Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

ΘΕΑΤΡΟ

Και σ' αυτή την περίοδο, όπως και στην αμέσως προηγούμενη, το εύρος της ανθολογίας μας επιτρέπει να ανθολογήσουμε μερικά μόνο δείγματα για να δώσουμε το στίγμα της θεατρικής παραγωγής. Με το σκεπτικό αυτό έχουν ανθολογηθεί τα έργα συγγραφέων που δεν ανθολογήθηκαν εξαντλητικά με το ποιητικό ή το πεζογραφικό τους έργο. Για παράδειγμα, ο Ξενόπουλος ανθολογείται στον τομέα της πεζογραφίας, αν και παρουσιάζει αυτή την περίοδο τις πρώτες θεατρικές του επιτυχίες (βλ. Το μυστικό της Κοντέσας Βαλέραινας, 1904). Σε γενικές γραμμές οι ανανεωτικές προσπάθειες στο θέατρο της περιόδου βασίζονται στα εξής στοιχεία: καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας, εκμετάλλευση της λαϊκής παράδοσης, ανάδειξη ελληνοκεντρικών στοιχείων με μια θεατρικότητα προσαρμοσμένη στο στοιχείο του θεατρικού νατουραλισμού (Πολίτης 2003: 263). Επιβιώνει το μοτίβο της εθνικής συνείδησης, όπως είχε εμφανιστεί στην προηγούμενη περίοδο, με κάποια συναισθηματική φόρτιση (βλ. Βαρελάς: εισαγωγή στην περίοδο 1830-1880) και η πορεία που διαγράφει η θεατρική παραγωγή είναι από το κωμειδύλλιο (κωμωδία με παρένθετα τραγούδια και θέματα καθημερινά) στο θέατρο Ιδεών. Πρέπει να επισημανθεί ότι στην παρούσα ανθολόγηση το θέατρο δεν εκπροσωπείται με τις χαρακτηριστικότερες εκδηλώσεις του, όπως είναι το κωμειδύλλιο και το δραματικό ειδύλλιο.

Κύριος εκφραστής του θεάτρου Ιδεών είναι ο Γιάννης Καμπύσης. Στο απόσπασμα που ανθολογείται (Ανατολή) διακρίνεται ένας συμβολισμός με αφετηρία τον κόσμο του παραμυθιού (παραδόσεις, λαϊκές δοξασίες, λαϊκά θεάματα). Ο Δ. Καμπούρογλου ανθολογείται με ένα απόσπασμα από τη Νεράιδα του Κάστρου. Η γλώσσα είναι δημοτική και το θέμα αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο. Οι λαϊκές δοξασίες συνδυάζονται με την εθνική περηφάνια για το σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού, τον Παρθενώνα. Έχουν ανθολογηθεί επίσης αποσπάσματα από το έμμετρο (σε 15σύλλαβο) ερωτικό-ιστορικό δράμα του Σπ. Περεσιάδη, Σκλάβα, με έμπνευση από την ελληνική παράδοση, από το ιστορικό, Αγώνες του Σουλίου: Για την Πατρίδα του Χρ. Χρηστοβασίλη, από το ιστορικό του Γεράσιμου Βώκου, Η Μεγάλη Ιδέα, καθώς και από το ποιητικό δράμα του Η. Βουτιερίδη, Η Ηλιογέννητη. Σε όλα τα αποσπάσματα που ανθολογούνται διακρίνεται μια διδακτική πρόθεση που είτε αφορά σε ατομικό επίπεδο στο σωστό τρόπο συμπεριφοράς, είτε στοχεύει σε συλλογικό επίπεδο στην ενίσχυση του εθνικού φρονήματος. Αυτό το γεγονός δεν είναι τυχαίο, διότι η αμεσότητα της θεατρικής αναπαράστασης διευκολύνει την πρόσληψη του ιδεολογικού φορτίου των έργων.

Επίσης ο Παντελής Χορν ασχολήθηκε αποκλειστικά με το θέατρο και υπήρξε ιδιαιτέρως δημιουργικός. Στα έργα του διακρίνεται ο ιδεαλισμός της εποχής του, όπως επισημαίνει ο Πολίτης (2003: 263). Το Ανεχτίμητο είναι ένα δράμα βασισμένο στη λαϊκή παράδοση (το γεφύρι που συνεχώς χτίζεται και δεν στεριώνει). Το έργο είναι δοσμένο σαν παραμύθι και παραπέμπει και στα θεατρικά του Shakespeare, αλλά έχει νύξεις και για το πνεύμα του θετικισμού και της προόδου της περιόδου: «[…] θα χτίσουμε τ' αχάλαστο και μεθάβριο πάνου σε χτισμένο, καταφρονώντας κάθε άλλη δύναμη με του αθρώπου τη γνώση […]» (1906: 58).