ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1 Ο ταύρος έχει μια ιδιαίτερη παρουσία στην κρητική μυθολογία και ιστορία. Για τη λατρεία και τους μύθους που τον περιβάλλουν στον μεσογειακό χώρο, βλ. The Bull in the Mediterranean World, 2003.
2 Δεν μπορεί να μην επισημάνει κανείς ότι μόνο μεταγενέστερη μυθοπλασία θα τεκμηρίωνε την παρουσία Δωριέων στο νησί πριν καν εμφανιστεί η γενιά του Μίνωα, ότι πολιτικοί λόγοι θα υπέτασσαν την παλαιά γενιά του Μίνωα στους νεότερους Δωριείς.
3 Νότα Κούρου, «Μεταλλάξεις ενός εικαστικού σχήματος με ιδιαίτερο συμβολισμό. Από το δέντρο της ζωής στην Ελαία της Αθηνάς», Περίαπτο 1 (1998) 29-39, όπου και πλούσια βιβλιογραφία για το θέμα του ιερού δέντρου, του δέντρου της ζωής ή της γνώσης στην τέχνη των λαών της ανατολικής Μεσογείου· εδώ σ. 29, 30.
4 Χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι από τον θησαυρό της Ακρόπολης των Μυκηνών. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. 992.
5 Χρυσό δακτυλίδι από τις Μυκήνες, θαλ. τ. 84. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. 3148.
6 Χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι από το Μόχλο. Μουσείο Ηρακλείου, αρ. 259.
7 Χρυσό δακτυλίδι από τις Μυκήνες, θαλ. τ. 26. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. 6513.
8 Χρυσό δακτυλίδι από τις Μυκήνες, θαλ. τ. 9. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. 3179.
9 Ν. Κούρου, ό.π. Η συγγραφέας παραθέτει έργα των τεχνών μέχρι τον 2ο αι. μ.Χ., αποδεικνύοντας τη συνεχή παρουσία του δέντρου και του συμβολισμού του.
10 Στους Νόμους του Πλάτωνα τα πρόσωπα που συνδιαλέγονται είναι τρεις ηλικιωμένοι άνδρες, ένας Αθηναίος, ο Κρητικός Κλεινίας και ο Σπαρτιάτης Μέγγιλος. Συναντιούνται στην Κνωσό και κατευθύνονται συζητώντας, καταρχάς για τους κρητικούς και σπαρτιατικούς νόμους, προς το ιερό του Δία στο βουνό Ίδη -εἰς τοῦ Διὸς ἄντρον καὶ ἱερὸν (Νόμοι 625b).
11 Υπάρχει μια σύγχυση για το αν επρόκειτο για αρχιτεκτονική κατασκευή ή για πρόστυπο ανάγλυφο που αναπαριστούσε χορευτική σκηνή. Πάντως, ο Evans πίστεψε πως αναγνώρισε το χοροστάσι στην πλακοστρωμένη αυλή ΒΔ του ανακτόρου της Κνωσού.
12 Είναι πιθανό ότι ίχνη από προϊστορικά μνημεία ανάλογα με τα μινωικά τροφοδότησαν τον μύθο με τη φυγή του Δαίδαλου στη Σικελία.
13 Οι απαρχές των ιαματικών λουτρών δεν μπορεί παρά στην αρχή να συνοδεύτηκαν από ατυχήματα. Οι μνήμες από αυτά συνδέθηκαν με ιστορίες γύρω από γνωστούς αδικοχαμένους ήρωες.
14 Ο διαχωρισμός αυτός θυμίζει τον διπλό χώρο στο Δικταίο άντρο αλλά και τάφο στην Κνωσό που το πάνω μέρος ήταν ναός και το κάτω τάφος.
15 Μ. Σακελλαρίου, Μακεδονία. 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. (Γενική Εποπτεία Μ.Β. Σακελλαρίου) Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1994, σ. 48.
16 Είναι πιθανό η ιδέα της ομίχλης να προέκυψε από τα σύννεφα της σκόνης που προκαλούνταν κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής μάχης.
17 Το παράλληλο ανάμεσα στους Ατρείδες και τους Κρήτες ίσως να οφείλεται στη διάδοση του μύθου του Ορέστη και του Παλαμήδη, για να εξηγηθούν διάφορα συμβάντα μετά τα Τρωικά.
Η εκδοχή του Βιργιλίου ενέπνευσε τον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ να συνθέσει την όπερα Ιδομενέας σε λιμπρέτο του Αντουάν Ντανσέ και διασκευή του εφημέριου της Αυλής του Σάλτσμπουργκ Τσιαμπατίστα Βαρέσκο. Το έργο παρουσιάστηκε το 1780.
18 Η μορφή της κοιμισμένης Αριάδνης ενέπνευσε τους καλλιτέχνες κυρίως της ελληνορωμαϊκής περιόδου, στη συνέχεια της Αναγέννησης, και αυτή με τη σειρά της τις ανακεκλιμένες γυναίκες της νεότερης τέχνης.
19 Υπάρχει μια σύγχυση για το αν επρόκειτο για αρχιτεκτονική κατασκευή ή για πρόστυπο ανάγλυφο που αναπαριστούσε χορευτική σκηνή. Πάντως, ο Evans πίστεψε πως αναγνώρισε το χοροστάσι στην πλακοστρωμένη αυλή ΒΔ του ανακτόρου της Κνωσού.
20 Υπάρχει μια σύγχυση για το αν επρόκειτο για αρχιτεκτονική κατασκευή ή για πρόστυπο ανάγλυφο που αναπαριστούσε χορευτική σκηνή. Πάντως, ο Evans πίστεψε πως αναγνώρισε το χοροστάσι στην πλακοστρωμένη αυλή ΒΔ του ανακτόρου της Κνωσού.
21 Νίκος Σταμπολίδης, Αντίποινα. «Συμβολή στη μελέτη των ηθών και των εθίμων της γεωμετρικής-αρχαϊκής περιόδου», Ελεύθερνα ΙΙΙ.3. Ρέθυμνο: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Κρήτης, 1996, σ. 111.
Αγγελική Λεμπέση, Το ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης στη Σύμη Βιάννου: Τα χάλκινα ανθρωπόμορφα ειδώλια. Αθήνα: Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, 2002. (Η Σύμη Βιάννου βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του ορεινού όγκου της Δίκτης, βόρεια του Ηρακλείου).
22 Σώματα που άλλαξαν τη θωριά τους. Διαδρομές στις "Μεταμορφώσεις" του Οβίδιου. Ανθολόγηση-Μετάφραση: Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής: Αθήνα: Gutenberg, 2009.
23 Υπάρχει μια σύγχυση για το αν επρόκειτο για αρχιτεκτονική κατασκευή ή για πρόστυπο ανάγλυφο που αναπαριστούσε χορευτική σκηνή. Πάντως, ο Evans πίστεψε πως αναγνώρισε το χοροστάσι στην πλακοστρωμένη αυλή ΒΔ του ανακτόρου της Κνωσού.
24 [xxiv] Λεγόταν ότι η αγελάδα άλλαζε χρώμα τρεις φορές την ημέρα ανά τέσσερις ώρες. Στην αρχή ήταν άσπρη, ύστερα κόκκινη και στο τέλος μαύρη, όπως ακριβώς και το βατόμουρο.
