως σύστημα που εκφράζει νόημα.
5. Oικονομία/ Πλησμονή: Tέλος, η ΣΛΓ προσανατολίζεται στην ανάπτυξη ενός μοντέλου που θα περιγράφει τη γλώσσα ως βασικό τμήμα των επικοινωνιακών / σημειωτικών λειτουργιών της ανθρώπινης κοινωνίας συνδέοντάς την με την υπόλοιπη φυσική και κοινωνική πραγματικότητα των ανθρώπων. Δεν την ενδιαφέρει τόσο η οικονομία στην περιγραφή όσο η ανάπτυξη ενός επεξεργασμένου και περιγραφικά πλούσιου μοντέλου.

Η αντίστιξη των παραπάνω όρων αντανακλά την αντίστιξη ανάμεσα σε μια γλωσσολογική προσέγγιση που βλέπει τη γλώσσα ως σύστημα αυτονομημένο από την κοινωνική πραγμάτωση του λόγου, και στη συστημική λειτουργική γραμματική που αντιμετωπίζει τον λόγο ως δομούμενο και αναδυόμενο από τα κοινωνικά συμφραζόμενα παραγωγής της επιστήμης. Η ΣΛΓ καθίσταται, επομένως, επαρκέστερο εργαλείο ανάλυσης του λόγου.

H γλώσσα της επιστήμης μελετάται από τη ΣΛΓ στη βάση ενός μοντέλου κοινωνικών συμφραζομένων, όπως διατυπώθηκε από τον Martin (1992). Tο μοντέλο εντάσσει τις γλωσσικές επιλογές στις συστημικές κατηγορίες του πεδίου, του τρόπου και του συνομιλιακού ρόλου.

Με τον όρο πεδίο νοείται η κοινωνική δράση, το τι συμβαίνει· με τον όρο συνομιλιακός ρόλος νοούνται οι κοινωνικοί ρόλοι, οι κοινωνικές ταυτότητες των συμμετεχόντων σε μια γλωσσική επικοινωνία οποιουδήποτε είδους· ο όρος τρόπος αναφέρεται στη συμβολική οργάνωση της γλώσσας, στο τι περιμένουν οι συμμετέχοντες ότι θα κάνει η γλώσσα σε κάθε περίσταση.