Γιάννης Μουγογιάννης: Θεσσαλία, Κυριακή 16 Μαρτίου 2003

Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας

Η ελληνική γλώσσα, που μαζί με την κινεζική αποτελούν τις μοναδικές ομιλούμενες μέχρι σήμερα γλώσσες, εδώ και 3.500 χρόνια, έχει καταστεί το αντικείμενο πολλών και εμβριθών μελετών, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ελληνικό επίπεδο, που όλες αποσκοπούσαν στη διαλεύκανση των συνθηκών διαμόρφωσής της, τις σπάνιες αντοχές της στο χρόνο και τις επιδράσεις που άσκησε στην εξέλιξη και τον εμπλουτισμό των άλλων γλωσσών. Χωρίς η ελληνική γλώσσα να είναι η μοναδική που γραφόταν και ομιλούνταν επί αιώνες, εν τούτοις είναι η πρώτη γλώσσα στον κόσμο που άντεξε χωρίς παραμορφωτικές αλλοιώσεις και που τελικά τροφοδότησε το παγκόσμιο λεξιλόγιο με πληθώρα συμπυκνωμένων εννοιολογικά λέξεων αλλά και κανόνων σύνταξης ικανών να διαμορφώσουν το πλαίσιο ανάπτυξης των γλωσσών αυτών.

Μια από τις σπουδαίες αυτές μελέτες της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας αποτελεί και η πρόσφατα μεταφρασμένη και εκδομένη στα ελληνικά εργασία του επίτιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης νεοελληνιστή Francisco R. Adrados με τίτλο: "Ιστορία της ελληνικής γλώσσας - Από τις απαρχές ως τις μέρες μας" (Εκδόσεις Δημ. Παπαδήμα, Αθήνα 2003, σσ. 568), που μεταφράστηκε υποδειγματικά από τη λέκτορα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και κλασικής φιλολόγου Alicia Lecumberri και εκδόθηκε με τη φροντίδα και επιμέλεια των κλασικών φιλολόγων, καθηγητών Γιάννη Αναστασίου και Χριστόφορου Χαραλαμπάκη. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης και μέλος της Ισπανικής Βασιλικής Ακαδημίας Francisco Adrados, είναι διάσημος ελληνιστής και εμβριθής μελετητής της ελληνικής γραμματείας. Έχει συγγράψει πολυάριθμα βιβλία για την ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία καθώς και για την ινδοευρωπαϊκή και γενική γλωσσολογία. Στην Ισπανία αποτελεί εξέχουσα προσωπικότητα στους τομείς αυτούς, αλλά το ίδιο γνωστός είναι και στην Ελλάδα, όπου τιμήθηκε και με το βραβείο Ωνάση για το Ελληνο-ισπανικό Λεξικό, που διευθύνει στην Ευρώπη και στην Αμερική.

Ο καθηγητής Adrados παρακολουθεί την εξελικτική πορεία της ελληνικής γλώσσας από τα Ινδοευρωπαϊκά χρόνια ως τις μέρες μας με ελκυστικό τρόπο και βαθιά γνώση των πηγών, τις οποίες εντοπίζει, διερευνά, συσχετίζει και αξιοποιεί κατά τον καλύτερο δυνατό επιστημονικά τρόπο.

Ένα δείγμα της αξιόλογης εργασίας του είναι και το Ελληνο-ισπανικό Λεξικό - που εκδίδεται υπό τη διεύθυνσή του και αποτελεί σταθμό στην αρχαία ελληνική και μεταγενέστερη λεξικογραφία και συμβάλλει αποφασιστικά στην καλλιέργεια και προώθηση των κλασικών σπουδών.

Η «Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας» διαρθρώνεται σε δύο σημαντικά και ενδιαφέροντα, από ερευνητική άποψη μέρη. Στο πρώτο εξετάζεται η ελληνική γλώσσα από τα ινδοευρωπαϊκά χρόνια ως την κλασική εποχή. Παρουσιάζεται ευσύνοπτα και με καινούρια στοιχεία το διαλεκτικό πανόραμα της δεύτερης και πρώτης χιλιετίας, όπως και οι γενικές λογοτεχνικές γλώσσες της αρχαϊκής και κλασικής εποχής, το έπος, η ελεγεία, και η χορωδιακή. Η επιστημονική αυτή περιπλάνηση στις απαρχές της ελληνικής γλώσσας και η προσπάθεια ανίχνευσης και εντοπισμού των συνθηκών σύνθεσης της γλώσσας, έως την εποχή της εμφάνισης της Αττικής διαλέκτου, αποτελεί έναν πραγματικό άθλο του ισπανού συγγραφέα. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται η ελληνιστική κοινή στις ποικίλες εμφανίσεις της, η ελληνική της βυζαντινής περιόδου και η νεοελληνική. Ιδιαίτερα έμφαση δίδεται στα ελληνικά δάνεια σε άλλες γλώσσες και στο ρόλο της ελληνο-λατινικής στις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες. Η πλούσια βιβλιογραφία και το ευρετήριο θεμάτων που ακολουθεί, ολοκληρώνουν την επιστημονική πληρότητα του βιβλίου.

Η σπουδαία αυτή μελέτη του ισπανού επιστήμονα δεν ενδιαφέρει απλώς τον έλληνα αναγνώστη, αλλά και κάθε ευρωπαίο πολίτη που θα ήθελε να ανακαλύψει τα μυστικά της γλώσσας του, μέσα από το πλήθος των ελληνικών λέξεων που διασώζονται και εμπλουτίζουν πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Γιατί, όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, τα ελληνικά, με το λεξιλόγιο και συντακτικό τους, είναι παρόντα σε όλες τις γλώσσες.