Και άλλες περιπτώσεις εξομάλυνσης

Ας δούμε μερικές ακόμα περιπτώσεις εξομάλυνσης στον χώρο των ουσιαστικών. Ας δούμε τα δύο θηλυκά ουσιαστικά γυνή 'γυναίκα' και ἑστία και την κλίση τους στον ενικό:

Η κατηγορία θηλυκών ουσιαστικών που εκπροσωπείται από το ουσιαστικό ἑστία είχε ένα μεγάλο «πληθυσμό» στα αρχαία ελληνικά: ἀξία, αἰτία, πολιτεία, οἰκονομία κλπ. Στα χρόνια της κοινής ουσιαστικά όπως το γυνή (τα οποία ονομάζουμε «αθέματα», όπως λέγαμε στο έβδομο κεφάλαιο) αρχίζουν να εμφανίζουν την τάση σύμπτωσης, ως προς την κλίση τους, με αυτή τη μεγάλη κατηγορία θηλυκών ουσιαστικών. Και αυτό φαίνεται από την τάση να προστίθεται στην αιτιατική της λέξης γυνή ένα -ν: γυναῖκαν, που δεν ανήκει στην κλίση της λέξης αυτής αλλά οφείλεται στην επίδραση της κλίσης ουσιαστικών όπως ἑστία, ἀξία, που έχουν -ν στην αιτιατική τους. Έτσι λοιπόν ταυτίζεται η αιτιατική (ἑστίαν, γυναῖκαν) των δύο αρχικά ξεχωριστών κατηγοριών ουσιαστικών. Συνέπεια αυτής της ταύτισης ήταν η ταύτιση και της ονομαστικής: η γυνή αργότερα θα γίνει γυναίκα (όπως στα σημερινά ελληνικά) και έτσι η κλίση των δύο κατηγοριών θα συμπέσει. Με ανάλογο τρόπο η κλίση του ουσιαστικού μήτηρ,

θα συμπέσει με την κλίση ουσιαστικών του τύπου ἑστία. Και η πρώτη ένδειξη της έλξης που ασκεί η κλίση αυτή θα είναι, και πάλι, η εμφάνιση ενός -ν στην αιτιατική (μητέραν αντί μητέρα). Αργότερα αυτό θα οδηγήσει στην πλήρη ταύτιση των δύο κλίσεων με τη δημιουργία της ονομαστικής μητέρα.

Ανάλογες εξομαλύνσεις γίνονται και στα αρσενικά ουσιαστικά. Η μεγάλη κατηγορία των αρσενικών ουσιαστικών σε -ας (νεανί-ας, ταμίας, κ.ά.) θα επηρεάσει, όπως έγινε και στην περίπτωση των ουσιαστικών σε -ος, που είδαμε νωρίτερα, την κλίση «αθεμάτων» ουσιαστικών:

Και εδώ το πρώτο δείγμα της «έλξης» που ασκεί η κατηγορία αρσενικών ουσιαστικών σε -ας θα είναι η εμφάνιση ενός -ν στην αιτιατική: ἂνδρα/ ἂνδραν, πατέρα/ πατέραν. Αυτό το -ν, που δεν ανήκει στην κλίση των ουσιαστικών ἀνήρ, πατήρ, οφείλεται στην επιρροή των ουσιαστικών σε -ας. Αργότερα η ταύτιση θα ολοκληρωθεί με τη δημιουργία των ονομαστικών άνδρας, πατέρας.