Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

Μέρος 2^ο: Δυνατότητα αξιολόγησης της διαδικτυακής πληροφορίας

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον νέο στοιχείο στον τομέα της κατανόησης λόγου είναι η ικανότητα γρήγορης ανάγνωσης και αξιολόγησης των πληροφοριών που παρέχουν οι μηχανές αναζήτησης. Μέσω του επόμενου ερωτήματος επιχειρήσαμε να ελέγξουμε την ικανότητα αυτή των μαθητών του δείγματος.

Ερώτημα 35. Η τάξη σου πρόκειται να πραγματοποιήσει εκδρομή στην Ακρόπολη των Αθηνών και η καθηγήτριά σου ανέθεσε σε έναν συμμαθητή σου να κάνει μια εργασία και να περιγράψει το χώρο της Ακρόπολης, όπως αυτός ήταν κατά την αρχαιότητα. Στη συνέχεια σου δίνονται κάποια παραδείγματα από σελίδες που βρήκε ο συμμαθητής σου στο διαδίκτυο.

Ποια ή ποιες από τις παρακάτω σελίδες θα του πρότεινες να εμπιστευτεί για την εργασία του;

Η διατύπωση του ερωτήματος λαμβάνει υπόψη τη σύγχρονη οπτική στην προσέγγιση του γραμματισμού της κατανόησης λόγου (readingliteracy), που αντιλαμβάνεται το διάβασμα ως μια σύνθετη διαδικασία η οποία συμπεριλαμβάνει την κατανόηση, τη δημιουργική ανάγνωση και τη χρήση της γραπτής πληροφορίας για την επίτευξη ποικίλων στόχων. Θεωρεί δηλαδή το ρόλο του αναγνώστη πιο ενεργό και αλληλεπιδραστικό σε σχέση με την παραδοσιακή οπτική της απλής αποκωδικοποίησης και κατά λέξη κατανόησης κάποιου κειμένου (PISA2006:46). Στο πλαίσιο αυτής της οπτικής δόθηκε συγκεκριμένος ρόλος και στόχος στα παιδιά ως αναγνώστες και φυσικά το αυθεντικό υλικό.

Η διατύπωση του ερωτήματος λαμβάνει επίσης υπόψη το γεγονός ότι στις σύγχρονες αξιολογήσεις είναι πολύ συνηθισμένη η επιλογή κειμένων που δεν ανήκουν στα κλασικού τύπου συνεχή κείμενα (π.χ. αφηγήσεις, περιγραφές, επιχειρηματολογίες κλπ.), αλλά και σε νέες κειμενικές μορφές, τα αποκαλούμενα από την PISA(2006) ως ασυνεχή κείμενα (διαγράμματα, πίνακες, διαφημίσεις κλπ.).

Επειδή ήταν αδύνατο να δοθούν όλες οι απαντήσεις που δίνουν οι μηχανές, χρησιμοποιώντας ως λέξη - κλειδί την Ακρόπολη, γι' αυτό επιλέξαμε τις έξι από αυτές, όπως ακριβώς τις έδινε το Google κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο (Χειμώνας του 2006). Η μία από αυτές ήταν η ορθή απάντηση, αφού κάλυπτε απόλυτα το ζητούμενο του ερωτήματος. Η απάντηση αυτή ήταν η εξής:

Τόσο ο έγχρωμος τίτλος (που στην περίπτωση του διαδικτύου παραπέμπει σε θερμή περιοχή), όσο και τα δύο γλωσσικά αποσπάσματα που δίνονται (ιδιαίτερα οι εκφράσεις: 'κατά τη διάρκειά του', 'μαρτυρείται από τα νεολιθικά χρόνια και ύστερα') παραπέμπουν στην ορθότητα της συγκεκριμένης επιλογής.

Οι άλλες απαντήσεις ήταν εμφανώς ακατάλληλες για το συγκεκριμένο ζητούμενο, αφού παραπέμπουν σε εμπορικού χαρακτήρα ιστοσελίδες, κάτι που είναι εμφανές τόσο από τον τίτλο όσο και από τα επιμέρους αποσπάσματα που παρατίθενται.

Υπήρξε μία ερώτηση που θεωρήθηκε από σημαντικό αριθμό παιδιών ως ορθή και παρότι δεν ήταν στις αρχικές μας προθέσεις να την συμπεριλάβουμε στις ορθές απαντήσεις την θεωρήσαμε εν τέλει ως εν μέρει ορθή. Η επιλογή αυτή ήταν η κάτωθι:

Παρότι ο τίτλος (Νέα Ακρόπολη), η σύνδεση της συγκεκριμένης επιλογής με τις απόκρυφες γνώσεις και η έλλειψη οποιαδήποτε αναφοράς στην Ακρόπολη κατά την αρχαιότητα αποκλείουν την επιλογή αυτή, η αναφορά των 'ιερών τόπων του αρχαίου κόσμου' θα μπορούσε να οδηγήσει κάποια παιδιά σε μια ενδεχόμενη διερεύνηση και της σελίδας αυτής. Αυτός είναι ο λόγος που θεωρήσαμε την επιλογή αυτή ως εν μέρει ορθή.

Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι το ερώτημα είναι έτσι διατυπωμένο, ώστε να είναι δυνατό να ελεγχθεί η ικανότητα στην ανάγνωση αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την αναζήτηση (μέσω μηχανών) στο διαδίκτυο και η συνδυαστική αξιοποίηση της για τη διεκπεραίωση κάποιας συγκεκριμένης εργασίας σχολικού τύπου (PISA 2006). Θεωρήσαμε την απάντηση ως σωστή, αν τα παιδιά επέλεγαν το 6. Εν μέρει σωστή αν επέλεγαν το 2 ή το συνδυασμό του 6 και του 2 και λανθασμένη οποιαδήποτε άλλη απάντηση.

Στον παρακάτω πίνακα δίνεται η σύνθεση του δείγματος που απάντησε στο ερώτημα αυτό με μεταβλητή τη γλώσσα ομιλίας στο σπίτι.

Πίνακας 1: Κατανομή του δείγματος σε φυσικούς και μη φυσικούς ομιλητές

Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων (βλ. διάγραμμα) είναι σαφές ότι ένα 29,88% του μαθητικού πληθυσμού που ερευνήσαμε δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει τη σωστή επιλογή και ένα 17,08% επιλέγει το εν μέρει ορθό. Αν εφαρμόσουμε αυστηρότερα κριτήρια τη δυνατότητα ορθής κατανόησης αυτή την έχει μόνο το 52,3% των παιδιών που συμμετείχαν στην έρευνα.

Ο συσχετισμός με τη γλώσσα ομιλίας στο σπίτι (βλ. παρακάτω πίνακας) δείχνει ότι τα δίγλωσσα παιδιά υστερούν σημαντικά στην ικανότητα κατανόησης των αποτελεσμάτων αυτών (στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα: Chi-squaretests =,000). Ειδικότερα, οι τιμές σωστό είναι 54,3% για τα παιδιά που είναι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής και 43,6% για τα παιδιά που δεν είναι φυσικοί ομιλητές. Το λάθος ανέρχεται στο 27,9% για την πρώτη κατηγορία παιδιών και 44% για τη δεύτερη. Από τα αποτελέσματα αυτά είναι εμφανές ότι τα παιδιά - μη φυσικοί ομιλητές της ελληνικής δυσκολεύονται πολύ περισσότερο στην κατανόηση του κειμένου που δόθηκε. Η επιλογή του εν μέρει ορθού είναι επίσης καλύτερη στην περίπτωση των παιδιών με μητρική την ελληνική (17,8%), έναντι 12,3% για τα δίγλωσσα παιδιά.

Κατανόηση με βάση τη γλώσσα ομιλίας

Chi-Square Tests

(a 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 6,32.)

Συμπεράσματα:

Από την ανάλυση των λαθών και της επίδοσης των παιδιών στις δύο συγκεκριμένες κατηγορίες που ελέγχθηκαν από την παρούσα έρευνα προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα:

1. Τα λάθη σε επίπεδο γραπτής γλωσσικής ικανότητας είναι σχετικά περιορισμένα στα παιδιά που ολοκλήρωσαν ή ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση στη χώρα μας, συμπέρασμα που συμφωνεί και με ανάλογες επισημάνσεις σε μικρότερες ηλικίες μαθητών στη χώρα μας (Άννίνου κ.α. ). Απορίες, ωστόσο, μπορεί να δημιουργήσει το γεγονός ότι παρουσιάζεται έστω και αυτό το χαμηλό ποσοστό λαθών σε παιδιά που έχουν ολοκληρώσει ή ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση.
2. Ενδιαφέρον και άξιο περαιτέρω διερεύνησης παρουσιάζει το γεγονός του αυξημένου ποσοστού λαθών που παρουσιάζεται σε επιμέρους κατηγορίες, όπως στον τονισμό και στην ορθογραφία.
3. Aπό τα δεδομένα της έρευνας γνωρίζουμε ότι τα παιδιά του δείγματος με την ελληνική ως ξένη γλώσσα έχουν κοινωνικοποιηθεί σε ελληνόφωνο γλωσσικό περιβάλλον και έχουν φοιτήσει εν μέρει ή εν όλω στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι αναμενόμενο γι' αυτό το λόγο να μην παρατηρούνται σημαντικά προβλήματα σε επίπεδο γλωσσικής ικανότητας. Οι διαφορές, ωστόσο, που παρατηρούνται σε σχέση με τα παιδιά που είναι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής δείχνουν ότι η συγκεκριμένη μαθητική ομάδα χρειάζεται ιδιαίτερη, περισσότερη και σίγουρα διαφορετικής ποιότητας στήριξη, σε σχέση από αυτήν που παρέχεται στο ελληνικό σχολείο σήμερα.
4. Από την άλλη πλευρά ο βαθμός της δυσκολίας που έχουν τα παιδιά στη διεκπεραίωση γλωσσικών δεξιοτήτων που εμπίπτουν στις νέες μορφές γραμματισμού, όπως αυτή που ελέγχθηκε με την κατανόηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που δίνουν οι μηχανές αναζήτησης, είναι πράγματι εξαιρετικά υψηλός έως ανησυχητικός. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι από τα αποτελέσματα προκύπτει με σαφήνεια ότι όσο περισσότερο προχωρούμε σε πιο απαιτητικές γλωσσικές δραστηριότητες, τόσο το ποσοστό αποτυχίας μεγαλώνει. Πρόκειται για συμπέρασμα που συμπίπτει με ανάλογες επισημάνσεις των Άννινου κ.ά. Αν όπως φαίνεται τα πράγματα είναι όντως έτσι, τότε χρειάζεται να εξετάσουμε πολύ σοβαρά όχι μόνο τις διδακτικές πρακτικές που σχετίζονται με τη διδασκαλία του μαθήματος της ελληνικής γλώσσας, αλλά και τις συνολικότερες σχολικές πρακτικές ως πρακτικές σχολικού γραμματισμού.
5. Εξαιρετικά ανησυχητικό επίσης είναι και το γεγονός ότι η αποτυχία αυτή είναι σημαντικότερη στις μαθητικές ομάδες, όπως η περίπτωση των δίγλωσσων παιδιών, που έχουν περιορισμένες δυνατότητες καλλιέργειας αντίστοιχων πρακτικών γραμματισμού εκτός σχολείου. Είναι προφανές ότι το αποτέλεσμα δεν είναι κολακευτικό για τον αντισταθμιστικό κοινωνικό ρόλο του σημερινού σχολείου και των ποικίλων μορφών πρόσθετης διδακτικής στήριξης που έχουν εφαρμοστεί.

Θα μπορούσαμε εν κατακλείδι να πούμε ότι τα αποτελέσματα είναι εν πολλοίς αναμενόμενα, αν ληφθεί υπόψη η εργαλειακού και καταναλωτικού τύπου λογική που κυριαρχεί στην ελληνική εκπαίδευση. Εργαλειακού με την έννοια ότι η έμφαση της εκπαιδευτικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια εστιάζεται σε τεχνικά ζητήματα, όπως αυτό της μαζικής παραγωγής νέων εγχειριδίων, και καταναλωτικού με την έννοια ότι η κύρια έμφαση στη διδασκαλία δίνεται στη γραμμική σε μεγάλο βαθμό διεκπεραίωση και ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης.