Οι επιφυλάξεις για την αποδοχή της συλλαβής, εκτός από θεωρητικές διαφορές, οφείλονται στη δυσκολία να προσδιοριστούν φωνητικά τα όριά της καθώς και στα προβλήματα που παρουσιάζει η συλλαβική δομή στις διάφορες γλώσσες.

Συστατικά μέρη και σχήμα συλλαβής

Μέρη της συλλαβής (σ) είναι: ο Πυρήνας (Π), που είναι το κέντρο της συλλαβής, συνήθως φωνήεν, η Έμβαση (Εμ. [Onset]), που είναι η αρχή, και η Έξοδος (Εξ. [Coda]), το τέλος της συλλαβής.

Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για τη σχέση των μερών αυτών μεταξύ τους. Για τους Clements & Keyser (1983), υποστηρικτές της Θεωρίας της Επίπεδης Συλλαβικής Δομής, τα τρία μέρη είναι ισότιμα και συνάπτονται απευθείας στον συλλαβικό κόμβο (βλ (α)). Αντίθετη είναι η άποψη της ιεραρχικής τους δόμησης (βλ. (β) και πιο κάτω), ενώ ακραία είναι η θέση των Kaye et al. (1990) που αναγνωρίζoυν κοινή δομή για τον Π και Εξ, αλλά χωρίς συλλαβικό κόμβο (βλ. (γ)):

(α) σ (β) σ (γ) Ε Ρ

/ | / | /

| | | / P | /

| | | / / | /

Εμ Π Εξ Εμ Π Εξ Εμ Π Εξ

Μεγαλύτερη εφαρμογή έχει η Θεωρία της Ιεραρχικής Συλλαβικής Δόμησης, σύμφωνα με την οποία η Έμβαση συνάπτεται απευθείας στον συλλαβικό κόμβο (σ), ενώ ο Πυρήνας και η Έξοδος σχηματίζουν ένα κοινό ενδιάμεσο συστατικό, τη Ρίμα , που συνάπτεται στον συλλαβικό κόμβο.

Ένας λόγος που υποστηρίζεται αυτή η ιεράρχηση, είναι η στενή σχέση Πυρήνα και Εξόδου που απαιτούν φωνολογικοί νόμοι ή και ο τονισμός κάποιων γλωσσών, όπως π.χ. της αρχαίας ελληνικής. Σε αυτές ο τονισμός εξαρτάται από το βάρος της Ρίμας της συλλαβής, δηλ. από το αν ο Πυρήνας έχει μακρό φωνήεν (διχρονία), ή αν έχει φωνήεν βραχύ και Έξοδο, που ισοδυναμεί με διχρονία. Ο τύπος όμως της Έμβασης είναι αδιάφορος (βλ. το ίδιο και πιο πάνω στην αναπληρωματική έκταση).

Τρόπος συλλαβισμού

Από τα ιδιαίτερα προβλήματα της συλλαβής είναι ο τρόπος και το πεδίο συλλαβισμού, δηλ. αν ο συλλαβισμός γίνεται σε επίπεδο μορφημάτων , λέξης ή και φράσης . Περιοριζόμαστε στο πρώτο πρόβλημα.

Καθολικά αμαρκάριστη είναι η συλλαβή με τη μεγαλύτερη αρθρωτική αντίθεση : Σύμφωνο + Φωνήεν (ΣΦ) (Έμβαση - Πυρήνας) - η papuan hua (της Νέας Γουινέας) είναι μία από τις γλώσσες όπου το σχήμα αυτό είναι το επικρατέστερο. Ακολουθεί το λιγότερο καθολικό (μαρκαρισμένο) σχήμα ΣΦΣ (Έμβαση - Πυρήνας - Έξοδος), που προϋποθέτει την παρουσία του ΣΦ. Τέλος, το ακόμα πιο μαρκαρισμένο με απλό φωνήεν Φ (Σ), (Πυρήνας χωρίς Έμβαση), που απαντά μεν σε πολλές γλώσσες, προϋποθέτει όμως την παρουσία του ΣΦ. Με τις βασικές αυτές δομές μια λέξη όπως πολύς συλλαβίζεται σε δύο συλλαβές με σχήμα ΣΦ.ΣΦΣ: πο.λύς - και όχι *πολ.ύς που θα έδινε τα δύο μαρκαρισμένα σχήματα συλλαβής ΣΦΣ.ΦΣ.

Οι βασικές δομές ΣΦ, ΣΦΣ επεκτείνονται με προσθήκες και περιορισμούς στον αριθμό και τον τύπο των τεμαχίων που μπορούν να ταυτοσυλλαβιστούν (να συλλαβιστούν μαζί) στην Έμβαση και την Έξοδο.

Οι γλώσσες διαφέρουν ως προς τον αριθμό των συμφώνων που ταυτοσυλλαβίζονται: π.χ. για τα νέα ελληνικά προτείνεται ότι επιτρέπονται μέχρι δύο σύμφωνα στην έμβαση και μόνο ένα στην έξοδο: κλέφ.της, κλέφ.τρα, ενώ στα αρχαία από δύο σύμφωνα και στις δύο θέσεις: θέλκ.τρον, κάμπ.τρα (βλ. πιο κάτω). Πρβ. όμως και προβληματικές λέξεις όπως Αυστρία, εκστρατεία (για λέξεις όπως στρατός βλ. πιο κάτω).

Μπορεί ακόμα να διαφέρουν στον αριθμό και τον τύπο των επιτρεπτών συμφώνων στην αρχή ή και το τέλος λέξης: π.χ. στα αρχαία ελληνικά ανεκτά σύμφωνα στο τέλος λέξης είναι τα s, n, r: τέλος, μέλλον, ρήτωρ, στα νέα μόνο τα s, n: τέλος, μέλλον αλλά ρήτορας - αν και ο περιορισμός τείνει να μην έχει πια απόλυτη ισχύ: πρβ. κύρια ονόματα ή δάνεια : Γαβριήλ, μπλόκ κλπ. Σε άλλες γλώσσες επιτρέπονται και τα εμποδιστικά : γερμ. Pferd, zwölf, αγγλ. respect.

Σχετικά με τον τύπο των συμφώνων, που ταυτοσυλλαβίζονται, μια πρόταση που έχει διατυπωθεί είναι να ρυθμίζεται με την Αρχή της διαδοχικής ηχητικότητας, με βάση την κλίμακα ηχητικότητας. Πρβ. την ανοδική κλιμάκωση:

1. εμποδιστικά- 2. έρρινα - 3. υγρά - 4. ημίφωνα - 5. φωνήεντα

Στον Πυρήνα απονέμεται το ηχητικότερο τεμάχιο -φωνήεν ή συλλαβοποιούμενο σύμφωνο, όπως υγρό ή έρρινο-, ενώ στην Έμβαση η ηχητικότητα είναι ανοδική προς την μέγιστη ηχητικότητα του Πυρήνα και αντίθετα στην Έξοδο καθοδική, π.χ. αρ.παχ. τι.κό, α.προσ.πέ.λασ.το.

Το πρόβλημα είναι οι αποκλίσεις στις διάφορες γλώσσες. Για παράδειγμα, πρβ. στα ελληνικά, αρχαία και νέα, όπως και σε άλλες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, συμπλέγματα με αντίθετη ηχητικότητα στην αρχή μιας λέξης, όπως τα sp, st, sk : στάσις, στέκομαι, stehen (γερμ.), stay (αγγλ.), ή και στο τέλος: γαλλ. timbre, table (πρβ. όμως και τα garde, farceμε την αναμενόμενη κλιμάκωση ηχητικότητας).

Μια λύση είναι η παραμετροποίηση της κλίμακας ηχητικότητας και απονομή του παραβιάζοντος συμφώνου σε μια εξωσυλλαβική θέση, ως προσθήκη στο συλλαβικό συστατικό. Π.χ. για τoν συλλαβισμό της αττικής η Steriade (1982) προτείνει διαφορετική διαβάθμιση των εμποδιστικών, με τα κλειστά σε διαφορετική βαθμίδα από τα εξακολουθητικά , και τα άηχα από τα ηχηρά . Επιπλέον τα σύμφωνα που συλλαβίζονται στην ίδια θέση πρέπει να απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον τέσσερις βαθμίδες:

κλίμακα αττικής: 1. p^(h) t^(h) k^(h) 2. b d g 3. s(z) 4.m n 5. l r [απόσταση 4 βαθμίδες].

Έτσι προκύπτουν συλλαβισμοί όπως: κλέπ.τω με το σύμπλεγμα κλ- στην έμβαση, αλλά σ.πεί.ρω με το πρώτο σύμφωνο s-, που παραβιάζει την ηχητικότητα, εξωσυλλαβικό.

O διαφορετικός συλλαβισμός φαίνεται και στον διαφορετικό αναδιπλασιασμό τους: πρβ. κέ.κλο.φα, με επανάληψη του συμφώνου της έμβασης, στην έμβαση της νέας συλλαβής, αλλά έ.σ.παρ.κα (e-spar-ka) με παράλειψη του εξωσυλλαβικού σύμφωνου και με τη νέα συλλαβή χωρίς έμβαση.

Άλλη πρόταση συλλαβισμού που αποφεύγει τα προβλήματα ηχητικότητας, που αναφέραμε, είναι ο συλλαβισμός με την Αρχή της Μέγιστης Έμβασης. Σύμφωνα με αυτή την Αρχή, τα σύμφωνα που ταυτοσυλλαβίζονται σε Έμβαση και Έξοδο είναι αυτά που απαντούν στην αρχή ή το τέλος μιας λέξης. Π.χ. για τα νέα ελληνικά προτείνονται συλλαβισμοί όπως ε.υχα.ρι.στό (e.fxari.sto) με ταυτοσυλλαβισμό των fx. st, τα οποία απαντούν και στην αρχή λέξης όπως στα: φχα.ρι.στό, στά.ση.

Υπάρχουν όμως και συμπλοκές συμφώνων που δεν απαντούν στην αρχή λέξης: π.χ. ελπίδα (lp), άρμα (rm), και απαιτούν και για την παρούσα πρόταση μια βοηθητική λύση.

Α. Μαλικούτη-Drachman