Τί ξέρουμε για τις προελληνικές γλώσσες;

Πολύ λίγα πράγματα. Όπως λέγαμε νωρίτερα, η γραμμική Α, που «κρύβει» μια τέτοια γλώσσα, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Το ίδιο ισχύει για τις κυπρομινωικές, ετεοκρητικές και ετεοκυπριακές επιγραφές. Οι ίδιοι οι αρχαίοι ονόμαζαν τους φορείς μερικών από αυτές τις γλώσσες: Πελασγοί  , Λέλεγεςκαι άλλοι.

Σε αυτές τις γλώσσες φαίνεται να ανήκουν μια σειρά από ονόματα τόπων. Αυτό δεν είναι παράξενο. Οι νέοι κάτοικοι μιας περιοχής κρατούν το όνομα που της έδιναν οι παλιοί κάτοικοι. Έτσι, σε πολλά μέρη της Τουρκίας επιζούν ελληνικά τοπωνύμια  : Λατάκια = Λαοδίκεια, Ιζμίρ = Σμύρνη κλπ., επειδή για πολλούς αιώνες οι πληθυσμοί που κατοικούσαν στη Μικρά Ασία ήταν ελληνόφωνοι. Τέτοια τοπωνύμια   που πιθανότατα ανήκουν σε προελληνικές γλώσσες είναι όσα λήγουν σε -άνθος (π.χ. Ερύμανθος), -ινθος (π.χ. Κόρινθος), -υνθος (π.χ. Ζάκυνθος), -σσος/-ττος (π.χ. Παρνασσός, Λυκαβηττός).

Από προελληνικές γλώσσες προέρχονται πιθανότατα οι λέξεις ἀσάμινθος 'μπανιέρα', ἐρέβινθος 'ρεβίθι', λαβύρινθος, ὑάκινθος, δάφνη, κολοκύνθη 'κολοκύθα', λωτός, ὄλυνθος 'αγριόσυκο', σῦκον, σαργός, σάλπη (οι δύο τελευταίες λέξεις είναι ονόματα ψαριών). Θα προσέξετε ότι πολλές από αυτές δηλώνουν φυτά, ψάρια κλπ. Αυτό συμβαίνει συχνά. Η εγκατάσταση σε έναν νέο χώρο σημαίνει γνωριμία με νέα προϊόντα, νέα χλωρίδα (φυτικό περιβάλλον), νέα πανίδα (ζώα). Έτσι υιοθετούνται τα ονόματα που δίνουν οι παλιοί κάτοικοι σε αυτά τα στοιχεία. Οι Τούρκοι π.χ., που απώτερη πατρίδα τους ήταν η κεντρική Ασία, όταν μετακινούνται προς τη Μεσόγειο, δανείζονται από τους παλαιότερους πληθυσμούς, τους Έλληνες, τα ονόματα των ψαριών που δεν υπήρχαν στη μακρινή τους πατρίδα. Έτσι, όλα σχεδόν τα ονόματα ψαριών στην τουρκική γλώσσα είναι δανεισμένα από τα ελληνικά, π.χ. levrek = λαβράκι. Και οι Έλληνες με τη σειρά τους είχαν δανειστεί πολλά από αυτά τα ονόματα από τους πληθυσμούς που ζούσαν πριν από αυτούς στον ελλαδικό χώρο, τους προελληνικούς πληθυσμούς.

Εικ. 17: Χάρτης με τοποθεσίες στις οποίες σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς κατοικούσαν οι Πελασγοί