Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

ΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ

Η μελέτη των νεοελληνικών ιδιωμάτων το 19ο αιώνα αντιμετώπιζε δύο δυσκολίες, που η μια τους σ' ένα μόνο μέρος της ξεπεράστηκε στις ημέρες μας.

Η πρώτη ήταν η έλλειψη περιγραφικών μελετών για τα ιδιώματα κάθε ξεχωριστής περιοχής. Τα τελευταία χρόνια έγιναν αρκετές εργασίες για να διορθωθή αυτή η έλλειψη, αλλά πρέπει να γίνη ακόμα πολλή εργασία. Δεν έχουμε ακόμα γλωσσικογεωγραφικό άτλαντα για την Ελλάδα και δεν υπάρχουν περιγραφικές εργασίες για ιδιώματα πολλών περιοχών. Και εκείνες που έχουμε έγιναν με βάση απαρχαιωμένες γλωσσικές θεωρίες και συνεπώς δεν έλαβαν υπ' όψη τους τα διδάγματα της νέας γλωσσολογίας. Επίσης, αγνόησαν την πρόοδο που έγινε στη μελέτη των ιδιωμάτων άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών, ιδιαίτερα των ιδιωμάτων, που ανήκουν στις νεοελληνικές και τευτονικές γλωσσικές οικογένειες.

Το δεύτερο μειονέκτημα των σχετικών εργασιών ήταν η τάση να θεωρούνται τα νεοελληνικά ιδιώματα ως άμεσοι απόγονοι των αρχαιοελληνικών διαλέκτων. Ερευνητές της γενεάς του F. W. Mulloch ζητούσαν να βρουν δωρισμούς και αιολισμούς στα μεσαιωνικά και στα νεοελληνικά ιδιώματα ή πήγαιναν πιο πίσω και ζητούσαν την καταγωγή ορισμένων γνωρισμάτων τους στα πρωτόγονα ινδοευρωπαϊκά. Είδαμε πως οι αρχαίες διάλεκτοι παραμερίστηκαν σχεδόν στην ολότητά τους στους όψιμους ελληνιστικούς χρόνους από την Κοινή, που έγινε κοινόχρηστη γλώσσα βασισμένη στα αρχαία αττικά. Είναι πια φανερό πως τα νεοελληνικά ιδιώματα είναι όλα τους, εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις που θα πραγματευτούμε παρακάτω, το αποτέλεσμα μιας διαλεκτικής διαφοροποίησης μέσα στα πλαίσια της Κοινής. Σ' αυτή τη διαφοροποίηση οι αρχαίες διάλεκτοι, όσες διασώθηκαν, συνέβαλαν ελάχιστα.

Οι ενδείξεις για την ιστορία και την ανάπτυξη των ιδιωμάτων της μεσαιωνικής και νέας ελληνικής γλώσσας αποτελούνται πρώτα-πρώτα από τα ιδιώματα που μιλιούνται σήμερα, δεύτερο από τις διαλεκτικές διαφορές, που μπορεί να διακρίνει κανείς στην πρώιμη λαϊκότροπη γραμματεία, και τρίτο από τα σχόλια και τις παρατηρήσεις για τις διαλεκτικές διαφορές, που έκαναν στα έργα τους οι γραμματικοί και άλλοι μορφωμένοι στο μεσαίωνα και στην πρώιμη σύγχρονη περίοδο.

Μόνον όταν ερευνηθούν όλες αυτές οι ενδείξεις, μπορούμε να προχωρήσουμε και να συνδέσουμε τις ομάδες των σημερινών ιδιωμάτων με την πολιτική και δημογραφική ιστορία του ελληνικού λαού. Και τα συμπεράσματα που θα βγάλουμε, αναγκαστικά θα είναι προσωρινά και υποθετικά.