Διδασκαλία-Εκπαίδευση

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας 

Φύλλο εργασίας αριθμ. 3 

Σύνταξη-επιμέλεια: Ιωάννης Κονδυλόπουλος

Κείμενο: ΛΥΣΙΑΣ, ΔΗΜΟΥ ΚΑΤΑΛΥΣΕΩΣ ΑΠΟΛΟΓΙΑ 25.1-6
Γραμματική: Γενική (πτωτικών) | Αντωνυμίες (ὅς, ἥ, ὅ) | Ομόηχες λέξεις
Συντακτικό: Γενική πτώση | Αντικείμενο (σε γενική)
Λεξιλογικά: οἱ ἐκ Πειραιῶς (σημασίες λέξεων) | οἱ ἐν ἄστει, ἀστεῖος (σημασίες λέξεων) | ἄστυ (οικογένειες λέξεων)

Κείμενο

ΛΥΣΙΑΣ, ΔΗΜΟΥ ΚΑΤΑΛΥΣΕΩΣ ΑΠΟΛΟΓΙΑ 25.1-6

ΛΥΣ 25.1-6

[1 ] Ὑμῖν μὲν πολλὴν συγγνώμην ἔχω, ὦ ἄνδρες δικασταί,
ἀκούουσι τοιούτων λόγων καὶ ἀναμιμνῃσκομένοις τῶν γε-
γενημένων, ὁμοίως ἅπασιν ὀργίζεσθαι τοῖς ἐν ἄστει μεί-
νασι· τῶν δὲ κατηγόρων θαυμάζω, οἳ ἀμελοῦντες τῶν
οἰκείων τῶν ἀλλοτρίων ἐπιμέλονται, εἰ σαφῶς εἰδότες
τοὺς μηδὲν ἀδικοῦντας καὶ τοὺς πολλὰ ἐξημαρτηκότας ζη-
τοῦσι [κερδαίνειν ἢ] ὑμᾶς πείθειν περὶ ἁπάντων ἡμῶν τὴν
γνώμην ταύτην ἔχειν. [2 ] εἰ μὲν οὖν οἴονται, ὅσα ὑπὸ τῶν τριά-
κοντα γεγένηται τῇ πόλει, πάντ' ἐμοῦ κατηγορηκέναι,
ἀδυνάτους αὐτοὺς ἡγοῦμαι λέγειν· οὐδὲ γὰρ πολλοστὸν μέ-
ρος τῶν ἐκείνοις πεπραγμένων εἰρήκασιν· εἰ δὲ ὡς ἐμοί τι
προσῆκον περὶ αὐτῶν ποιοῦνται τοὺς λόγους, ἀποδείξω
τούτους μὲν ἅπαντα ψευδομένους, ἐμαυτὸν δὲ τοιοῦτον ὄντα
οἷόσπερ ἂν τῶν ἐκ Πειραιῶς <ὁ> βέλτιστος ἐν ἄστει μεί-
νας ἐγένετο. [3 ] δέομαι δ' ὑμῶν, ὦ ἄνδρες δικασταί, μὴ τὴν
αὐτὴν γνώμην ἔχειν τοῖς συκοφάνταις. τούτων μὲν γὰρ
ἔργον ἐστὶ καὶ τοὺς μηδὲν ἡμαρτηκότας εἰς αἰτίαν καθι-
στάναι (ἐκ τούτων γὰρ ἂν μάλιστα χρηματίζοιντο), ὑμέ-
τερον δὲ τοῖς μηδὲν ἀδικοῦσιν ἐξ ἴσου τῆς πολιτείας με-
ταδιδόναι· οὕτω γὰρ ἂν τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι πλεί-
στους συμμάχους ἔχοιτε. [4 ] ἀξιῶ δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί,
ἐάνπερ φανῶ συμφορᾶς μὲν μηδεμιᾶς αἴτιος γεγενημένος,
πολλὰ δὲ κἀγαθὰ εἰργασμένος τὴν πόλιν καὶ τῷ σώματι
καὶ τοῖς χρήμασι, ταῦτα γοῦν μοι παρ' ὑμῶν ὑπάρχειν,
ὧν οὐ μόνον τοὺς εὖ πεποιηκότας ἀλλὰ καὶ τοὺς μηδὲν
ἀδικοῦντας τυγχάνειν δίκαιόν ἐστι. [5 ] μέγα μὲν οὖν ἡγοῦμαί
<μοι> τεκμήριον εἶναι, ὅτι, εἴπερ ἐδύναντο οἱ κατήγοροι
ἰδίᾳ με ἀδικοῦντα ἐξελέγξαι, οὐκ ἂν τὰ τῶν τριάκοντα
ἁμαρτήματα ἐμοῦ κατηγόρουν, οὐδ' ἂν ᾤοντο χρῆναι ὑπὲρ
τῶν ἐκείνοις πεπραγμένων ἑτέρους διαβάλλειν, ἀλλ' αὐτοὺς
τοὺς ἀδικοῦντας τιμωρεῖσθαι· νῦν δὲ νομίζουσι τὴν πρὸς
ἐκείνους ὀργὴν ἱκανὴν εἶναι καὶ τοὺς μηδὲν κακὸν εἰργασμέ-
νους ἀπολέσαι. [6 ] ἐγὼ δὲ οὐχ ἡγοῦμαι δίκαιον εἶναι οὔτε εἴ
τινες τῇ πόλει πολλῶν ἀγαθῶν αἴτιοι γεγένηνται, ἄλλους
τινὰς ὑπὲρ τούτων τιμὴν ἢ χάριν κομίσασθαι παρ' ὑμῶν,
οὔτ' εἴ τινες πολλὰ κακὰ εἰργασμένοι εἰσίν, εἰκότως ἂν
δι' ἐκείνους τοὺς μηδὲν ἀδικοῦντας ὀνείδους καὶ διαβολῆς
τυγχάνειν· ἱκανοὶ γὰρ οἱ ὑπάρχοντες ἐχθροὶ τῇ πόλει καὶ
μέγα κέρδος νομίζοντες εἶναι τοὺς ἀδίκως ἐν ταῖς διαβο-
λαῖς καθεστηκότας.

Γραμματική

Γενική (πτωτικών) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 1η

Να πληκτρολογήσεις στα παρακάτω κενά τα πτωτικά, αφού τα θέσεις στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού, όπως στο παράδειγμα:

τοιούτων (ΛΥΣ 25.1.2) τοιούτου

λόγων (ΛΥΣ 25.1.2)Έλεγχος
γεγενημένων (ΛΥΣ 25.1.2)Έλεγχος
κατηγόρων (ΛΥΣ 25.1.4)Έλεγχος
οἰκείων (ΛΥΣ 25.1.5)Έλεγχος
ἀλλοτρίων (ΛΥΣ 25.1.5)Έλεγχος
ἁπάντων (ΛΥΣ 25.1.7)Έλεγχος
ἡμῶν (ΛΥΣ 25.1.7)Έλεγχος
ἐμοῦ (ΛΥΣ 25.2.2)Έλεγχος
πεπραγμένων (ΛΥΣ 25.2.4)Έλεγχος
αὐτῶν (ΛΥΣ 25.2.5)Έλεγχος
ὑμῶν (ΛΥΣ 25.3.1)Έλεγχος
τούτων (ΛΥΣ 25.3.2)Έλεγχος
πολιτείας (ΛΥΣ 25.3.5)Έλεγχος
συμφορᾶς (ΛΥΣ 25.4.2)Έλεγχος
ὧν (ΛΥΣ 25.4.5)Έλεγχος
πολλῶν (ΛΥΣ 25.6.2)Έλεγχος
ὀνείδους (ΛΥΣ 25.6.5)Έλεγχος
διαβολῆς (ΛΥΣ 25.6.5)Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Άσκηση 2η

Να πληκτρολογήσεις στα κενά τους τύπους της γενικής ενικού και πληθυντικού των παρακάτω λέξεων του κειμένου, όπως στο παράδειγμα:

ἀκούουσι (ΛΥΣ 25.1.2) ἀκούοντος ἀκουόντων

μείνασι (ΛΥΣ 25.1.3)Έλεγχος
ἀμελοῦντες (ΛΥΣ 25.1.4)Έλεγχος
ἐξημαρτηκότας (ΛΥΣ 25.1.6)Έλεγχος
πόλει (ΛΥΣ 25.2.2)Έλεγχος
μέρος (ΛΥΣ 25.2.3)Έλεγχος
μέγα (ΛΥΣ 25.5.1)Έλεγχος
ταῦτα (ΛΥΣ 25.4.4)Έλεγχος
αἴτιοι (ΛΥΣ 25.6.2)Έλεγχος
χάριν (ΛΥΣ 25.6.3)Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Αντωνυμίες (ὅς, ἥ, ὅ) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 3η

οἳ (ΛΥΣ 25.1.4): Στη στήλη Α κλίνεται το άρθρο. Να πληκτρολογήσεις στη στήλη Β τους αντίστοιχους τύπους της παραπάνω αναφορικής αντωνυμίας, όπως στο παράδειγμα:

οἱ οἳ

ΑΒ
Έλεγχος
τοῦΈλεγχος
τῷΈλεγχος
τὸνΈλεγχος
οἱΈλεγχος
τῶνΈλεγχος
τοῖςΈλεγχος
τοὺςΈλεγχος
Έλεγχος
τῆςΈλεγχος
τῇΈλεγχος
τὴνΈλεγχος
αἱΈλεγχος
τῶνΈλεγχος
ταῖςΈλεγχος
τὰςΈλεγχος
τὸΈλεγχος
τοῦΈλεγχος
τῷΈλεγχος
τὸΈλεγχος
τὰΈλεγχος
τῶνΈλεγχος
τοῖςΈλεγχος
τὰΈλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Ομόηχες λέξεις [Επίπεδο Β]

Άσκηση 4η

Να επιλέξεις τι μέρος του λόγου είναι η λέξη που επισημαίνεται με έντονα στοιχεία σε καθένα από τα παρακάτω αποσπάσματα;

Άσκηση 1η

ΠΛ Νομ 643c τὰς ἡδονὰς καὶ ἐπιθυμίας τῶν παίδων, οἷ ἀφικομένους αὐτοὺς δεῖ τέλος ἔχειν

Άρθρο
Προσωπική αντωνυμία
Αναφορική αντωνυμία
Επίρρημα
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 2η

ΑΙΣΧΙΝ 3.169 γένος ἀτυχίαν δυσμενὴς ᾖ τοῖς νόμοις, οἳ σῴζουσι τὴν δημοκρατίαν

Άρθρο
Προσωπική αντωνυμία
Αναφορική αντωνυμία
Επίρρημα
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 3η

ΑΙΣΧΙΝ 1.2 καὶ ὡς ἔοικεν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οἱ εἰωθότες λόγοι λέγεσθαι ἐπὶ τοῖς δημοσίοις ἀγῶσιν οὐκ εἰσὶ ψευδεῖς

Άρθρο
Προσωπική αντωνυμία
Αναφορική αντωνυμία
Επίρρημα
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 4η

ΘΟΥΚ 1.50.3 ἐκράτησαν ὥστε προσκομίσαι πρὸς τὰ Σύβοτα, οἷ αὐτοῖς ὁ κατὰ γῆν στρατὸς τῶν βαρβάρων προσεβεβοηθήκει

Άρθρο
Προσωπική αντωνυμία
Αναφορική αντωνυμία
Επίρρημα
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 5η

ΠΛ Φαιδ 113d οἱ τετελευτηκότες εἰς τὸν τόπον οἷ ὁ δαίμων ἕκαστον κομίζει

Άρθρο
Προσωπική αντωνυμία
Αναφορική αντωνυμία
Επίρρημα
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 6η

ΞΕΝ Ελλ 7.1.38 καὶ τὸ τῶν χρημάτων πλῆθος ἀλαζονείαν οἷ γε δοκεῖν ἔφη εἶναι

Άρθρο
Προσωπική αντωνυμία
Αναφορική αντωνυμία
Επίρρημα
ΈλεγχοςΑπάντηση

Συντακτικό

Γενική πτώση [Επίπεδο Α]

Άσκηση 5η

Πώς λειτουργεί το καθένα από τα παρακάτω λεκτικά σύνολα του αποσπάσματος; Να επιλέξεις από τον κατάλογο της στήλης Β, όπως στο παράδειγμα:

λόγων (ΛΥΣ 25.1.2) Η γενική είναι αντικείμενο

ΑΒ
τῶν γεγενημένων (ΛΥΣ 25.1.2)Έλεγχος
τῶν κατηγόρων (ΛΥΣ 25.1.4)Έλεγχος
τῶν οἰκείων (ΛΥΣ 25.1.5)Έλεγχος
τῶν ἀλλοτρίων(ΛΥΣ 25.1.5)Έλεγχος
ἁπάντων (ΛΥΣ 25.1.7)Έλεγχος
ἡμῶν (ΛΥΣ 25.1.7)Έλεγχος
τῶν τριάκοντα (ΛΥΣ 25.2.1)Έλεγχος
ἐμοῦ (ΛΥΣ 25.2.2)Έλεγχος
τῶν πεπραγμένων (ΛΥΣ 25.2.4)Έλεγχος
αὐτῶν (ΛΥΣ 25.2.5)Έλεγχος
τῶν ἐκ Πειραιῶς (ΛΥΣ 25.2.7)Έλεγχος
ὑμῶν (ΛΥΣ 25.3.1)Έλεγχος
τούτων (ΛΥΣ 25.3.2)Έλεγχος
τούτων (ΛΥΣ 25.3.4)Έλεγχος
ἴσου (ΛΥΣ 25.3.5)Έλεγχος
τῆς πολιτείας (ΛΥΣ 25.3.5)Έλεγχος
συμφορᾶς (ΛΥΣ 25.4.2)Έλεγχος
μηδεμιᾶς (ΛΥΣ 25.4.2)Έλεγχος
ὑμῶν (ΛΥΣ 25.4.4)Έλεγχος
ὧν (ΛΥΣ 25.4.5)Έλεγχος
τῶν τριάκοντα (ΛΥΣ 25.5.3)Έλεγχος
ἐμοῦ (ΛΥΣ 25.5.4)Έλεγχος
τῶν πεπραγμένων (ΛΥΣ 25.5.5)Έλεγχος
πολλῶν (ΛΥΣ 25.6.2)Έλεγχος
ἀγαθῶν (ΛΥΣ 25.6.2)Έλεγχος
τούτων (ΛΥΣ 25.6.3)Έλεγχος
ὑμῶν (ΛΥΣ 25.6.3)Έλεγχος
ὀνείδους (ΛΥΣ 25.6.5)Έλεγχος
διαβολῆς (ΛΥΣ 25.6.5)Έλεγχος
ΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 6η

Να επιλέξεις από τον κατάλογο της στήλης Β τον ορθό συντακτικό χαρακτηρισμό για καθεμιά από τις λέξεις της στήλης Α, όπως στο παράδειγμα:

τοιούτων (ΛΥΣ 25.1.2) επιθετικός προσδιορισμός στη λ. λόγων

ΑΒ
περὶ ἡμῶν (ΛΥΣ 25.1.7)Έλεγχος
ἁπάντων (ΛΥΣ 25.1.7)Έλεγχος
ὑπὸ τῶν τριάκοντα (ΛΥΣ 25.2.1)Έλεγχος
τῶν πεπραγμένων (ΛΥΣ 25.2.4)Έλεγχος
περὶ αὐτῶν (ΛΥΣ 25.2.5)Έλεγχος
τῶν ἐκ Πειραιῶς (ΛΥΣ 25.2.7)Έλεγχος
τούτων (ΛΥΣ 25.3.2)Έλεγχος
συμφορᾶς (ΛΥΣ 25.4.2)Έλεγχος
μηδεμιᾶς (ΛΥΣ 25.4.2)Έλεγχος
τῶν τριάκοντα (ΛΥΣ 25.5.3)Έλεγχος
τὰ τῶν τριάκοντα (ΛΥΣ 25.5.3)Έλεγχος
ὑπὲρ τούτων (ΛΥΣ 25.6.3)Έλεγχος
ΒοήθειαΑπάντηση

Αντικείμενο (σε γενική) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 7η

Να επιλέξεις ποια από τα παρακάτω ρήματα συντάσσονται κυρίως με αντικείμενο σε γενική. Ας σημειωθεί ότι τα ρήματα αυτά είναι συνώνυμα ή αντώνυμα με ρήματα του αποσπάσματός μας.

χαλεπαίνω
ἐπιλανθάνομαι
ὀλιγωρῶ
νομίζω
ἀκροῶμαι
κολάζω
ἀμελῶ
διαφθείρω
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Λεξιλογικά

οἱ ἐκ Πειραιῶς (σημασίες λέξεων) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 8η

τῶν ἐκ Πειραιῶς (ΛΥΣ 25.2.7): Συμπλήρωσε στα παρακάτω κενά τη λέξη με την οποία απέδωσε ο καθένας από τους δύο μεταφραστές το συγκεκριμένο λεκτικό σύνολο.

1. Αραπόπουλος: εάν δε ομιλούν διά τας πράξεις των Τριάκοντα, διότι νομίζουν ότι κάτι υπό των πραχθέντων υπ' εκείνων αφορά εμέ, θα αποδείξω ότι ούτοι μεν τελείως ψεύδονται, και ότι εγώ είμαι τοιούτος, οποίος ακριβώς θα ήτο οιοσδήποτε άριστος δημοκρατικός, εάν τότε έμενεν εις την πόλιν.
2. Ράπτης: αν όμως μιλούν γι' αυτά, σα να αφορά κάτι και μένα, θα αποδείξω ότι όλοι τους ψεύδονται και ότι εγώ ήμουν τέτοιος, όποιου είδους ακριβώς θα ήταν ο πιο ακραιφνής δημοκράτης που παρέμεινε στην πόλη.

Αραπόπουλος:Έλεγχος
Ράπτης:Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Άσκηση 9η

τῶν ἐκ Πειραιῶς: το λεκτικό σύνολο μπορεί να μεταφραστεί ως δημοκράτης ή δημοκρατικός (βλ. προηγούμενη άσκηση), διότι: (να επιλέξεις την σωστή απάντηση)

Στον Πειραιά έδρευαν τα σημαντικότερα όργανα διακυβέρνησης της αθηναϊκής πόλεως-κράτους.
Στον Πειραιά πρωτοεφαρμόστηκαν οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη.
Ο Πειραιάς αποτέλεσε το καταφύγιο και ορμητήριο των δημοκρατικών στον αγώνα τους εναντίον των ολιγαρχικών (αρχικά των Τριάκοντα και στη συνέχεια των Δέκα).
ΈλεγχοςΑπάντηση

οἱ ἐν ἄστει, ἀστεῖος (σημασίες λέξεων) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 10η

Το λεκτικό σύνολο οἱ ἐν ἄστει μείναντες δηλώνει όσους δεν ακολούθησαν τους δημοκρατικούς πολίτες εκτός Αθηνών όταν οι Τριάκοντα κατέλυσαν τη δημοκρατία (επομένως, όσους δεν συμμετείχαν στην αντίσταση εναντίον του τυραννικού καθεστώτος).

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 11η

Να πληκτρολογήσεις στη μηχανή αναζήτησης του >ΣΥΜΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΛΕΞΕΩΝ αστει.
Τα αποτελέσματα που πήρες έχουν ετυμολογική συγγένεια με την λέξη ἄστυ;

ΝΑΙ
ΟΧΙ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 12η

Πώς μεταφράζουν τη λέξη ἀστεῖος οι δύο μεταφραστές του ΙΣΟΚΡ 2.27-35 και πώς ο μεταφραστής του ΔΗΜ πρ 56.1-3;
Να πληκτρολογήσεις τα χωρία στα κενά που ακολουθούν τα ονόματα των μεταφραστών.

1. Πρωτοψάλτης (ΙΣΟΚΡ 2.27-35)
01. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
2.. Αραπόπουλος (ΙΣΟΚΡ 2.27-35)
02. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
3. Αραπόπουλος (ΔΗΜ πρ 56.1-3)
03. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Άσκηση 13η

Να χαρακτηρίσεις ως ΣΩΣΤΟΥΣ ή ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΥΣ τους παρακάτω ισχυρισμούς:

Άσκηση 1η

ἀστεῖος είναι γενικά εκείνος που αρμόζει ή σχετίζεται με την πόλη, άρα ο ευγενικός στους τρόπους του, ο κομψός, ο λεπτός, ο ευφυής.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 2η

Η λέξη ἂγροικος χρησιμοποιείται ως συνώνυμο της λέξης ἀστεῖος

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 3η

ἀστεῖος είναι ο γελοίος.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΑπάντηση

Άσκηση 14η

Να πληκτρολογήσεις αστειος στη μηχανή αναζήτησης του ΛΚΝ. Ποιες από τις σημασίες του επιθέτου είναι νεότερες;

1α1
1α2
1β1
1β2
2.
ΈλεγχοςΑπάντηση

ἄστυ (οικογένειες λέξεων) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 15η

Ακολουθούν λέξεις που ξεκινούν από ἀστ-. Για καθεμιά από τις λέξεις της στήλης Α να επιλέξεις μια από τις σημασίες του καταλόγου που ακολουθεί.
(Πέντε σημασίες περισσεύουν)

ΑΒ
ἀστακτὶΈλεγχος
ἀστεΐζεσθαιΈλεγχος
ἀστεῖοςΈλεγχος
ἀστερόειςΈλεγχος
ἀστικὸςΈλεγχος
ἀστροβλὴςΈλεγχος
ἈστυάναξΈλεγχος
ΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 16η

Ποιες από τις λέξεις της στήλης Α της άσκησης 15 έχουν ετυμολογική συγγένεια με τη λέξη ἄστυ; Να τις πληκτρολογήσεις στα παρακάτω κενά. Κάποιο/α από τα κενά ενδέχεται να περισσεύει/ουν.

ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
01. ἀστεΐζεσθαι
02. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
03. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
04. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
06. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
07. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
08. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
09. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση