Αριθμός, γένος

Αλλά το ουσιαστικό πέρα από τις πτώσεις του έχει και άλλα χαρακτηριστικά: αριθμό και γένος  . Ο αριθμός μπορεί να είναι (στα νέα ελληνικά) ενικός ή πληθυντικός. Τα γένη του ουσιαστικού στα ελληνικά είναι τρία: αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο (που σημαίνει 'ούτε το ένα ούτε το άλλο'). Εδώ θα πρέπει να γίνει η διάκριση ανάμεσα στο γραμματικό γένος και στο φυσικό γένος. Το γραμματικό γένος και το φυσικό γένος δεν συμπίπτουν πάντοτε  . Στην περίπτωση των λέξεων ο άνδρας, η γυναίκα γραμματικό και φυσικό γένος συμπίπτουν. Αυτό δεν συμβαίνει στις λέξεις κορίτσι, μηλιά, ποταμός. Το πρώτο, αν και θηλυκού γένους, εμφανίζεται ως ουδέτερο. Το δεύτερο, αν και δεν έχει φυσικό γένος, εμφανίζεται ως θηλυκό και το τρίτο, αν και δεν διαθέτει, επίσης, φυσικό γένος, εμφανίζεται ως αρσενικό. Δεν αποκλείεται λέξεις όπως μηλιά, ποταμός (θηλυκό η πρώτη, αρσενικό η δεύτερη) να απηχούν μια αντίληψη, που χάνεται πίσω στον χρόνο, η οποία έβλεπε ό,τι για μας είναι σήμερα άψυχο στοιχείο της φύσης ως έμψυχο. Έτσι, η μηλιά που γεννά καρπούς (και όλες οι λέξεις που δηλώνουν οπωροφόρα δέντρα) εμφανίζεται γι' αυτό τον λόγο ως έμψυχο και μάλιστα θηλυκό. Ο ποταμός, που γονιμοποιεί με τα νερά του τη γη, εμφανίζεται και αυτός ως έμψυχο, αλλά αρσενικό.