Kahane H. & R., VENETIAN RELICS ON THE GREEK ISLAND OF CEPHALONIA. THE DOMAIN OF WIND AND WEATHER (A Festschrift for Sol Saporta, Seattle 1986, 213-230)

1. Χαρακτηριστικά έκδοσης

• 18 σελίδες.
• Η ύλη κατανέμεται σε ενότητες κάθε μία από τις οποίες διαθέτει υποενότητες με συνεχή αρίθμηση και θεματικούς τίτλους με έντονους χαρακτήρες. Με πλάγια στοιχεία τυπώνονται οι λέξεις που ενδιαφέρουν.
• Διαθέτει εισαγωγή και πίνακα βραχυγραφιών.
• Οι βιβλιογραφικές παραπομπές σημειώνονται με βραχυγραφίες.
• Περιλαμβάνει συγκεντρωτικό πίνακα των λέξεων που παρουσιάζει με αριθμό σελίδας.

2. Περιεχόμενα - Παρατηρήσεις

Στη σύντομη εισαγωγή το γλωσσικό υλικό (129 λέξεις) χαρακτηρίζεται από τους ίδιους τους μελετητές ως εσοδεία της εργασίας τους στο νησί της Κεφαλονιάς τη δεκαετία 1920-30. Επακόλουθα γεγονότα, όπως καταστροφικοί σεισμοί και δημογραφικές μετακινήσεις περιόρισαν την χρήση του παρουσιαζόμενου λεξιλογίου. Το κατηγοριοποιούν ως μέρος ενός ευρύτερου ναυτικού λεξιλογίου της περιοχής της Κεφαλονιάς που δέχτηκε σαφείς βενετικές-ιταλικές επιδράσεις. Επισημαίνουν ότι τα όρια ανάμεσα στη βενετική ή την ιταλική επίδραση συχνά είναι δυσδιάκριτα γι αυτό και στην ετυμολόγηση χρησιμοποιούν σε κάποιες περιπτώσεις τον διπλό χαρακτηρισμό Ven.it. Υιοθετούν επίσης τον χαρακτηρισμό Ven.Giul. για όσες επιδράσεις προέρχονται από την ανατολική περιοχή της Βενετίας που περιλαμβάνει τις ακτές της βορειοανατολικής Αδριατικής και αποτελεί την πηγή του θαλασσινού λεξιλόγιου που έφθασε στις βενετικές κτήσεις στην Ελλάδα. Αυτό το λεξιλόγιο έχει συγκεντρωθεί στο ιταλικό λεξικό Rosamani (1958) και λέξεις του έχουν συμπεριληφθεί στο πολωνικό λεξικό Dabovich (1883), στα οποία αναφέρονται οι μελετητές.

Η μελέτη αναπτύσσεται σε δύο ενότητες με θέμα τους ανέμους και τον καιρό αντίστοιχα, όπως προαναγγέλεται στον τίτλο.

Η πρώτη χωρίζεται σε 4 επιμέρους ενότητες: 1) οι οχτώ βασικοί άνεμοι του ανεμολογίου. Στην πρώτη υποενότητα αναφέρονται τα ονόματα των ανέμων και η βενετική τους προέλευση. Στη δεύτερη παρουσιάζονται δευτερεύοντες άνεμοι που οι ονομασίες τους προήλθαν από σύνθεση με το ένα ή και τα δύο συνθετικά από τις ονομασίες των βασικών ανέμων. Στην τρίτη υπάρχουν παράγωγες ονομασίες δευτερευόντων πάλι ανέμων και όλες παραγόμενες από τις βασικές ονομασίες. 2) Τοπικοί άνεμοι, μπάτης και μποκαδούρα. 3) Ονομασίες σχετικές με τη δύναμη του ανέμου. Χωρίζεται σε τρεις υποενότητες: ουσιαστικά-επίθετα-ρήματα και μετοχές. 4) Λέξεις για την επίδραση του ανέμου στη θάλασσα. Χωρίζεται σε δύο υποενότητες: ουσιαστικά- ρήματα και μετοχές.

Η δεύτερη ενότητα χωρίζεται σε τρεις μικρότερες με άξονα μόνο τη γραμματική κατηγορία των λέξεων: 1) ουσιαστικά 2) επίθετα και επιρρήματα 3) ρήματα και μετοχές.

Η παρουσίαση κάθε λέξης σε όλες τις υποενότητες παρουσιάζει την εξής δομή: προτάσσεται η λέξη με πλάγια γράμματα. Ακολουθούν κατά σειρά: ερμηνεία, προέλευση-ετυμολόγηση, παράθεση σχετικής φράσης από το κεφαλονίτικο ιδίωμα, αναφορές επιβίωσης της λέξης και σε άλλα ελληνικά ιδιώματα, μεταφορική ή άλλη ειδική χρήση της λέξης, όπως τοπωνύμιο, παρόνομα κ.λ.π. -εφόσον έχει εντοπιστεί. Οι ετυμολογήσεις και οι επιβιώσεις συνοδεύονται από βραχυγραφημένες βιβλιογραφικές παραπομπές και ταυτόχρονα γίνονται και αναφορές σε διαφορετικές απόψεις μελετητών ή λεξικογράφων. Οι περισσότερες επιβιώσεις σχολιάζονται σχετικά με τη διαφορετική σημασία ή χρήση της λέξης.

Στο τέλος της μελέτης παρατίθεται αλφαβητικό ευρετήριο των λέξεων που παρουσιάστηκαν και σημειώνεται η σελίδα όπου θα αναζητηθούν.

3. Αξιολογικές Παρατηρήσεις

Πέραν του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει αυτούσιο το συγκεντρωμένο γλωσσικό υλικό είναι βοηθητική για την κατανόηση και την περαιτέρω χρήση του από τον ερευνητή η θεματική και γραμματική κατηγοριοποίηση την οποία επέλεξαν οι μελετητές. Η ετυμολόγηση στηρίζεται σε προσεγμένους χαρακτηρισμούς και με την αναφορά των επιβιώσεων σε άλλα ελληνικά ιδιώματα διαγράφεται πλήρως η πορεία δανεισμού, παραγωγής, σύνθεσης και επίδρασης των δάνειων αυτών λέξεων. Η παράθεση φράσεων συντελεί στην κατανόηση της λέξης μέσα στο γλωσσικό της περιβάλλον, πράγμα που ενισχύεται από την παράλληλη αναφορά ειδικών χρήσεων της λέξης ή αλλαγής της σημασίας της σε άλλο ελληνικό ιδίωμα.

Παρουσίαση: Βασιλική Φυτώκα