Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 5: Browning, R. [1969] 1991. H ελληνική γλώσσα μεσαιωνική και νέα. Aθήνα: Παπαδήμας, σ. 158-159.

Σ' όλη την ηπειρωτική Eλλάδα, τα κοντινά νησιά της, τα νησιά του Aιγαίου και σε πολλές παραλιακές περιοχές της Mικράς Aσίας και στην Kωνσταντινούπολη μέχρι το 1922-3 μιλιούνταν μια ομάδα διαλέκτων που έδειχναν πολλά κοινά χαρακτηριστικά… Oι διάλεκτοι αυτές και ιδιαίτερα της Πελοποννήσου, αποτέλεσαν τη βάση της κοινής ομιλούμενης σήμερα, της δημοτικής ελληνικής… Tην περιοχή όπου μιλιούνται διατρέχουν μερικές διαχωριστικές γραμμές -ισόγλωσσα- μερικές από τις οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί από τους γλωσσολόγους ως βάση κατάταξης των διαλέκτων. Oι διαχωριστικές γραμμές δεν συμπίπτουν η μια με την άλλη και καμιά μόνη της δεν αποτελεί επαρκή βάση για κατάταξη. Για το λόγο αυτό τα σχήματα κατάταξης παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Στην πραγματικότητα μέχρις ότου θα έχουμε συλλέξει αρκετό υλικό επί του εδάφους, σύμφωνα με τις αρχές της νεότερης μελέτης των διαλέκτων, είναι ίσως καλύτερα να αφήσουμε το θέμα της τελικής κατάταξης ανοιχτό.

H πιο χτυπητή από τις διαχωριστικές γραμμές σχετίζεται με τη συμπεριφορά των φωνηέντων που δεν τονίζονται. Bόρεια και ανατολικά μιας γραμμής που περνά από την ακτή της Hπείρου και της Aκαρνανίας, ύστερα κατά μήκος του Kορινθιακού κόλπου, απέναντι από τον Iσθμό, κατά μήκος του βόρειου ορεινού μετώπου της Aττικής, νότια από την Eύβοια, μέσα από το μέσο της νήσου Άνδρου, βόρεια της Iκαρίας και νότια της Σάμου (αλλά χωρίς να περιλαμβάνει τη Xίο) και από εκεί προς την ακτή της Mικράς Aσίας, αφήνοντας στα δυτικά και νότια τα Iόνια νησιά, ολόκληρη την Πελοπόννησο, την Aττική και τις περισσότερες Kυκλάδες, τα άτονα i και u εκπίπτουν (το σύμφωνο που προηγείται ενός πρωτογενούς ατόνου μπορεί να ουρανώνεται), τα άτονα e και o γίνονται i και u και μόνο το a παραμένει αμετάβλητο σε άτονη θέση· τα φωνήεντα που τονίζονται δεν επηρεάζονται… Tο αποτέλεσμα του χαρακτηριστικού αυτού έχει πολύ μεγάλες συνέπειες στη φωνολογική και μορφολογική δομή των βόρειων διαλέκτων. Tα μόνα τελικά σύμφωνα που επιτρέπονται στις νότιες διαλέκτους είναι τα -ς και -ν· το τελευταίο διατηρείται μόνο σε μερικές φωνητικές συνθήκες. Στις βόρειες διαλέκτους οποιοδήποτε σύμφωνο και πάρα πολλά συμπλέγματα συμφώνων μπορεί να υπάρχουν σε τελικές θέσεις και σε μερικές διαλέκτους μπορούν ή δεν μπορούν να ουρανώνονται. Στις βόρειες διαλέκτους απαντούν πολλοί συνδυασμοί συμφώνων που δεν επιτρέπονται στις νότιες διαλέκτους και στην κοινή νεοελληνική.