Η ποικιλία των ήχων της γλώσσας

Στις γλώσσες που μιλιούνται στον κόσμο εμφανίζεται μια τεράστια ποικιλία ήχων (φθόγγων). Κανένα ζώο δεν μπορεί να παραγάγει την ποικιλία των ήχων που βρίσκουμε στις ανθρώπινες γλώσσες. Βρίσκουμε περίπου διακόσια είδη φωνηέντων και εξακόσια είδη συμφώνων! Ήχοι που σε μια γλώσσα δεν λειτουργούν ως φθόγγοι (ως υλικό για την κατασκευή λέξεων) μπορεί να λειτουργούν με αυτό τον τρόπο σε μια άλλη γλώσσα. Έτσι, στα ελληνικά ο ήχος που κάνουμε όταν καθαρίζουμε τον λαιμό μας δεν λειτουργεί ως φθόγγος, δεν φτιάχνουμε λέξεις με αυτού του είδους τον ήχο. Στα αραβικά τέτοιοι ήχοι (τους λέμε φαρυγγικούς γιατί ο φάρυγγας παίζει ρόλο στη δημιουργία τους) είναι φθόγγοι με τους οποίους δημιουργούνται λέξεις. Επίσης, στα ελληνικά ο ήχος που παράγουμε για να δηλώσουμε άρνηση (tsk, το τσού που κάνουμε) δεν εμφανίζεται ως φθόγγος της γλώσσας μας. Αν προσέξτε πώς σχηματίζεται αυτός ο ήχος, θα δείτε ότι δημιουργείται με το «ρούφηγμα» του αέρα   και όχι με την εξώθησή του, το βγάλσιμό του έξω από τη στοματική κοιλότητα. Τέτοιου είδους ήχοι είναι σπάνιοι, ως φθόγγοι, στις γλώσσες του κόσμου. Ωστόσο, σε κάποιες γλώσσες της Αφρικής υπάρχουν και λειτουργούν ως φθόγγοι. Για να δώσουμε ένα τελευταίο παράδειγμα, στα νέα ελληνικά που μιλάμε όλοι μας, στην κοινή νέα ελληνική, το παχύ σ που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να επιβάλουμε τη σιωπή (σσσσ!) δεν εμφανίζεται ως φθόγγος της γλώσσας. Σε πολλές όμως διαλέκτους της νέας ελληνικής   βρίσκουμε αυτό το παχύ σ να συμμετέχει στον σχηματισμό λέξεων.