Άλλες γλώσσες

Πριν ολοκληρώσουμε την παρουσίαση των διαλέκτων της αρχαίας ελληνικής, θα πρέπει να πούμε ότι στην αρχαία Ελλάδα, πέρα από τις διαλέκτους, μιλιούνταν και άλλες γλώσσες. Γλώσσες λαών με τους οποίους γειτόνευαν οι ελληνόφωνες κοινότητες  : Κάρες, Λυδοί, Θράκες, Φρύγες, Ιλλυριοί, Σκύθες και άλλοι. Θα μιλήσουμε γι' αυτούς και τις γλώσσες τους αργότερα, αν και ήδη έχουμε μιλήσει για τις προελληνικές γλώσσες. Πολλοί από αυτούς τους αλλόγλωσσους ομιλητές βρίσκονταν μέσα στις ελληνικές πόλεις ως δούλοι (η αρχαία ελληνική κοινωνία χρησιμοποιούσε δούλους, όπως και πολλές άλλες αρχαίες κοινωνίες), τεχνίτες, έμποροι, και οι γλώσσες τους άφησαν, όπως θα δούμε, τα «σημάδια» τους στην ελληνική γλώσσα. Αλλά, βέβαια, και το αντίστροφο. Στα έργα του μεγάλου αρχαίου συγγραφέα κωμωδιών, του Αριστοφάνη, βρίσκουμε «αστείες» αναφορές στα «σπασμένα» ελληνικά αυτών των ξένων που ζούσαν στην πόλη της Αθήνας.

Η συνύπαρξη μιας γλώσσας με μία ή περισσότερες άλλες γλώσσες την επηρεάζει, όπως επηρεάζει και τις άλλες γλώσσες. Έτσι, στα νέα ελληνικά βρίσκουμε λέξεις τουρκικής προέλευσης (π.χ. μεράκι, ντέρτι, καβγάς, παζάρι), αγγλικής προέλευσης (π.χ. μπαρ), γαλλικής προέλευσης (π.χ. ασανσέρ, παρντόν, μαντάμ) (Άλλες δάνειες λέξεις  ). Αντίστοιχα στα τουρκικά βρίσκουμε πολλές λέξεις ελληνικής προέλευσης: π.χ. anahtar 'ανοιχτήρι, κλειδί', levrek 'λαβράκι'. Ανάλογα φαινόμενα βρίσκουμε και στα αρχαία ελληνικά, όπως θα δούμε αργότερα.

Πολλές φορές οι επιδράσεις ανάμεσα στις γλώσσες δεν είναι τόσο φανερές όσο στα παραδείγματα που δώσαμε. Έτσι στην αρχαία Μακεδονία, η αριστοκρατία και οι βασιλιάδες χρησιμοποιούσαν στις επίσημες περιστάσεις τη διάλεκτο της Αθήνας, την αττική διάλεκτο. Και αυτό γιατί η διάλεκτος αυτή είχε ιδιαίτερο γόητρο, ως διάλεκτος της πιο ισχυρής πόλης της αρχαίας Ελλάδας, που έβγαλε μεγάλους φιλοσόφους (π.χ. τον Πλάτωνα), ποιητές (π.χ. τον Ευριπίδη, τον Σοφοκλή). Ο απλός κόσμος όμως, αλλά και η αριστοκρατία στην καθημερινή της ζωή, χρησιμοποιούσε μια διάλεκτο που ανήκε στη δυτική ομάδα διαλέκτων  . Δεν αποκλείεται ωστόσο να μιλιούνταν και άλλες γλώσσες που δεν τις ξέρουμε, γιατί δεν γράφτηκαν ποτέ. Στην επίδραση αυτών των γλωσσών ίσως να οφείλονται κάποιες ιδιαιτερότητες που εμφανίζονται στη Μακεδονία, κυρίως σε κύρια ονόματα, π.χ. το κύριο όνομα Βίλα που αντιστοιχεί στο όνομα Φίλα (θα προφερόταν [Phíla] - θυμηθείτε τί λέγαμε για την προφορά του φ στα αρχαία ελληνικά) των άλλων διαλέκτων της ελληνικής.

Εικ. 4: Οι λαοί με τους οποίους γειτόνευαν οι ελληνόφωνες κοινότητες