ΑΚΑΚΑΛΛΙΔΑ / ΑΚΑΚΑΛΛΗ / ΑΚΑΛΛΗ

Πλήθος επώνυμοι ήρωες και οικιστές συνδέθηκαν με τον μύθο της Ακάλλης και όλοι τους ήταν καρπός του έρωτα ενός θεού για την κόρη. Έτσι διάφορες τοπικές παραδόσεις πέτυχαν τη σύνδεση με τη μινωική Κρήτη. Για παράδειγμα, στην κορυφή του γενεαλογικού δέντρου των Ναξίων και των Μιλησίων βρίσκεται ο Νάξος και ο Μίλητος, γιοι της Ακάλλης από τον Απόλλωνα. Άλλος γιος από τον Απόλλωνα ήταν ο Αμφιθέμης ή Γαράμαντας. Οργισμένος ο Μίνωας με την εγκυμοσύνη της κόρης του την εξόρισε στη Λιβύη (Νότια Τυνησία), όπου γέννησε το παιδί που έγινε γενάρχης του νομαδικού λαού των Γαραμάντων στις παρυφές της Σαχάρας. Γυναίκα του έγινε η νύμφη Τριτωνίδα που ζούσε στην ομώνυμη λίμνη της Λιβύης.

Η Ακακαλλίδα, φοβισμένη από τη συμπεριφορά του πατέρα της Μίνωα προς την ίδια και τον γιο της Αμφιθέμη, γέννησε τον Μίλητο στο δάσος, στη σκιά ενός δέντρου, όπου και τον άφησε. Ο Απόλλωνας ζήτησε από λύκαινες να θρέψουν το μωρό μέχρι να το βρουν οι βοσκοί. Το παιδί έγινε άξιο και όμορφο και το ερωτεύτηκαν ο Μίνωας, ο παππούς του, και ο αδελφός του ο Σαρπηδόνας, τον οποίο και ακολούθησε στην Ασία, όπου παντρεύτηκε και έκανε παιδιά. (Αντωνίνος Λιβεράλις, 30.1-2)

Ο Παυσανίας (10.16.5) αναφέρει και άλλα παιδιά που η μητέρα τους τα εγκατέλειψε, τον Φίλανδρο και τον Φυλακίδη, και αυτά από τον Απόλλωνα, και ότι οι κάτοικοι της κρητικής πόλης Έλυρος έστειλαν ως αφιέρωμα στους θεούς χάλκινη αίγα από το γάλα της οποίας τρέφονται δύο παιδιά.

Από τον Ερμή η Ακάλλη απέκτησε τον Κύδωνα, που έγινε βασιλιάς της Κρήτης και ίδρυσε την πόλη Κυδωνία (Χανιά), και εκείνος την Ευλιμένη.

Ο μύθος της Ακακαλλίδας παραδίδεται, ή και διαμορφώνεται, από νεότερους ιστορικούς και μυθογράφους. Ωστόσο, δομείται σε γνωστά μυθολογικά μοτίβα και πάνω σε μια μορφή που προφανώς ήταν πολύ παλιά, όπως εικάζουμε από τη φυτωνυμική προέλευση του ονόματός της που παραπέμπει σε χθόνια θεότητα. Σύμφωνα με τον Ησύχιο το άνθος του Νάρκισσου στα κρητικά ονομάζεται ἀκακαλλίς, ενώ σύμφωνα με τον Εύμαχο τον Κερκυραίο ἀκακαλλίδα φησί καλεῖσθαι τὸν νάρκισσον καὶ κρόταλον… (Αθήναιος 681.5). Ο Διοσκουρίδης (1.89.1) μας πληροφορεί πως η ακακαλλίδα ήταν θάμνου καρπός … γεννωμένου ἐν Αἰγύπτῳ, ἐοικώς κατά τι τῷ μυρίκης καρπῷ. Όσο για τους θεούς που την απάγουν, τον Απόλλωνα και τον Ερμή, διατηρούν στην Κρήτη των ιστορικών χρόνων τη βλαστική τους ιδιότητα. Στην Ελεύθερνα ο Απόλλων λατρεύεται ως Στυρακίτας -από το φυτό στύραξ- και ο Ερμής ως Κυφαρισσίτης και Κεδρίτης στη Λατώ και στο ιερό της Σύμης αντίστοιχα.^[21]

Επιπλέον, η μυθολογική παράδοση θέλει πολλά παιδιά εκτεθειμένα που διασώζονται από θηρία και διατρέφονται από αυτά. Αρχέτυπο αυτού του παιδιού είναι ο ίδιος ο Δίας που αφήνεται στα κρητικά όρη και μια κατσίκα, η Αμάλθεια, τον τρέφει με το δικό της γάλα.

Στον μύθο της Ακακαλλίδας και των απογόνων της όπως και στον μύθο του Σαρπηδόνα αποτυπώνεται ίσως η ισχυρή αποικιστική παράδοση των Κρητών προς τη Λυκία.