Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και διδασκαλία της ελληνικής
Παραγωγή γραπτού λόγου και κατανόηση ηλεκτρονικού λόγου από εφήβους:ανάλυση λαθών
Δ. Κειμενικοί δείκτες
Ελάχιστα λάθη έγιναν ως προς τη χρήση των κειμενικών δεικτών (Γ1: 0,29%, 3/1024 και Γ2: 2,99%, 5/173). Αυτό σχετίζεταιμε την αποφυγή χρήσης τους και την παραγωγή μόνο περιορισμένων δεικτών.
Πίνακας 12. Κειμενικοί δείκτες
| Παράλειψη δείκτη | Λανθασμένος δείκτης | Υποχρεωτικά περιβάλλοντα | |
|---|---|---|---|
| Γ1 | 1 (0,001%) | 2 (0,32%) | 1024 |
| Γ2 | 1 (0,58%) | 4 (2,31%) | 173 |
Στο ακόλουθο γράφημα παρουσιάζονται τα ποσοστά λαθών ανά κατηγορία και για τις δύο ομάδες που αναλύθηκαν:
Γράφημα 7. Ποσοστά λαθών ανά κατηγορία
Προκειμένου να εξετάσουμε την κατανομή των λαθών, συμπεριλάβαμε τα λάθη που αφορούν τα άρθρα, τα κλιτικά, την ονοματική φράση, το ρήμα, τους συμπληρωματικούς δείκτες και τη σειρά των όρων στην κατηγορία των μορφοσυντακτικών λαθών και τη χρήση των προθέσεων, των συνδέσμων και των δεικτών θα και να στην κατηγορία των σημασιοσυντακτικών. Η κατανομή αυτών των κατηγοριών παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα:
Πίνακας 13. Κατανομή λαθών
| Κατηγορία λάθους | Γ1 | Γ2 |
|---|---|---|
| Ορθογραφικά | 1.739 (18%) | 802 (25%) |
| Τονικά | 6.447 (66%) | 1882 (59%) |
| Μορφοσυντακτικά | 869 (9%) | 309 (10%) |
| Σημασιοσυντακτικά | 343 (4%) | 126 (4%) |
| Λεξιλογικά | 308 (3%) | 76 (2%) |
| Σύνολο | 9.716 | 3.195 |
Όπως φαίνεται και στο παρακάτω γράφημα που παρουσιάζει την ποσοστιαία αναλογία των λαθών, η πιο προβληματική κατηγορία ήταν ο τονισμός, ενώ η αμέσως επόμενη είναι η ορθογραφία που έχει ωστόσο σημαντική διαφορά από τον τονισμό.
Γράφημα 8. Ποσοστιαία κατανομή λαθών
Συμπεράσματα
Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης λαθών έδειξαν ότι η γλωσσική ικανότητα των μαθητών που εξετάστηκαν, είτε ήταν φυσικοί είτε ήταν μη φυσικοί ομιλητές της ελληνικής, βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο (πρβλ. Αννίνου κ.ά. υπό δημοσίευση). Ωστόσο, τα σχετικά υψηλά ποσοστά λαθών σε ορισμένες κατηγορίες, όπως τα τονικά και τα ορθογραφικά λάθη, είναι προβληματικά και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Επίσης, τα χαμηλά ποσοστά λαθών στους μαθητές που δεν είναι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής είναι αναμενόμενα, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των έφηβων είναι χρόνια σε ελληνόφωνο περιβάλλον και φοιτά σε ελληνόφωνο σχολείο. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει ποιοτική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες εφήβων που εξετάστηκαν, καθώς η κατανομή των λαθών ανά κατηγορία ήταν παρόμοια και στους δύο πληθυσμούς. Ωστόσο, υπάρχουν ποσοτικές διαφορές σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες που αναλύθηκαν στην παρούσα έρευνα, όπως επισημάνθηκε κατά την παρουσίαση των λαθών στις επιμέρους κατηγορίες.
Στην έρευνά μας οι πιο προβληματικές γραμματικές κατηγορίες για τους μη φυσικούς ομιλητές ήταν τα άρθρα και τα κλιτικά. Η δυσκολία των κατηγοριών αυτών για τους μη φυσικούς ομιλητές της ελληνικής έχει επισημανθεί και από άλλες μελέτες που έχουν εξετάσει τη χρήση των άρθρων και των κλιτικών κατά την παραγωγή προφορικού λόγου σε τουρκόφωνους (παιδιά & ενήλικες) ομιλητές της ελληνικής (Tsimpli & Mastropavlou 2007). Οι Tsimpli & Mastropavlou ερμηνεύουν τις δυσκολίες αυτές με βάση το γεγονός ότι τα άρθρα και τα κλιτικά είναι δύσκολο να ερμηνευθούν και επομένως να χρησιμοποιηθούν σωστά από τους μη φυσικούς ομιλητές, καθώς δηλώνουν γραμματικές κατηγορίες, όπως Πτώση, Αριθμό, Πρόσωπο και Γένος. Επίσης, έφηβοι με μητρικές γλώσσες που δεν έχουν άρθρα και κλιτικά (π.χ. τουρκικά) φάνηκαν να έχουν τα περισσότερα προβλήματα στις κατηγορίες αυτές, κάτι που δείχνει την επίδραση της μητρικής στη δεύτερη/ξένη γλώσσα ακόμη και σε τόσο υψηλό επίπεδο γλωσσικής επάρκειας. Οι υποθέσεις ότι (α) τα άρθρα και τα κλιτικά αποτελούν προβληματικές κατηγορίες για το μη φυσικό ομιλητή της ελληνικής και (β) ο βαθμός δυσκολίας εξαρτάται από τη δομή της μητρικής γλώσσας χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης σε μεγαλύτερο δείγμα.
Ένα θέμα που δεν εξετάστηκε συστηματικά σε αυτή την ανάλυση λαθών είναι η κειμενική ικανότητα των μαθητών. Τα αποτελέσματα από τη χρήση των κειμενικών δεικτών δεν έδειξαν ιδιαίτερα προβλήματα στην κατηγορία αυτή. Ωστόσο, ο περιορισμένος αριθμός κειμενικών δεικτών (Γ1: 1.024/63.760, Γ2: 173/12.329) σε σχέση με τον αριθμό λέξεων που χρησιμοποιήθηκαν από τους μαθητές καθώς και η πιθανή συσχέτιση του σχετικά υψηλού ποσοστού λαθών στον τύπο του κλιτικού (Γ1: 4,79%, Γ2: 8,04%) με την αναφορά δείχνουν ότι η κειμενική ικανότητα χρειάζεται να αναλυθεί συστηματικότερα σε κείμενα μεγαλύτερης έκτασης.
Τέλος, οι δυσκολίες - έστω και σε μικρό επίπεδο - που αντιμετωπίζουν οι μη φυσικοί ομιλητές δείχνουν ότι μάλλον χρειάζονται ειδική στήριξη, κάτι που δεν επιτελείται επαρκώς σήμερα στο ελληνικό σχολείο. Έτσι, έμφαση θα μπορούσε να δοθεί στις προβληματικές κατηγορίες μέσω διδακτικών πρακτικών που ενισχύουν την επίγνωση (language awareness) και τη ρητή μάθηση (explicit learning) (πρβλ. Doughty & Williams 1998, Ellis 2003 μεταξύ άλλων).
