Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Ἑλληνικά (7.1.39-7.2.9)

[7.1.39] Ὡς δὲ οἱ Θηβαῖοι συνεκάλεσαν ἀπὸ τῶν πόλεων ἁπασῶν ἀκουσομένους τῆς παρὰ βασιλέως ἐπιστολῆς, καὶ ὁ Πέρσης ὁ φέρων τὰ γράμματα δείξας τὴν βασιλέως σφραγῖδα ἀνέγνω τὰ γεγραμμένα, οἱ μὲν Θηβαῖοι ὀμνύναι ταῦτα ἐκέλευον βασιλεῖ καὶ ἑαυτοῖς τοὺς βουλομένους φίλους εἶναι, οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων ἀπεκρίναντο ὅτι οὐκ ὀμούμενοι ἀλλ᾽ ἀκουσόμενοι πεμφθείησαν· εἰ δέ τι ὅρκων δέοιντο, πρὸς τὰς πόλεις πέμπειν ἐκέλευον. ὁ μέντοι Ἀρκὰς Λυκομήδης καὶ τοῦτο ἔλεγεν, ὅτι οὐδὲ τὸν σύλλογον ἐν Θήβαις δέοι εἶναι, ἀλλ᾽ ἔνθα ἂν ᾖ ὁ πόλεμος. χαλεπαινόντων δ᾽ αὐτῷ τῶν Θηβαίων καὶ λεγόντων ὡς διαφθείροι τὸ συμμαχικόν, οὐδ᾽ εἰς τὸ συνέδριον ἤθελε καθίζειν, ἀλλ᾽ ἀπιὼν ᾤχετο, καὶ μετ᾽ αὐτοῦ πάντες οἱ ἐξ Ἀρκαδίας πρέσβεις. [7.1.40] ὡς δ᾽ ἐν Θήβαις οὐκ ἠθέλησαν οἱ συνελθόντες ὀμόσαι, ἔπεμπον οἱ Θηβαῖοι πρέσβεις ἐπὶ τὰς πόλεις, ὀμνύναι κελεύοντες ποιήσειν κατὰ τὰ βασιλέως γράμματα, νομίζοντες ὀκνήσειν μίαν ἑκάστην τῶν πόλεων ἀπεχθάνεσθαι ἅμα ἑαυτοῖς τε καὶ βασιλεῖ. ἐπεὶ μέντοι εἰς Κόρινθον πρῶτον αὐτῶν ἀφικομένων ὑπέστησαν οἱ Κορίνθιοι, καὶ ἀπεκρίναντο ὅτι οὐδὲν δέοιντο πρὸς βασιλέα κοινῶν ὅρκων, ἐπηκολούθησαν καὶ ἄλλαι πόλεις κατὰ ταὐτὰ ἀποκρινόμεναι. καὶ αὕτη μὲν ἡ Πελοπίδου καὶ τῶν Θηβαίων τῆς ἀρχῆς περιβολὴ οὕτω διελύθη.
[7.1.41] Αὖθις δ᾽ Ἐπαμεινώνδας, βουληθεὶς τοὺς Ἀχαιοὺς προσαγαγέσθαι, ὅπως μᾶλλον σφίσι καὶ οἱ Ἀρκάδες καὶ οἱ ἄλλοι σύμμαχοι προσέχοιεν τὸν νοῦν, ἔγνω ἐκστρατευτέον εἶναι ἐπὶ τὴν Ἀχαΐαν. Πεισίαν οὖν τὸν Ἀργεῖον στρατηγοῦντα ἐν τῷ Ἄργει πείθει προκαταλαβεῖν τὸ Ὄνειον. καὶ ὁ Πεισίας μέντοι καταμαθὼν ἀμελουμένην τὴν τοῦ Ὀνείου φυλακὴν ὑπό τε Ναυκλέους, ὃς ἦρχε τοῦ ξενικοῦ τῶν Λακεδαιμονίων, καὶ ὑπὸ Τιμομάχου τοῦ Ἀθηναίου, καταλαμβάνει νύκτωρ μετὰ δισχιλίων ὁπλιτῶν τὸν ὑπὲρ Κεγχρειῶν λόφον, ἔχων ἑπτὰ ἡμερῶν τὰ ἐπιτήδεια. [7.1.42] ἐν δὲ ταύταις ταῖς ἡμέραις ἐλθόντες οἱ Θηβαῖοι ὑπερβαίνουσι τὸ Ὄνειον, καὶ στρατεύουσι πάντες οἱ σύμμαχοι ἐπ᾽ Ἀχαΐαν, ἡγουμένου Ἐπαμεινώνδου. προσπεσόντων δ᾽ αὐτῷ τῶν βελτίστων ἐκ τῆς Ἀχαΐας, ἐνδυναστεύει ὁ Ἐπαμεινώνδας ὥστε μὴ φυγαδεῦσαι τοὺς κρατίστους μηδὲ πολιτείαν μεταστῆσαι, ἀλλὰ πιστὰ λαβὼν παρὰ τῶν Ἀχαιῶν ἦ μὴν συμμάχους ἔσεσθαι καὶ ἀκολουθήσειν ὅποι ἂν Θηβαῖοι ἡγῶνται, οὕτως ἀπῆλθεν οἴκαδε. [7.1.43] κατηγορούντων δὲ αὐτοῦ τῶν τε Ἀρκάδων καὶ τῶν ἀντιστασιωτῶν ὡς Λακεδαιμονίοις κατεσκευακὼς τὴν Ἀχαΐαν ἀπέλθοι, ἔδοξε Θηβαίοις πέμψαι ἁρμοστὰς εἰς τὰς Ἀχαΐδας πόλεις. οἱ δ᾽ ἐλθόντες τοὺς μὲν βελτίστους σὺν τῷ πλήθει ἐξέβαλον, δημοκρατίας δὲ ἐν τῇ Ἀχαΐᾳ κατέστησαν. οἱ μέντοι ἐκπεσόντες συστάντες ταχύ, ἐπὶ μίαν ἑκάστην τῶν πόλεων πορευόμενοι, ὄντες οὐκ ὀλίγοι, κατῆλθόν τε καὶ κατέσχον τὰς πόλεις. ἐπεὶ δὲ κατελθόντες οὐκέτι ἐμέσευον, ἀλλὰ προθύμως συνεμάχουν τοῖς Λακεδαιμονίοις, ἐπιέζοντο οἱ Ἀρκάδες ἔνθεν μὲν ὑπὸ Λακεδαιμονίων, ἔνθεν δὲ ὑπὸ Ἀχαιῶν. [7.1.44] ἐν δὲ τῷ Σικυῶνι τὸ μὲν μέχρι τούτου κατὰ τοὺς ἀρχαίους νόμους ἡ πολιτεία ἦν. ἐκ δὲ τούτου βουλόμενος ὁ Εὔφρων, ὥσπερ παρὰ τοῖς Λακεδαιμονίοις μέγιστος ἦν τῶν πολιτῶν, οὕτω καὶ παρὰ τοῖς ἐναντίοις αὐτῶν πρωτεύειν, λέγει πρὸς τοὺς Ἀργείους καὶ πρὸς τοὺς Ἀρκάδας ὡς εἰ μὲν οἱ πλουσιώτατοι ἐγκρατεῖς ἔσοιντο τοῦ Σικυῶνος, σαφῶς, ὅταν τύχῃ, πάλιν λακωνιεῖ ἡ πόλις· ἐὰν δὲ δημοκρατία γένηται, εὖ ἴστε, ἔφη, ὅτι διαμενεῖ ὑμῖν ἡ πόλις. ἐὰν οὖν μοι παραγένησθε, ἐγὼ ἔσομαι ὁ συγκαλῶν τὸν δῆμον, καὶ ἅμα ἐγὼ ὑμῖν ταύτην πίστιν ἐμαυτοῦ δώσω καὶ τὴν πόλιν βέβαιον ἐν τῇ συμμαχίᾳ παρέξω. ταῦτα δ᾽, ἔφη, ἐγὼ πράττω εὖ ἴστε ὅτι πάλαι μὲν χαλεπῶς φέρων, ὥσπερ ὑμεῖς, τὸ φρόνημα τῶν Λακεδαιμονίων, ἄσμενος δ᾽ ἂν τὴν δουλείαν ἀποφυγών. [7.1.45] οἱ οὖν Ἀρκάδες καὶ οἱ Ἀργεῖοι ἡδέως ταῦτ᾽ ἀκούσαντες παρεγένοντο αὐτῷ. ὁ δ᾽ εὐθὺς ἐν τῇ ἀγορᾷ παρόντων τῶν Ἀργείων καὶ τῶν Ἀρκάδων συνεκάλει τὸν δῆμον, ὡς τῆς πολιτείας ἐσομένης ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ ὁμοίοις. ἐπεὶ δὲ συνῆλθον, στρατηγοὺς ἐκέλευσεν ἑλέσθαι οὕστινας αὐτοῖς δοκοίη· οἱ δ᾽ αἱροῦνται αὐτόν τε τὸν Εὔφρονα καὶ Ἱππόδαμον καὶ Κλέανδρον καὶ Ἀκρίσιον καὶ Λύσανδρον. ὡς δὲ ταῦτα ἐπέπρακτο, καὶ ἐπὶ τὸ ξενικὸν καθίστησιν Ἀδέαν τὸν αὑτοῦ υἱόν, Λυσιμένην τὸν πρόσθεν ἄρχοντα ἀποστήσας. [7.1.46] καὶ εὐθὺς μὲν τούτων τῶν ξένων ὁ Εὔφρων πιστούς τινας εὖ ποιῶν ἐποιήσατο, καὶ ἄλλους προσελάμβανεν, οὔτε τῶν δημοσίων οὔτε τῶν ἱερῶν χρημάτων φειδόμενος. καὶ ὅσους δ᾽ ἐξέβαλεν ἐπὶ λακωνισμῷ, καὶ τοῖς τούτων χρήμασιν ἐχρῆτο. καὶ τῶν συναρχόντων δὲ τοὺς μὲν δόλῳ ἀπέκτεινε, τοὺς δ᾽ ἐξέβαλεν· ὥστε πάντα ὑφ᾽ ἑαυτῷ ἐποιήσατο καὶ σαφῶς τύραννος ἦν. ὅπως δὲ ταῦτα ἐπιτρέποιεν αὐτῷ οἱ σύμμαχοι, τὰ μέν τι καὶ χρήμασι διεπράττετο, τὰ δὲ καί, εἴ που στρατεύοιντο, προθύμως ἔχων τὸ ξενικὸν συνηκολούθει. [7.2.1] Οὕτω δὲ τούτων προκεχωρηκότων, καὶ τῶν τε Ἀργείων ἐπιτετειχικότων [ἐν] τῷ Φλειοῦντι τὸ ὑπὲρ τοῦ Ἡραίου Τρικάρανον, καὶ τῶν Σικυωνίων ἐπὶ τοῖς ὁρίοις αὐτῶν τειχιζόντων τὴν Θυαμίαν, μάλα ἐπιέζοντο οἱ Φλειάσιοι καὶ ἐσπάνιζον τῶν ἐπιτηδείων· ὅμως δὲ διεκαρτέρουν ἐν τῇ συμμαχίᾳ. ἀλλὰ γὰρ τῶν μὲν μεγάλων πόλεων, εἴ τι καλὸν ἔπραξαν, ἅπαντες οἱ συγγραφεῖς μέμνηνται· ἐμοὶ δὲ δοκεῖ, καὶ εἴ τις μικρὰ πόλις οὖσα πολλὰ καὶ καλὰ ἔργα διαπέπρακται, ἔτι μᾶλλον ἄξιον εἶναι ἀποφαίνειν. [7.2.2] Φλειάσιοι τοίνυν φίλοι μὲν ἐγένοντο Λακεδαιμονίοις, ὅτ᾽ ἐκεῖνοι μέγιστοι ἦσαν· σφαλέντων δ᾽ αὐτῶν ἐν τῇ ἐν Λεύκτροις μάχῃ, καὶ ἀποστάντων μὲν πολλῶν περιοίκων, ἀποστάντων δὲ πάντων τῶν Εἱλώτων, ἔτι δὲ τῶν συμμάχων πλὴν πάνυ ὀλίγων, ἐπιστρατευόντων δ᾽ αὐτοῖς ὡς εἰπεῖν πάντων τῶν Ἑλλήνων, πιστοὶ διέμειναν, καὶ ἔχοντες πολεμίους τοὺς δυνατωτάτους τῶν ἐν Πελοποννήσῳ Ἀρκάδας καὶ Ἀργείους ὅμως ἐβοήθησαν αὐτοῖς, καὶ διαβαίνειν τελευταῖοι λαχόντες εἰς Πρασιὰς τῶν συμβοηθησάντων, ἦσαν δ᾽ οὗτοι Κορίνθιοι, Ἐπιδαύριοι, Τροιζήνιοι, Ἑρμιονεῖς, Ἁλιεῖς, Σικυώνιοι καὶ Πελληνεῖς· [7.2.3] οὐ γάρ πω τότε ἀφέστασαν — ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐπεὶ ὁ ξεναγὸς τοὺς προδιαβεβῶτας λαβὼν ἀπολιπὼν αὐτοὺς ᾤχετο, οὐδ᾽ ὣς ἀπεστράφησαν, ἀλλ᾽ ἡγεμόνα μισθωσάμενοι ἐκ Πρασιῶν, ὄντων τῶν πολεμίων περὶ Ἀμύκλας, ὅπως ἐδύναντο διαδύντες εἰς Σπάρτην ἀφίκοντο. καὶ μὴν οἱ Λακεδαιμόνιοι ἄλλως τε ἐτίμων αὐτοὺς καὶ βοῦν ξένια ἔπεμψαν. [7.2.4] ἐπεὶ δ᾽ ἀναχωρησάντων τῶν πολεμίων ἐκ τῆς Λακεδαίμονος οἱ Ἀργεῖοι ὀργιζόμενοι τῇ τῶν Φλειασίων περὶ τοὺς Λακεδαιμονίους προθυμίᾳ ἐνέβαλον πανδημεὶ εἰς τὸν Φλειοῦντα καὶ τὴν χώραν αὐτῶν ἐδῄουν, οὐδ᾽ ὣς ὑφίεντο, ἀλλὰ καὶ ἐπεὶ ἀπεχώρουν φθείραντες ὅσα ἐδύναντο, ἐπεξελθόντες οἱ τῶν Φλειασίων ἱππεῖς ἐπηκολούθουν αὐτοῖς, καὶ ὀπισθοφυλακούντων τοῖς Ἀργείοις τῶν ἱππέων ἁπάντων καὶ λόχων τῶν μετ᾽ αὐτοὺς τεταγμένων, ἐπιθέμενοι τούτοις ἑξήκοντα ὄντες ἐτρέψαντο πάντας τοὺς ὀπισθοφύλακας· καὶ ἀπέκτειναν μὲν ὀλίγους αὐτῶν, τροπαῖον μέντοι ἐστήσαντο ὁρώντων τῶν Ἀργείων οὐδὲν διαφέρον ἢ εἰ πάντας ἀπεκτόνεσαν αὐτούς. [7.2.5] Αὖθις δὲ Λακεδαιμόνιοι μὲν καὶ οἱ σύμμαχοι ἐφρούρουν τὸ Ὄνειον, Θηβαῖοι δὲ προσῇσαν ὡς ὑπερβησόμενοι. πορευομένων δὲ διὰ Νεμέας τῶν Ἀρκάδων καὶ Ἠλείων, ὅπως συμμείξαιεν τοῖς Θηβαίοις, προσήνεγκαν μὲν λόγον τῶν Φλειασίων φυγάδες ὡς εἰ ἐθελήσειαν ἐπιφανῆναι μόνον σφίσι, λάβοιεν ἂν Φλειοῦντα· ἐπεὶ δὲ ταῦτα συνωμολογήθη, τῆς νυκτὸς ὑπεκαθίζοντο ὑπ᾽ αὐτῷ τῷ τείχει κλίμακας ἔχοντες οἵ τε φυγάδες καὶ ἄλλοι μετ᾽ αὐτῶν ὡς ἑξακόσιοι. ἐπεὶ δὲ οἱ μὲν σκοποὶ ἐσήμαινον ἀπὸ τοῦ Τρικαράνου ὡς πολεμίων ἐπιόντων, ἡ δὲ πόλις πρὸς τούτους τὸν νοῦν εἶχεν, ἐν δὴ τούτῳ οἱ προδιδόντες ἐσήμαινον τοῖς ὑποκαθημένοις ἀναβαίνειν. [7.2.6] οἱ δ᾽ ἀναβάντες καὶ λαβόντες τῶν φρουρῶν τὰ ὅπλα ἔρημα, ἐδίωκον τοὺς ἡμεροφύλακας ὄντας δέκα· ἀφ᾽ ἑκάστης δὲ τῆς πεμπάδος εἷς ἡμεροφύλαξ κατελείπετο· καὶ ἕνα μὲν ἔτι καθεύδοντα ἀπέκτειναν, ἄλλον δὲ καταφυγόντα πρὸς τὸ Ἥραιον. φυγῇ δ᾽ ἐξαλλομένων κατὰ τοῦ τείχους τοῦ εἰς τὸ ἄστυ ὁρῶντος τῶν ἡμεροφυλάκων, ἀναμφισβητήτως εἶχον οἱ ἀναβάντες τὴν ἀκρόπολιν. [7.2.7] ἐπεὶ δὲ κραυγῆς εἰς τὴν πόλιν ἀφικομένης ἐβοήθουν οἱ πολῖται, τὸ μὲν πρῶτον ἐπεξελθόντες ἐκ τῆς ἀκροπόλεως οἱ πολέμιοι ἐμάχοντο ἐν τῷ πρόσθεν τῶν εἰς τὴν πόλιν φερουσῶν πυλῶν· ἔπειτα πολιορκούμενοι ὑπὸ τῶν προσβοηθούντων ἐχώρουν πάλιν πρὸς τὴν ἀκρόπολιν· οἱ δὲ πολῖται συνεισπίπτουσιν αὐτοῖς. τὸ μὲν οὖν μέσον τῆς ἀκροπόλεως εὐθὺς ἔρημον ἐγένετο· ἐπὶ δὲ τὸ τεῖχος καὶ τοὺς πύργους ἀναβάντες οἱ πολέμιοι ἔπαιον καὶ ἔβαλλον τοὺς ἔνδον· οἱ δὲ χαμόθεν ἠμύνοντο καὶ κατὰ τὰς ἐπὶ τὸ τεῖχος φερούσας κλίμακας προσεμάχοντο. [7.2.8] ἐπεὶ δὲ τῶν ἔνθεν καὶ ἔνθεν πύργων ἐκράτησάν τινων οἱ πολῖται, ὁμόσε δὴ ἐχώρουν ἀπονενοημένως τοῖς ἀναβεβηκόσιν. οἱ δὲ ὠθούμενοι ὑπ᾽ αὐτῶν τῇ τόλμῃ τε καὶ μάχῃ εἰς ἔλαττον συνειλοῦντο. ἐν δὲ τούτῳ τῷ καιρῷ οἱ μὲν Ἀρκάδες καὶ οἱ Ἀργεῖοι περὶ τὴν πόλιν ἐκυκλοῦντο, καὶ κατὰ κεφαλὴν τὸ τεῖχος τῆς ἀκροπόλεως διώρυττον· τῶν δ᾽ ἔνδοθεν οἱ μὲν †ἐπὶ τὸ τεῖχος, οἱ δὲ καὶ ἔξωθεν ἔτι ἐπαναβαίνοντας, ἐπὶ ταῖς κλίμαξιν ὄντας, ἔπαιον, οἱ δὲ πρὸς τοὺς ἀναβεβηκότας αὐτῶν ἐπὶ τοὺς πύργους ἐμάχοντο†, καὶ πῦρ εὑρόντες ἐν ταῖς σκηναῖς ὑφῆπτον αὐτούς, προσφοροῦντες τῶν δραγμάτων ἃ ἔτυχεν ἐξ αὐτῆς τῆς ἀκροπόλεως τεθερισμένα. ἐνταῦθα δὴ οἱ μὲν ἀπὸ τῶν πύργων τὴν φλόγα φοβούμενοι ἐξήλλοντο, οἱ δὲ ἐπὶ τῶν τειχῶν ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν παιόμενοι ἐξέπιπτον. [7.2.9] ἐπεὶ δ᾽ ἅπαξ ἤρξαντο ὑπείκειν, ταχὺ δὴ πᾶσα ἡ ἀκρόπολις ἔρημος τῶν πολεμίων ἐγεγένητο. εὐθὺς δὲ καὶ οἱ ἱππεῖς ἐξήλαυνον· οἱ δὲ πολέμιοι ἰδόντες αὐτοὺς ἀπεχώρουν, καταλιπόντες τάς τε κλίμακας καὶ τοὺς νεκρούς, ἐνίους δὲ καὶ ζῶντας ἀποκεχωλευμένους. ἀπέθανον δὲ τῶν πολεμίων οἵ τε ἔνδον μαχόμενοι καὶ οἱ ἔξω ἁλλόμενοι οὐκ ἐλάττους τῶν ὀγδοήκοντα. ἔνθα δὴ θεάσασθαι παρῆν ἐπὶ τῆς σωτηρίας τοὺς μὲν ἄνδρας δεξιουμένους ἀλλήλους, τὰς δὲ γυναῖκας πιεῖν τε φερούσας καὶ ἅμα χαρᾷ δακρυούσας· πάντας δὲ τοὺς παρόντας τότε γε τῷ ὄντι κλαυσίγελως εἶχεν.

[366 π.Χ.]
[7.1.39] Οι Θηβαίοι κάλεσαν εκπροσώπους απ᾽ όλες τις πόλεις για να τους ανακοινώσουν την επιστολή του Βασιλέως· ο Πέρσης που την είχε φέρει έδειξε τη βασιλική σφραγίδα και κατόπιν διάβασε το κείμενο. Τότε οι Θηβαίοι ζήτησαν απ᾽ όλους, όσους ήθελαν τη φιλία τη δική τους και του Βασιλέως, να ορκιστούν πως θα τηρήσουν αυτούς τους όρους. Οι αντιπρόσωποι των πόλεων αποκρίθηκαν, ωστόσο, ότι δεν τους είχαν στείλει μ᾽ εντολή να ορκιστούν, αλλά ν᾽ ακούσουν· κι αν οι Θηβαίοι ήθελαν όρκους, είπαν, δεν είχαν παρά να στείλουν δικούς τους αντιπροσώπους στις πόλεις. Ο Λυκομήδης μάλιστα, ο Αρκάς, πρόσθεσε ότι ούτε κι η διάσκεψη έπρεπε να είχε συγκληθεί στη Θήβα, παρά εκεί που γινόταν ο πόλεμος. Οι Θηβαίοι θύμωσαν μαζί του και είπαν ότι υπονομεύει τη συμμαχία· τότε εκείνος δεν δέχτηκε ούτε να καθίσει στο συνέδριο, παρά σηκώθηκε κι έφυγε μαζί μ᾽ όλους τους πρέσβεις της Αρκαδίας.
[7.1.40] Μια και οι αντιπρόσωποι δεν θέλησαν να δώσουν όρκους στη Θήβα, οι Θηβαίοι έστειλαν πρέσβεις στις πόλεις ζητώντας τους να ορκιστούν ότι θα συμμορφωθούν με το βασιλικό κείμενο — πιστεύοντας ότι η καθεμιά πόλη χωριστά θα δίσταζε να προκαλέσει την έχθρα και των ίδιων και του Βασιλέως. Στην Κόρινθο όμως, όπου έφτασαν πρώτα οι πρέσβεις, οι Κορίνθιοι αρνήθηκαν να υποκύψουν κι αποκρίθηκαν ότι δεν είχαν καμιάν ανάγκη να ορκιστούν οτιδήποτε στον Βασιλέα. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν κι άλλες πόλεις, δίνοντας ανάλογη απάντηση, κι έτσι ναυάγησε εκείνη η προσπάθεια του Πελοπίδα και των Θηβαίων να πάρουν την ηγεμονία.
[7.1.41] Ο Επαμεινώνδας πάλι θέλησε να πάρει τους Αχαιούς με το μέρος της Θήβας, για να αναγκάσει τους Αρκάδες και τους άλλους συμμάχους να της δίνουν περισσότερη σημασία· αποφάσισε λοιπόν να εκστρατεύσει στην Αχαΐα. Έπεισε τον Αργείο Πεισία, που ήταν τότε στρατηγός στο Άργος, να καταλάβει από πριν το Όνειο. Ο Πεισίας έμαθε ότι ο Ναυκλής, ο διοικητής των μισθοφόρων των Λακεδαιμονίων, κι ο Αθηναίος Τιμόμαχος δεν φρουρούσαν προσεκτικά το Όνειο· κατέλαβε λοιπόν νύχτα, με δύο χιλιάδες οπλίτες, τον λόφο πάνω από τις Κεγχρειές, έχοντας μαζί του εφόδια για μια εβδομάδα. [7.1.42] Σ᾽ αυτό το διάστημα έφτασαν οι Θηβαίοι και προσπέρασαν το Όνειο, κι όλοι οι σύμμαχοι εξεστράτευσαν εναντίον της Αχαΐας, με αρχηγό τον Επαμεινώνδα. Αυτός εισάκουσε τις ικεσίες της αριστοκρατικής τάξης της Αχαΐας και μεταχειρίστηκε την επιρροή του για να μην εξοριστούν τα μέλη της, μήτε ν᾽ αλλάξει το πολίτευμα· αρκέστηκε σε πανηγυρικές υποσχέσεις ότι οι Αχαιοί θα είναι σύμμαχοι των Θηβαίων και θα τους ακολουθούν παντού, και κατόπιν γύρισε πίσω στον τόπο του.
[7.1.43] Ωστόσο και οι Αρκάδες και η αντίπαλη μερίδα τον κατηγόρησαν ότι έφυγε αφήνοντας στην Αχαΐα μια κατάσταση ευνοϊκή για τους Λακεδαιμονίους· τότε οι Θηβαίοι αποφάσισαν να στείλουν στις πόλεις της Αχαΐας αρμοστές. Τούτοι, όταν έφτασαν, με τη βοήθεια του λαού εξόρισαν τους καλογεννημένους κι εγκαθίδρυσαν στην Αχαΐα δημοκρατικά καθεστώτα. Σύντομα όμως συνενώθηκαν οι εξόριστοι και ξεκίνησαν να χτυπήσουν τις πόλεις μία μία· και καθώς δεν ήταν λίγοι, τις κατέλαβαν και ξαναπήραν την εξουσία. Μετά τη μεταπολίτευση δεν έμειναν ουδέτεροι, παρά συμμάχησαν αμέσως με τους Λακεδαιμονίους, μ᾽ αποτέλεσμα ν᾽ αντιμετωπίσουν οι Αρκάδες διμέτωπη πίεση — των Λακεδαιμονίων από το ένα μέρος και των Αχαιών από το άλλο.
[7.1.44] Η Σικυών είχε διατηρήσει, ώς εκείνο τον καιρό, το πατροπαράδοτο πολίτευμά της. Τότε όμως ο Εύφρων, που οι Λακεδαιμόνιοι θεωρούσαν σαν το σημαντικότερο πρόσωπο της πόλης, θέλησε να του δώσει την ίδια σημασία και το αντίπαλο στρατόπεδο. Είπε λοιπόν στους Αργείους και στους Αρκάδες ότι όσο εξουσιάζουν τη Σικυώνα οι πλούσιοι, είναι ολοφάνερο ότι με την πρώτη ευκαιρία η πόλη θα πάει ξανά με τους Λάκωνες: «Ενώ αν γίνει δημοκρατία», είπε, «να είστε βέβαιοι ότι η πόλη θα μείνει με το μέρος σας. Αν λοιπόν με βοηθήσετε, εγώ θα είμαι εκείνος που θα συγκαλέσει τη Συνέλευση του λαού. Μ᾽ αυτόν τον τρόπο θα σας δώσω μιαν εγγύηση για την αφοσίωσή μου, και συνάμα θα σας εξασφαλίσω τη συμμαχία της πόλης. Κι αν τα κάνω αυτά», συνέχισε, «είναι, να το ξέρετε, επειδή πάει καιρός που η αλαζονεία των Λακεδαιμονίων μού έχει γίνει εξίσου ανυπόφορη όσο και σε σας, και θέλω να ξεφύγω από τον ζυγό τους».
[7.1.45] Οι Αρκάδες και οι Αργείοι τ᾽ άκουσαν αυτά μ᾽ ευχαρίστηση, και πήγαν να τον βοηθήσουν. Εκείνος συγκάλεσε αμέσως μπροστά τους τον λαό στην Αγορά, αναγγέλλοντας ότι το πολίτευμα θα βασιζόταν μελλοντικά στην απόλυτη ισότητα. Όταν συγκεντρώθηκαν, παρήγγειλε να εκλέξουν στρατηγούς όποιους ήθελαν· κι αυτοί εκλέξαν τον ίδιο τον Εύφρονα, τον Ιππόδαμο, τον Κλέανδρο, τον Ακρίσιο και τον Λύσανδρο. Ύστερα από τούτο διόρισε αρχηγό των μισθοφόρων τον γιο του Αδέα, παραμερίζοντας τον προηγούμενο αρχηγό τους Λυσιμένη. [7.1.46] Αμέσως μετά εξασφάλισε, μ᾽ ευεργεσίες, την αφοσίωση μερικών από τούτους τους μισθοφόρους και στρατολόγησε κι άλλους, ξοδεύοντας απλόχερα τα χρήματα και του δημόσιου ταμείου και των ναών· μεταχειριζόταν εξάλλου και τις περιουσίες εκείνων που εξόριζε για τις φιλολακωνικές τους πεποιθήσεις. Όσο για τους συνάρχοντές του, άλλους δολοφόνησε κι άλλους εξόρισε, μ᾽ αποτέλεσμα να σφετεριστεί όλη την εξουσία και να γίνει απροκάλυπτα τύραννος. Την ανοχή των συμμάχων του, απ᾽ την άλλη, την εξαγόραζε ώς ένα σημείο με δωροδοκίες, αλλά και με την πρόθυμη συμμετοχή του, μαζί με τους μισθοφόρους του, στις εκστρατείες.
[7.2.1] Σ᾽ αυτό το σημείο βρίσκονταν τα πράγματα. Στο μεταξύ οι Φλειάσιοι υπέφεραν από την εχθρική πίεση και την έλλειψη εφοδίων, γιατί από τη μια οι Αργείοι είχαν οχυρώσει ορμητήριο εναντίον τους στο Τρικάρανο, πάνω από το Ήραιο, κι απ᾽ την άλλη οι Σικυώνιοι οχύρωναν τη Θυαμία, πάνω στα σύνορά τους· μολοντούτο οι Φλειάσιοι έμεναν ακλόνητοι στη συμμαχία τους.
Όταν οι μεγάλες πόλεις κάνουν κάποιο λαμπρό κατόρθωμα, τις μνημονεύουν όλοι οι συγγραφείς· εγώ όμως πιστεύω πως όταν μια πόλη έχει στο ενεργητικό της πολλά κι ένδοξα κατορθώματα, μόλο που είναι μικρή, τότε αξίζει ακόμα πιο πολύ να την αναφέρουν.
[370 π.Χ.]
[7.2.2] Οι Φλειάσιοι λοιπόν έγιναν φίλοι της Λακεδαίμονος τον καιρό που μεσουρανούσε η δύναμή της· αλλά κι όταν νικήθηκε στη μάχη των Λεύκτρων —τότε που αποσκίρτησαν απ᾽ αυτήν πολλοί περίοικοι κι όλοι οι είλωτες, καθώς και οι σύμμαχοί της εκτός από πολύ λίγους, κι εξεστράτευσαν εναντίον της ουσιαστικά όλοι οι Έλληνες— και τότε οι Φλειάσιοι της έμειναν πιστοί· και μόλο που είχαν αντιπάλους τους πιο ισχυρούς λαούς της Πελοποννήσου, τους Αρκάδες και τους Αργείους, ωστόσο πήγαν να βοηθήσουν τους Λακεδαιμονίους. Καθώς τους έλαχε μάλιστα να διαβούν στις Πρασιές τελευταίοι απ᾽ όλους τους άλλους συμμάχους τους (δηλαδή τους Κορινθίους, τους Επιδαυρίους, τους Τροιζηνίους, τους Ερμιονείς, τους Αλιείς, τους Σικυωνίους και τους Πελληνείς [7.2.3] που δεν είχαν ακόμη τότε αποστατήσει), ο αξιωματικός–σύνδεσμος είχε παραλάβει στο μεταξύ τους υπόλοιπους, που είχαν διαβεί πρωτύτερα, και είχε φύγει δίχως να περιμένει τους Φλειάσιους· όμως τούτοι ούτε και τότε γύρισαν πίσω, παρά μίσθωσαν έναν οδηγό στις Πρασιές και, μόλο που ο εχθρός βρισκόταν στην περιοχή των Αμυκλών, ξεγλίστρησαν όπως όπως κι έφτασαν στη Σπάρτη. Για τούτο και οι Λακεδαιμόνιοι τους έκαναν διάφορες τιμές κι ανάμεσα στ᾽ άλλα τούς φίλεψαν ένα βόδι.
[369 π.Χ.]
[7.2.4] Όταν οι εχθροί εξεκένωσαν τη Λακεδαίμονα, οι Αργείοι —οργισμένοι για την προσήλωση των Φλειασίων στους Λακεδαιμονίους— εισέβαλαν μ᾽ όλο τους τον στρατό στο έδαφος του Φλειούντος και βάλθηκαν να το ρημάξουν. Ούτε κι εκείνη τη φορά όμως υπέκυψαν οι Φλειάσιοι: την ώρα που οι εχθροί αποχωρούσαν έχοντας καταστρέψει ό,τι μπορούσαν, το ιππικό των Φλειασίων έκανε έξοδο και τους καταδίωξε — και αν κι είχε μόνο εξήντα άνδρες επιτέθηκε στην οπισθοφυλακή των Αργείων (που την αποτελούσαν ολόκληρο το ιππικό τους κι όσοι λόχοι είχαν τοποθετηθεί κοντά του) και την έτρεψε όλη σε φυγή. Είν᾽ αλήθεια ότι δεν σκότωσαν παρά λίγους Αργείους, έστησαν πάντως μπροστά στα μάτια τους τρόπαιο, ακριβώς όπως θα το ᾽χαν στήσει αν τους είχαν σκοτώσει όλους.
[7.2.5] Μιαν άλλη φορά πάλι που οι Λακεδαιμόνιοι κι οι σύμμαχοί τους φρουρούσαν το Όνειο, οι Θηβαίοι σίμωσαν με σκοπό να το προσπεράσουν. Τότε, καθώς οι Αρκάδες και οι Ηλείοι διέσχιζαν τη Νεμέα για να ενωθούν με τους Θηβαίους, εξόριστοι Φλειάσιοι τους διαβεβαίωσαν ότι αρκούσε να τους βοηθήσουν, κάνοντας μιαν εμφάνιση στον Φλειούντα, για να κυριέψουν την πόλη. Πάνω σε τούτο έγινε συμφωνία, και τη νύχτα έστησαν καρτέρι κάτω από τα ίδια τα τείχη, εφοδιασμένοι με σκάλες, οι εξόριστοι και μαζί τους κάπου εξακόσιοι άλλοι. Όταν έκαναν σημάδι οι σκοποί πάνω στο Τρικάρανο ότι πλησιάζουν εχθροί, και την ώρα που οι πολίτες είχαν τον νου τους σ᾽ εκείνους, τότε ακριβώς οι προδότες έδωσαν σ᾽ αυτούς που ενεδρεύαν το σύνθημα να σκαρφαλώσουν στα τείχη. [7.2.6] Τούτοι σκαρφάλωσαν και, βρίσκοντας τις σκοπιές ερημωμένες, κυνήγησαν τους σκοπούς της ημέρας (που ήταν δέκα, γιατί από κάθε πεντάδα έμενε ένας σκοπός για την ημέρα)· έναν σκότωσαν στον ύπνο του, καθώς κι έναν άλλο που κατέφυγε στο Ήραιο, ενώ οι υπόλοιποι σκοποί το ᾽βαλαν στα πόδια πηδώντας από το τείχος προς τη μεριά της πόλης· έτσι οι εισβολείς κατέλαβαν δίχως αντίσταση την ακρόπολη.
[7.2.7] Μόλις ακούστηκαν ωστόσο οι φωνές στην πόλη, οι πολίτες έτρεξαν να βοηθήσουν. Στην αρχή οι εχθροί βγήκαν από την ακρόπολη κι έδωσαν μάχη μπροστά στην πύλη που οδηγεί προς την πόλη· έπειτα, περικυκλωμένοι από τις ενισχύσεις που έφταναν, γύρισαν ξανά στην ακρόπολη, αλλά οι πολίτες μπήκαν κι εκείνοι μαζί τους. Ο κεντρικός χώρος της ακρόπολης ξεκαθαρίστηκε αμέσως, οι εχθροί όμως ανέβηκαν πάνω στο τείχος και στους πύργους, απ᾽ όπου χτυπούσαν όσους ήταν μες στη μέση. Τούτοι πάλι, από χαμηλά, αμύνονταν αλλά και συνάμα μάχονταν για να καταλάβουν τα σκαλοπάτια που οδηγούσαν στο τείχος. [7.2.8] Τελικά οι πολίτες κυρίεψαν μερικούς πύργους από τη μια και την άλλη μεριά· κατόπιν, με το θάρρος της απελπισίας, προχώρησαν καταπάνω στους εισβολείς που, υποχωρώντας μπροστά στις τολμηρές επιθέσεις τους, άρχισαν να συμπιέζονται σ᾽ ολοένα μικρότερο χώρο.
Στο μεταξύ οι Αρκάδες και οι Αργείοι περικύκλωσαν την πόλη και βάλθηκαν ν᾽ ανοίγουν ρήγμα στο τείχος της ακρόπολης από την πάνω μεριά. Από τους πολιορκημένους μερικοί χτυπούσαν τους εχθρούς που ήταν πάνω στο τείχος, κι άλλοι εκείνους που σκαρφάλωναν απέξω για να τους βοηθήσουν κι ήταν ακόμα πάνω στις σκάλες· άλλοι πάλι χτυπούσαν όσους είχαν ανέβει στους πύργους, βάζοντάς τους από κάτω φωτιά φερμένη από τους καταυλισμούς και τροφοδοτώντας τη με δεμάτια στάχυα που βρέθηκαν εκεί — καρπός του θερισμού που είχε γίνει μέσα στην ίδια την ακρόπολη. Τότε οι εισβολείς που βρίσκονταν στους πύργους, τρομαγμένοι από τις φλόγες, άρχισαν να πηδάνε κάτω, ενώ όσοι ήταν στα τείχη έπεφταν έξω από τα χτυπήματα των πολιτών.
[7.2.9] Όταν άρχισαν κάποια στιγμή να λυγίζουν οι εχθροί, γρήγορα άδειασε απ᾽ αυτούς όλη η ακρόπολη. Αμέσως τότε έκανε έξοδο και το ιππικό των Φλειασίων· βλέποντάς το οι εχθροί υποχώρησαν, αφήνοντας πίσω και τις σκάλες και τους νεκρούς τους, καθώς και μερικούς ζωντανούς που είχαν ακινητοποιηθεί από τις λαβωματιές τους. Συνολικά σκοτώθηκαν ογδόντα τουλάχιστον εχθροί, άλλοι πολεμώντας μέσα από τα τείχη κι άλλοι πηδώντας έξω. Και τότε παρουσιάστηκε το θέαμα, οι Φλειάσιοι να γιορτάζουν τη σωτηρία τους σφίγγοντας ο ένας το χέρι του άλλου, ενώ οι γυναίκες τούς έφερναν να πιουν δακρύζοντας την ίδια ώρα από χαρά — και δεν αποτελεί υπερβολή ότι όλοι όσοι βρέθηκαν εκεί έκλαιγαν και συνάμα γελούσαν.