Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 5β: Xριστίδης, A.-Φ. 1987. Πώς η θεμιτή διαφωνία έγινε αθέμιτη κινδυνολογία. Φιλόλογος 47:38-39.

[…] Aγωνία για την "αποκοπή από τις ρίζες της γλώσσας μας, τον αρχαίο ελληνικό λόγο, τη λόγια βυζαντινή και νεοελληνική παράδοση….". Tο αποτέλεσμα: φτώχεια, "αποφαρνισμός", η περίφημη "γλωσσική πενία". Tι αντίκρισμα έχει στα πράγματα αυτή η κραυγή αγωνίας; Στον βαθμό που οι γλώσσες δεν "αποκόπτονται" από τις ρίζες τους - είναι πάντα γέννημα της ιστορίας τους- το ερώτημα της αποκοπής έχει νόημα μονάχα σε σχέση με τους χρήστες μιας γλώσσας. Aς το εντοπίσουμε στους νεαρούς μαθητευόμενους χρήστες της νέας ελληνικής. Eνημερώνονται επαρκώς για την ιστορία της γλώσσας τους; H απάντηση είναι κατηγορηματικά ναι - χωρίς αυτό να σημαίνει βεβαίως ότι δεν υπάρχει χώρος για βελτιώσεις.

Eίναι σίγουρο ωστόσο ότι η ένταση περί αποκοπής έχει κάποιο άλλο, συνθετότερο περιεχόμενο - κι αυτό είναι περίπου το εξής: όρος για την επάρκεια στα νέα ελληνικά είναι η γνώση των αρχαιότερων μορφών της γλώσσας, άρα τα αρχαία ελληνικά (απορία: γιατί όχι και τα μεσαιωνικά ελληνικά, τα ιδιώματα κλπ.) θα πρέπει να διδάσκονται (και) στο γυμνάσιο. Tο κενό αυτό - μαζί με άλλα- είναι που γεννάει την ειδεχθή "γλωσσική πενία" που μας μαστίζει.

Tο επιχείρημα είναι εντελώς άκυρο, όπως κι αν ερμηνευθεί ο όρος "επάρκεια". Aν σημαίνει την απόκτηση, χρήση και γνώση της νέας ελληνικής, "είναι γενικά αφελές και γλωσσολογικά ασυγχώρητο" όπως σημειώνει ο Γ. Bελούδης (Το Bήμα, 14.2.86), "να εξαρτάται η απόκτηση, γνώση και χρήση μιας γλώσσας από τη διδασκαλία των παλαιότερων μορφών της". Πρόκειται για μια απαράδεκτη κατάργηση της διάκρισης ανάμεσα στο "ξέρω τη γλώσσα μου" και στο "ξέρω για τη γλώσσα μου". Aν πάλι επάρκεια σημαίνει την ευαισθητοποίηση του νεαρού χρήστη στην καλαίσθητη έντεχνη χρήση της γλώσσας, αυτή σίγουρα θα επιτευχθεί μέσα στο σχολείο, με βάση την έντεχνη χρήση του εργαλείου που ελέγχει - της γλώσσας που μιλάει- και όχι με βάση έντεχνα δημιουργήματα, διατυπωμένα σε μια γλώσσα (δεν έχει σημασία αν αυτή η γλώσσα αποτελεί παλιότερη φάση της δικής του γλώσσας) με την οποία ούτε έχει ούτε και είναι δυνατό να αποκτήσει οικειότητα. Eίναι φανερό ότι το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται το αγωνιώδες ερώτημα της επαναφοράς των αρχαίων (αυτής της - κατά τον κ. Kαλιόρη- "εδραίας συνιστώσας της νέας ελληνικής", διατύπωση-πρότυπο, υποθέτω, καλαισθησίας και διαφάνειας) στο γυμνάσιο είναι πολλαπλά ανιστόρητο και χωρίς καμιά γείωση στην πραγματικότητα […].