Εξώφυλλο

Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση

Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

του Α.-Φ. Χριστίδη

4. Πότε γεννήθηκε και πότε πρωτογράφτηκε η ελληνική γλώσσα

Πότε γεννήθηκε η ελληνική γλώσσα;

Η ελληνική γλώσσα δεν γεννήθηκε βέβαια ταυτόχρονα με τα πρώτα γραπτά κείμενά της, τη γραμμική Β. Σίγουρα υπήρχε πολύ πιο πριν από την πρώτη καταγραφή της. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε ακριβώς μπαίνει στην ιστορία ως ξεχωριστή γλώσσα. Ξέρουμε ωστόσο ότι ανήκει σε μια μεγάλη και πολύ παλιά γλωσσική οικογένεια  . Γλωσσικές οικογένειες ονομάζουμε ομάδες γλωσσών που έχουν κοινή καταγωγή. Αν συγκρίνετε την αρχαία ελληνική λέξη πατήρ (που προφερόταν [patéer] με μακρό [e]), τη λατινική (τη γλώσσα από την οποία κατάγονται τα γαλλικά, τα ιταλικά, τα πορτογαλικά, τα ισπανικά) pater και την αρχαία ινδική pitar, θα παρατηρήσετε ότι μοιάζουν πολύ  . Το ίδιο θα παρατηρήσετε αν συγκρίνετε τις λέξεις μήτηρ της αρχαίας ελληνικής (προφερόταν [méeteer], με μακρό [e]), mater της λατινικής και matar της αρχαίας ινδικής. Το ίδιο, τέλος, θα παρατηρήσετε αν συγκρίνετε τις λέξεις fero στα λατινικά, που σημαίνει 'φέρω', τη λέξη φέρω (που προφερόταν [phéroo], με μακρό [ο], δηλαδή το ω) της αρχαίας ελληνικής, και τη λέξη bharami της αρχαίας ινδικής, που σημαίνει και αυτή 'φέρω'.

Υπάρχουν πολλές τέτοιες ομοιότητες, και αυτό που δείχνουν είναι ότι οι διαφορετικές αυτές γλώσσες αποτελούν μια γλωσσική οικογένεια, «γεννήθηκαν» δηλαδή από τον ίδιο «πρόγονο», την ίδια γλώσσα. Αυτή την οικογένεια την ονομάζουμε ινδοευρωπαϊκή, γιατί περιλαμβάνει γλώσσες της Ευρώπης αλλά και της Ινδίας. Η ινδοευρωπαϊκή δεν είναι βέβαια η μόνη γλωσσική οικογένεια. Με την ίδια λογική με την οποία εντοπίστηκε η ύπαρξή της, εντοπίστηκαν και άλλες γλωσσικές οικογένειες  , όπως η ουραλική, η αλταϊκή, η καυκασιανή και άλλες.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον όρο γλωσσική οικογένεια,

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CF%89%CF%83%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1

Ερώτηση

Γνωρίζετε άλλες λέξεις (π.χ. αριθμητικά, αντωνυμίες, ονόματα συγγένειας) που να μοιάζουν μεταξύ τους στις γλώσσες αυτές;

Απάντηση

Δείτε μερικές ακόμη πολύ χτυπητές περιπτώσεις:

αρχαίο ελληνικό φρατήρ «αδερφός», λατινικό frater, αγγλικό brother, ιταλικό fratello, γαλλικό frère.

αρχαίο ελληνικό θυγάτηρ «κόρη», γερμανικό Τοchter, αγγλικό daughter.

αρχαίο ελληνικό ἕνα, λατινικό unum, γερμανικό ein, αγγλικό one, ιταλικό uno, γαλλικό un.

αρχαίο ελληνικό ἐγώ, λατινικό ego, ιταλικό io, γερμανικό ich, αγγλικό Ι.

Εικ. 13: Χάρτης των γλωσσικών οικογενειών του κόσμου