Όρος που αναφέρεται στην ταξινόμηση των φωνηέντων με βάση τη θέση της γλώσσας μέσα στη στοματική κοιλότητα ως προς τον οριζόντιο άξονα άρθρωσης, δηλαδή σε σχέση με το πόσο μπροστά ή πίσω τοποθετείται κατά την άρθρωση ενός φθόγγου . Κατά την άρθρωση των πίσω φωνηέντων η γλώσσα υψώνεται στο πίσω μέρος της, προσεγγίζοντας την υπερώα, χωρίς όμως να δημιουργεί απόλυτο κλείσιμο (οπότε και θα είχαμε παραγωγή συμφώνου ). Το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο αναγνωρίζει τα εξής πίσω φωνήεντα: Τα πολύ συχνά στις περισσότερες γλώσσες (και στην ελληνική) [ο] (μισοκλειστό - μεσαίο στρογγυλό) και [u] (κλειστό στρογγυλό) και τα [ɯ] (κλειστό αστρόγγυλο), [ɤ] (μισοκλειστό αστρόγγυλο), [ʌ] (μισανοιχτό αστρόγγυλο), [ɔ] (μισανοιχτό στρογγυλό), [ɑ] (ανοιχτό αστρόγγυλο), [ɒ] (ανοιχτό στρογγυλό). Παραδείγματα των φωνηέντων αυτών μπορούμε να συναντήσουμε σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, π.χ. [ɯ] τουρκ. rakı, [ʌ] αμερ. Αγγλ. coffee, [ɔ] γαλλ. bol 'μπολ', [ɑ] γερμ. Fähne 'σημαία'. (Βλ. και κλειστό φωνήεν, ανοιχτό φωνήεν, στρογγυλό φωνήεν, αστρόγγυλο φωνήεν, μπροστινό φωνήεν).

Μ. Αραποπούλου

Πηγές

• Κρύσταλ, Ντ. 2000. Λεξικό γλωσσολογίας και φωνητικής. Μτφρ. Γ. Ξυδόπουλος. Αθήνα: Πατάκης.
• Πετρούνιας, Ευ. [1984] 1993. Νεοελληνική γραμματική και συγκριτική ανάλυση. 1ος τόμ. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
• Pullum, G. K. & W. A. Ladusaw. 1996. Phonetic Symbol Guide. 2η έκδ. Σικάγο & Λονδίνο: The University of Chicago Press.

Μπορείτε να ακούσετε τους σχετικούς φθόγγους, μεταξύ άλλων, στις παρακάτω διευθύνσεις:

• http://hctv.humnet.ucla.edu/departments/linguistics/VowelsandCon...
• http://www.arts.gla.ac.uk/IPA/ipachart.html

Πεδίο