Κινδυνεύει σήμερα να χαθεί η ελληνική γλώσσα από τη συνάντησή της με την αγγλική;

Καθώς συζητούμε το ζήτημα της γλωσσικής επαφής και των συνεπειών της, αξίζει να ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση για να μιλήσουμε για ένα θέμα που απασχολεί πολλούς σήμερα: το ενδεχόμενο να «χαλάσει» ή και να χαθεί η νέα ελληνική ως αποτέλεσμα της συνάντησής της με την ισχυρή διεθνή γλώσσα επικοινωνίας, που είναι σήμερα η αγγλική. Το πρώτο ενδεχόμενο, να «χαλάσει», το έχουμε ήδη συζητήσει και απαντήσει. Τα δάνεια δεν «χαλούν» τη γλώσσα. Μένει το δεύτερο: ο κίνδυνος να «χαθεί». Όσα είπαμε ως τώρα δείχνουν ότι τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει. Δεν παρατηρείται το φαινόμενο της μετακίνησης ομιλητών της νέας ελληνικής, στην Ελλάδα, προς την αγγλική. Μόνο αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κίνδυνο. Μια γλώσσα που γράφεται, που διδάσκεται στα σχολεία, που έχει δικό της κράτος, δική της λογοτεχνία, δεν κινδυνεύει να χάσει τους ομιλητές της. Οι γλώσσες που χάθηκαν στο παρελθόν, που έχασαν δηλαδή τους ομιλητές τους, οι οποίοι μετακινήθηκαν σε μια άλλη ισχυρή γλώσσα, αλλά και αυτές που κινδυνεύουν σήμερα ήταν (και είναι) γλώσσες με λίγους ομιλητές, χωρίς «μηχανισμούς» να τις στηρίζουν: σχολεία, λεξικά, γραμματικές, κράτος.

Και πριν κλείσουμε την παρένθεση αυτή, θα πρέπει να τονίσουμε τη σημασία που έχει η ύπαρξη μιας διεθνούς γλώσσας επικοινωνίας για τις πολιτισμικές επαφές. Στην αρχαιότητα τον ρόλο αυτό τον έπαιξε η ελληνική, και πιο παλιά μια άλλη μεγάλη γλώσσα της αρχαιότητας: η αραμαϊκή, η γλώσσα που μιλούσε ο Χριστός. Η αραμαϊκή ήταν μια διεθνής γλώσσα επικοινωνίας που ένωνε πολλούς αλλόγλωσσους πληθυσμούς (από την Περσία ως την Ινδία). Αργότερα θα παίξει τον ρόλο αυτό η λατινική γλώσσα και στα νεότερα χρόνια η γαλλική  , ώσπου να πάρει τη σκυτάλη η αγγλική  .

Εικ. 2: Χάρτης κατανομής της γαλλικής

 

Εικ. 3: Χάρτης κρατών με την αγγλική ως επίσημη (μπλε) ή μία από τις επίσημες (γαλάζιο)