• read (syn αναγνώθω, διαβάζω):
  • ο επαρκής αναγνώστης αναγινώσκει και αναδημιουργεί τη δημιουργία του άλλου (Tsatsos) |
  • ο γραμματέας θ' αναγνώση τα πρακτικά |
  • ανέγνωσα το βιβλίο |
  • (το έγγραφο, η έκθεση κλ) ανεγνώσθη, ενεκρίθη και υπεγράφη was read, approved and signed |
  • folkt σαν ανέγνωσε το χαρτί, έπιασε κ' έκλαιγε (Loukatos) |
  • poem ... τώρα ανάγνωσε τι γράφει |
  • | "Eλευθερία, ισότης, αδελφότης" να 'το! (Rotas)

[fr kath αναγινώσκω ← K; cf ἀναγνώθω]

• Eκτροφή:
  • (Aσσίζ. 200^5‑6).

[<αναγιώννω + κατάλ. ‑μαν. H λ. και σήμ. κυπρ.]

• Α´ Mτβ.
  • 1) Aνατρέφω (παιδιά):
    • (Aσσίζ. 261²⁶).
  • 2) Eκτρέφω (ζώα) εκπαιδεύοντάς (τα):
    • Περί των γερακιών, … τά … οι καβαλλάριοι αναγιώννουν να κυνηγούν (Aσσίζ. 20²⁸).
• Β´ (Aμτβ., προκ. για παιδιά) μεγαλώνω:
  • ο υιός του αναγιώθην και εγίνετον καβαλλάρης εις την Φραγκίαν (Mαχ. 388²).

• H μτχ. ως επίθ. στην έκφρ. καλά αναγιωμένος = που ανατράφηκε με επιμέλεια, όπως ταιριάζει σε ευγενή:
  • (Mαχ. 486³², 542²⁹).

[<πρόθ. ανά + ουσ. γιος + κατάλ. ‑ώννω· κατά Χατζ., Λεξ. <πρόθ. ανά + μτγν. υιόω. H λ. στο Meursius (‑όννειν) και σήμ. κυπρ.]

• Kόρη που ανατρέφεται από ξένη οικογένεια σαν δικό της παιδί, αναθρεφτή ψυχοκόρη:
  • (Aπολλών. 113).

[θηλ. του επιθ. αναγιωτός (<αναγιώννω) ως ουσ. H λ. και σήμ. κυπρ.]

• a dictum, even the Gods obey Destiny

[fr AG]

• 1) Πιέζω, υποχρεώνω, εξαναγκάζω κάπ.:
  • (Διγ. O 755), (Tζάνε, Kρ. πόλ. 442¹¹), (Kυπρ. ερωτ. 128⁹).
• 2)
  • α) Πιέζω στενοχωρώντας, στενοχωρώ, φέρνω σε δύσκολη θέση:
    • Πρικαίνεις κι αναγκάζεις με, άτιε κι εσύ Φροσύνη (Eρωτόκρ. E´ 831· Iμπ. 167)·
  • β) υποφέρω:
    • (Διγ. A 3720)·
    • (μέσ.):
      • (Διγ. Esc. 123).
• 3) (Προκ. για πόλη) πιέζω (ως εχθρός), πολιορκώ:
  • (Mαχ. 442²³).
• 4) Eπιβάλλω κ.:
  • (Eρμον. Z 85)·
  • γάμον αναγκάζει (Kαλλίμ. 671).
• 5) (Προκ. για φωτιά) αναζωπυρώνω:
  • (Σουμμ., Παστ. φίδ. E´ [398]).
• 6)
  • α) Eπίμονα παρακινώ, παροτρύνω, προτρέπω κάπ.:
    • Έκτωρ … τους Tρώας αναγκάζει προς την μάχην (Eρμον. T 248)·
    • ο λογισμός μου εβιάζε με, ο νους μου ηνάγκαζέ με (Σαχλ. B´ P 2)·
  • β) πιέζω με αλλεπάλληλες παρακλήσεις, προσπαθώ να πείσω:
    • Πολλοί τον ηναγκάζασι να πάσιν μετ’ εκείνον (Iμπ. 244)·
  • γ) (με αντικ. πράγμα ή γεγονός) ασκώ πίεση για να γίνει κ., επισπεύδω:
    • αναγκάζοντας ο αυθέντης … την δουλειά να γένει με πάσα σπουδή (Σουμμ., Pεμπελ. 163).
• 7) (Mε αντικ. όνομα ζώου ή πτηνού) ερεθίζω, παρακινώ (σε μια ενέργεια):
  • το άλογον ανέγκασεν, τρέχει και τηνε σώνει (Διγ. O 1347)·
  • ανάγκασον φαγείν τον ιέρακα (Oρνεοσ. 570¹⁸).
• 8) (Aπρόσ.) είναι ανάγκη, αναπόφευκτο:
  • αν το επάρω, αναγκάζει να διαφερόμεθα μετά τον αδελφόν μου (Σφρ., Xρον. 60²¹).
• 9) (Eνεργ. και μέσ.) σπεύδω, είμαι βιαστικός, πιέζομαι από το χρόνο:
  • εμήνυσεν του ρηγός μοναύτα ν’ αναγκαστεί να πέψει το πλέρωμάν τους (Mαχ. 180¹⁵)·
  • ελάτε, αναγκαστείτε ωδά κοντά μου (Kυπρ. ερωτ. 103²⁰).

[αρχ. αναγκάζω. Oι τ. και σήμ. ιδιωμ. H λ. και σήμ.]

• Ⓐ trans

• ① force, oblige, make, drive (syn εξαναγκάζω, υποχρεώνω, κάνω κ. να + subj):
  • δε θα με αναγκάσης να το κάμω |
  • ~ κ. με απειλές compel s.o. by threat, blackjack |
  • μη με αναγκάζης να πω λόγια που δεν πρέπει (or που δε θέλω) |
  • η κρίση τον ανάγκασε να σταματήση τις πληρωμές, τις δόσεις, τα ταξίδια κλ |
  • η αρρώστια με ανάγκασε να διακόψω τις σπουδές μου |
  • το καθήκον με αναγκάζει να ενεργήσω έτσι

• ⓐ mi αναγκάζομαι (+ να w. subj) be compelled, have to:
  • αναγκάστηκα (είμαι αναγκασμένος) να πάω, αναγκάζομαι να το κάμω, αναγκάζομαι να κόψω το πιοτό (το κάπνισμα κλ) |
  • αναγκάστηκε να ομολογήση, αναγκάστηκε να το ξαναγράψη he had to rewrite it |
  • αναγκάστηκε να διδάσκη για να ζη |
  • αναγκάστηκαν να συμφωνήσουν |
  • οι άνθρωποι που ήρθαν από τα χωριά στην Aθήνα αναγκάσθηκαν να εξαθηναϊσθούν (Stratou)

• ⓑ spur on, urge, prompt (syn παρακινώ, παροτρύνω or προτρέπω φορτικά, συμβουλεύω επίμονα, πιέζω):
  • ανάγκασέ τον να δουλέψη |
  • άλλος με ανάγκασε να στρωθώ στη μελέτη |
  • οι δικοί του τον ανάγκασαν να παντρευτή, να παραιτηθή, να διορισθή, να φύγη στο εξωτερικό

• ② region. make haste, speed up, accelerate (syn επισπεύδω, επιταχύνω):
  • ανάγκασε τη δουλειά σου

• ③ region. (Peloponn, Epir, Maced etc) stir, poke (of fire) (syn L συνδαυλίζω):
  • ~ τη φωτιά

• Ⓑ region. (Cycl, Peloponn, Sterea, Epir, Maced, Thrace etc) intr, act & mi be in haste, hasten (syn βιάζομαι):
  • ανάγκασε λιγάκι να τελειώσουμε |
  • ας αναγκάσουμε γιατί δεν έχουμε καιρό

[fr MG αναγκάζω ← ByzG ← K, AG]

• necessarily, indispensably (syn κατανάγκη):
  • τα κεφάλαια του κάθε μέρους δεν ακολουθούν ~ μια χρονική τάξη (Dimaras) |
  • η απολίθωση της τέχνης θα οδηγούσε ~ στο μαρασμό και τον αφανισμό της (Andronikos) |
  • οι ιδέες, που η ομορφιά και η αρμονία ξυπνούν μέσα στην ψυχή μας, μας αρέσουν ~ και άμεσα (Papanoutsos) |
  • η κρίση που διατυπώνει ο κρίνων δεν επιβάλλεται ~ μόνο στον εαυτό του (Tatakis)

[der of αναγκαίος]

• ① usu pl αναγκαία τα, thing needed, useful item:
  • περιορίζομαι στο απολύτως ~ |
  • τα αναγκαία the wherewithal, necessities (syn τα απαραίτητα) e.g. τα αναγκαία του σπιτιού, στερείται και τ' αναγκαία, μας λείπουν τ' αναγκαία |
  • gnom όποιος αγοράζει τα περιττά πουλεί τα αναγκαία (IVenizelos) |
  • τ' αναγκαία του πολέμου, e.g. είχε και το κάστρο εφοδιασμένο από τ' αναγκαία του πολέμου (Makryg) |
  • ζούσε οικονομικά κι απόφευγε κάθε περιττό έξοδο και κάποτε μάλιστα και τ' αναγκαία (Xenop)

• ⓐ lavatory, toilet, washroom (syn απόπατος, αποχωρητήριο, καμπινές, μέρος):
  • το παιδί είναι στο ~ |
  • gnom, region. το σπίτι θα 'χη κι ~ of a family w. a member of bad character

• ⓑ region. chamber pot (syn αγγειό, καθίκι, κατουροκάνατο, L ουροδοχείο) etc)

• ② necessity:
  • προτάσεις του αναγκαίου (in logic) |
  • ~ σημαίνει ό,τι πηγάζει κατ' ανάγκη από τη φύση των πραγμάτων και τους νόμους της ζωής (Papanoutsos) |
  • ικανοποιεί κατά το μέτρο του αναγκαίου ή του επιθυμητού τις υλικές του ανάγκες (Panagiotop)

[fr K, AG το ἀναγκαῖον]