Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

Προλόγισμα

του Ι.Ν. Καζάζη,
Διευθυντή του Tμήματος Λεξικογραφίας του ΚΕΓ
και Αναπληρωτή Προέδρου του ΚΕΓ

Χρειάστηκαν ογδόντα επτά ολόκληρα χρόνια μετά τη γερμανική έκδοσή του, για να κάνει την εξελληνισμένη εμφάνισή του ο Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική, ένα από τα πιο πολύτιμα εγχειρίδια για τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στις γερμανόφωνες χώρες. Έργο που, παρά την πάροδο του χρόνου, διατηρεί όλη τη διδακτική του ευστοχία και όλη σχεδόν την επιστημονική του εγκυρότητα.

Συγγραφέας του ο Albert Debrunner (1884-1958), ελβετός γλωσσολόγος που χρημάτισε Καθηγητής στα πανεπιστήμια του Greifswald, της Iένας και της Bέρνης. Επιφανής μαθητής επιφανούς διδασκάλου, του J. Wackernagel, με το διδακτικό και το συγγραφικό έργο του ο Debrunner αναδείχτηκε σε μια από τις θρυλικές μορφές της ακμαίας περιόδου της ιστορικο-συγκριτικής γλωσσολογίας. Όπως εξομολογείται ο ίδιος σε ένα αυτοβιογραφικό του κείμενο, δύο ήταν τα επίκεντρα της επιστημονικής του έρευνας: η ελληνική γλώσσα της Καινής Διαθήκης, και η ινδοευρωπαϊκή γραμματική. (Εδώ συνέκλιναν δυο πρωταρχικότερες αγάπες του: η αγάπη για την Καινή Διαθήκη ―αναγόμενη στα παιδικά του χρόνια, γιατί συνέβη να είναι γιος ιερωμένου, που αγαπούσε την ελληνική Κ. Διαθήκη―, και η "επιστημονική" αγάπη του για την αρχαιοελληνική γλώσσα.) Στον πρώτο τομέα συνέχισε και συμπλήρωσε το θεμελιώδες έργο του Fr. Blass ^[1], και στον δεύτερο, την Altindische Grammatik του δασκάλου του Jacob Wackernagel, μετά τον θάνατο εκείνου το 1938. Επέπρωτο επίσης να φέρει σε πέρας και το άλλο αξεπέραστο ακόμη συνθετικό πόνημα του Schwyzer για τη γραμματική της αρχαίας ελληνικής ^[2]. Του οφείλουμε, τέλος μεταξύ άλλων, και τα εξής έργα: Nachklassisches Griechisch, Βερολίνο 1933· Geschichte der griechischen Sprache, τόμοι 1-2, σε συνεργασία με τον A. Scherer, ένα μικρό αριστούργημα, που μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Χαράλαμπο Συμεωνίδη (Θεσσαλονίκη 1983)· και Sprachwissenschaft und Philologie 1931. Τέσσερα χρόνια πριν από τον θάνατό του, μαθητές και συνάδελφοι τού αφιέρωσαν τον τόμο Sprachgeschichte und Wortbedeutung, Festschrift A. Debrunner gewidmet, Βέρνη 1954.

Ο Σχηματισμός των Λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής είναι έργο μοναδικό. Οξύνει τη ματιά του μελετητή στην ακτινογραφία του ελληνικού λεξιλογίου, στις κατασκευαστικές αρχές των λέξεων, στους στενούς δεσμούς ετυμολογίας και σημασίας. Σε παρεμφερή κατηγορία έχουμε μόνο τον Reverse Index of Greek Nouns and Adjectives, Arranged by Terminations with brief historical Introduction των Carl D. Buck και W. Petersen (Σικάγο, U. of Chicago Press, 1944).

Επιπλέον, χάρη στην οργάνωσή του σε αριθμημένες παραγράφους διευκολύνθηκε η μετατροπή του σε ψηφιακό κείμενο. Αναχωνεμένο μάλιστα σε ηλεκτρονική Βάση Δεδομένων και εφοδιασμένο με το κατάλληλο λογισμικό, εντάσσεται πλέον στην Πύλη του ΚΕΓ για την Ελληνική Γλώσσα, στο τμήμα της που είναι αφιερωμένο στην καινοτόμο διδασκαλία των Αρχαίων ελληνικών. Έτσι η ΒΔ συνεργάζεται με ένα Σώμα Αρχαίων Κειμένων, με ένα διδακτικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής για τους διδασκομένους συγγραφείς στο σχολείο, με ψηφιακά λεξικά της μεσαιωνικής και της νέας ελληνικής, με μια ΒΔ γραμματικο-συντακτικής πληροφορίας, και με άλλα έργα-εργαλεία.

Ευχαριστώ θερμά τον ομότιμο καθηγητή γλωσσολογίας του ΑΠΘ κ. Ευάγγελο Πετρούνια, που υποδέχτηκε με ενθουσιασμό την πρότασή μου να μεταφραστεί το βιβλίο, και ανέλαβε προσωπικά την επίβλεψη και την επιμέλεια της μετάφρασής του από τον Ηλία Τσιριγκάκη. Οι προσθήκες που εισήγαγε κάνουν σαφέστερο και λειτουργικότερο το έργο. Ευχαριστίες οφείλονται και στην τακτική συνεργάτιδα του Τμήματος Λεξικογραφίας του ΚΕΓ δρ. Εβίνα Σιστάκου, που διάβασε το τελικό κείμενο και με τις προτάσεις συνέβαλε στην εξομάλυνση της απόδοσης ενός επιφανειακά μόνον εύκολου κειμένου. Ειδική αναφορά οφείλω, τέλος, στους ερευνητές του Τμήματος Λεξικογραφίας Τριανταφυλλιά Γιάννου και Θανάση Μαυρόπουλο για την πολύτιμη συνεργασία τους κατά τον σχεδιασμό της ηλεκτρονικής μορφής και την προετοιμασία του βιβλίου για ψηφιοποίηση.