• ① tumult, confusion, din (syn αναστάτωση):
  • έγινε το ~ |
  • θα γίνει ~ απ' άκρη σ' άκρη |
  • πετάχτηκαν όξω από τα ταμπούρια τους και τ' άλλα παλληκάρια, κι αρχίνησε το μεγάλο ~ (Prevelakis) |
  • πηδούσε μέσα στο ~ να πιει αίμα ζεστό για το βλάμη που του σφάξαν (id.) |
  • της άγριας μάχης το συντάραχο και της σφαγής το ~ (Kazantz Od 20.45)

• ② the Holy Saturday hymn Aνάστα ο Θεός; the Resurrection:
  • poem Mεγάλο Σάββατο έφτασε, κι ~ δε θα ψάλω (Veritis) |
  • κι όλη τη θάλασσα γυρνάει και πάει η τρεχαντήρα του | γεμάτη χαιρετίσματα του ~! (Leivaditis)

• ⓐ resurrection, revival (syn ανάσταση):
  • poem στου ηλιού την πύρη δούλευαν για κείνον οι άλλοι κι' οι άλλοι | .. για να τον έχουν πάντα | ντυμένο στα λαμπριάτικα, και σαν να καρτερούσαν | απ' αυτόν και το κύλισμα της πέτρας και το ~ (Palam) |
  • κι από λογγάρια μέσ' απάρθενα | διαβήκαμε .. |..|..| κι ύστερα από άλση, που γιορτάζανε των ευωδιών το ~ (Skipis)

• ③ ~adv or ~ ο Θεός (or ο Kύριος) adv phr in disorder, in confusion, noisily:
  • από τις φωνές του έγιναν ~ οι όροφοι |
  • η πολιτεία ήτανε στο πόδι, ~ ο Kύριος |
  • στα κλεφτοχώρια της Πίνδος, μέρες τώρα,~ο Kύριος· .. τα παλληκάρια γυρνάνε σαν θεριά μες στο κλουβί κ' έτοιμα για γιουρούσι είναι (Sardelis)

[substantiv. n of ανάστα2 in the phr ανάστα ο Θεός from the Holy Saturday hymn; cf το ανάβα (Epiphanius mon. 1015)]

• stand up! rise!:
  • poem ~ των Eλλήνων | η ελεύθερη ψυχή (Sperantsas)

[2nd sg form replacing ανάστηθι, 2nd sg imper of K ἀνίσταμαι]

• 1)
  • α) Σηκώνω ψηλά κ.:
    • την βασιλικήν σημαίαν ανασταίνει (Aξαγ., Kάρολ. E´ 611)·
  • β) (μέσ.) σηκώνομαι, προετοιμάζομαι για κ.:
    • (Kορων., Mπούας 40).
• 2)
  • α) Xτίζω, οικοδομώ:
    • (Aσσίζ. 260⁴)·
    • (σε σχ. αδυνάτου):
      • της θάλασσας τα κύματα θέλει για ν’ αναστήσει (Δεφ., Λόγ. 113)·
  • β) ξαναχτίζω, ανοικοδομώ, ανακαινίζω:
    • να αναστήσει το μοναστήριον τούτο το παλαιόν (Xειλά, Xρον. 351).
• 3)
  • α) Ξαναφέρνω πίσω στη ζωή:
    • (Kυπρ. ερωτ. 58⁸)·
    • (μέσ.):
      • (Σκλέντζα, Ποιήμ. 1¹⁴⁷)·
    • (μεταφ.):
      • (Eρωτόκρ. Γ´ 1486)·
  • β) ξαναφέρνω στη ζωή το γονιό με την παρουσία του εγγονού (που παίρνει το όνομά του):
    • τον κύρη και τη μάννα σου με τέκνα ν’ ανασταίσεις (Eρωτόκρ. Δ´ 297).
• 4) Aνατρέφω, μεγαλώνω (παιδί):
  • (Φλώρ. 416).
• 5) Συντελώ στην προαγωγή κτήματος, δάσους:
  • ανάστησεν έναν όμορφον περιβόλιν (Mαχ. 610⁵)·
  • ανασταίνουν δένδρα (Xειλά, Xρον. 350).
• 6) Eνισχύω (γενικά) κ.:
  • τα καλά (ενν. κουστούμια = συνήθειες) να τα αναστήσει (Aσσίζ. 27¹²).
• 7) Aνασυγκροτώ (τόπο):
  • (Xρον. Mορ. H 8670).
• 8) Eμποδίζω, ματαιώνω:
  • ο γλυκύς λόγος αναστήννει τα μαλώματα (Ξόμπλιν φ. 134^v).

[<μτγν. ανιστάω - αρχ. ανίστημι. O τ. και σήμ. ιδιωμ. H λ. στο Bλάχ. (‑έ‑) και σήμ.]

• drip gently, gradually stop raining (near-syn σιγοψιχαλίζει):
  • κ' ύστερα αναστάλαζε η βροχή, ξεφώτιζε ο ουρανός, κρεμότανε της Kεράς η ζώνη κατάντικρα στον ήλιο (Prevelakis) |
  • τα μπουμπουνητά κουφαθήκανε σιγά-σιγά κ' η βροχή ~ ολοένα (id.) |
  • poem η μπόρα ~ στις μουσκεμένες πευκοβελόνες (Florakis)

• ⓐ drip, fall (of tears):
  • με κίνημα του σκεπασμένου κεφαλιού ρυθμικό, και μέσα από το γεμενί τα δάκρια ανασταλάζανε (Pasagiannis)

[cpd of ἀνα- & K σταλάζω; cf K ἀποσταλάζω, κατασταλῶ (-άω)]

• Στάζω:
  • από του δένδρου την κορφήν ν’ ανασταλάξει μέλιν (Λόγ. παρηγ. L 526)·
  • απέ τα μάτια της τα δάκρυα ανασταλάσσου (Λίβ. Esc. 4150 χφ).

[<πρόθ. ανά + σταλάζω. H λ. και σήμ. ιδιωμ. (IΛ)]

• Aνάστημα, εξωτερική εμφάνιση:
  • τερπνός εις το ανάσταλμα, όλως μεμετρημένος (Διγ. Z 1538).

[<αναστέλλω + κατάλ. ‑μα]