Όρος που αναφέρεται στην ταξινόμηση των φωνηέντων με βάση τη θέση της γλώσσας μέσα στη στοματική κοιλότητα ως προς τον οριζόντιο άξονα άρθρωσης,δηλαδή σε σχέση με το πόσο μπροστά ή πίσω τοποθετείται κατά την άρθρωση ενός φθόγγου. Κατά την άρθρωση των μπροστινών φωνηέντων η γλώσσα τοποθετείται μπροστά, λιγότερο ή περισσότερο κοντά στον ουρανίσκο, χωρίς όμως να δημιουργεί απόλυτο κλείσιμο (οπότε και θα είχαμε παραγωγή συμφώνου . Το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο αναγνωρίζει τα εξής μπροστινά φωνήεντα: [i] (κλειστό αστρόγγυλο), [y] (κλειστό στρογγυλό), [e] (μισοκλειστό αστρόγγυλο), [ø] (μισοκλειστό στρογγυλό), [ε] (μισανοιχτό αστρόγγυλο), [œ] (μισανοιχτό στρογγυλό), [æ] (σχεδόν ανοιχτό αστρόγγυλο), [a] (ανοιχτό αστρόγγυλο), [Œ] (ανοιχτό στρογγυλό). Από τα φωνήεντα αυτά η κοινή νέα ελληνική διαθέτει τα [i], [e] και [a], τα οποία εμφανίζουν διαβάθμιση ως προς το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό (από το πιο μπροστινό στο λιγότερο, με το [a] να θεωρείται μάλλον κεντρικό φωνήεν). Παραδείγματα των υπόλοιπων φωνηέντων μπορούμε να συναντήσουμε σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, π.χ. [y] γαλλ. mur 'τοίχος', γερμ. Bühne 'σκηνή', [ø] γαλλ. peu 'λίγο, γερμ. Höhle 'τρύπα', [ε] αγγλ. bet 'στοίχημα' γαλλ. mère 'μητέρα', γερμ. Bett 'προσεύχομαι', ιταλ. sette 'εφτά', [œ] γαλλ. peur 'φόβος', [æ] αγγλ. bat 'νυχτερίδα'. (Βλ. και κλειστό φωνήεν, ανοιχτό φωνήεν, στρογγυλό φωνήεν, αστρόγγυλο φωνήεν, πίσω φωνήεν).

Μ. Αραποπούλου

Πηγές

• Κρύσταλ, Ντ. 2000. Λεξικό γλωσσολογίας και φωνητικής. Μτφρ. Γ. Ξυδόπουλος. Αθήνα: Πατάκης.
• Πετρούνιας, Ευ. [1984] 1993. Νεοελληνική γραμματική και συγκριτική ανάλυση. 1ος τόμ. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
• Pullum, G. K. & W. A. Ladusaw. 1996. Phonetic Symbol Guide. 2^η έκδ. Σικάγο & Λονδίνο: The University of Chicago Press.

Μπορείτε να ακούσετε τους σχετικούς φθόγγους, μεταξύ άλλων, στις παρακάτω διευθύνσεις:

• http://hctv.humnet.ucla.edu/departments/linguistics/VowelsandCon...
• http://www.arts.gla.ac.uk/IPA/ipachart.html

Πεδίο