Η ελληνική γλώσσα στην Τουρκοκρατία

Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας διαθέτουμε σημαντικό αριθμό κειμένων στην ομιλούμενη γλώσσα και στις ποικιλίες της (τις διαλέκτους): από την Κύπρο, τα Δωδεκάνησα, την Κρήτη, τα Ιόνια νησιά. Ήδη από τον 16ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες γραμματικές της ομιλούμενης γλώσσας: του Κερκυραίου Ν. Σοφιανού   στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα, του G. Germano   στα 1622, του S. Portius   στα 1632. Στην Κρήτη, που θα παραμείνει κτήση των Βενετών μέχρι την κατάκτησή της από τους Τούρκους το 1669, θα ανθήσει μια λογοτεχνική παραγωγή που συνδέεται, κυρίως, με τα ονόματα του Γεώργιου Χορτάτση   και του Βιτσέντζου Κορνάρου. Το πιο γνωστό έργο είναι το ρομαντικό ποίημα Ερωτόκριτος του Κορνάρου. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στα έργα αυτά είναι ένα μείγμα της κοινής ομιλούμενης γλώσσας, όπως είχε διαμορφωθεί από παλιότερα στα μεγάλα κέντρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της αρχαΐζουσας και στοιχείων της κρητικής διαλέκτου (π.χ. ίντα αντί για τί).